ဆရာ႐ွင့္ ဦးေလးက စီပိုး႐ွိၿပီး၊ အဖြားကဘီပိုးျဖစ္ေနလို႔ပါ႐ွင့္။ အတူေနသူေတြပါ ကူးလားလို႔ သိခ်င္လို႔ပါ။
• (စီ) ပိုးကာကြယ္ေဆး မရွိေသးပါ။
• ေသြးမစစ္ဘဲ သြင္းတာ၊ ေသြး-ေသြးခ်င္းထိတာ၊ ေဆးထိုးအပ္ သီးျခားမသံုးတာ၊ နားကပ္ လဲဝတ္တာ၊ မုတ္ဆိပ္ရိတ္ဒါး၊ သြားတိုက္တံ၊ လက္သဲညွပ္ တြဲသံုးတာ၊ (တက္တူး) ထိုးတာ၊ ဟိုေနရာ ဒီေနရာ ကြင္းတပ္တာေတြကေန ကူးရတာပါ။
• လိင္ဆက္ဆံရာကေနမကူးစက္ပါဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကမမ်ားပါ။ သုေတသနေတြ လုပ္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ (၁) လိင္ဆက္ဆံဘက္ မ်ားသူေတြ၊ (၂) ဆက္ဆံဘက္မွာ တျခားလိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ တခုခုရွိေနရင္၊ (၃) လိင္ဆက္ဆံတာ ၾကမ္းတမ္းရင္၊ ကူးစက္ဘို႔ အခြင့္အလမ္းပိုမယ္။
• မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူေတြ၊ ေသြးနဲ႔ ေသြးထဲကပစၥည္းသြင္းေနရသူေတြ၊ ကိုယ္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းလွဴတာ လက္ခံရသူေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ ေဆးေနရသူေတြ၊ ေဆးရံု-ေဆးခန္းမွာ အလုပ္လုပ္ေနရသူေတြ၊ HIV ပိုးရွိေနသူေတြ၊
• (စီ) ပိုးရွိတဲ့မေအကေနကေလးကို ၄-၅% ေလာက္သာ ကူးေစႏိုင္ပါတယ္။ ဖေအမွာ (စီ) ပိုးရွိေနေပမဲ့ သူ႔ကေလးကို (ေသြးမထိမခ်င္း) မကူးဘူး။ လိင္လမ္းကေနကူးတာကလဲ HIV နဲ႔ B တို႔ေလာက္ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ (စီ) ကို တလင္တမယား လိင္ကေနကူးတယ္ဆိုတာ ရွားပါတယ္။
• ပိုးရွိေနသူခ်က္ျပဳတ္တာစားမိလို႔ မကူးပါ။ လက္တြဲေလ်ာက္တာ၊ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ တစ္အိမ္တည္း အတူေနတာနဲ႔လဲ မကူးဘူး။ ေခြ်း၊ သြားရည္၊ မ်က္ရည္ေတြကေနမကူးပါ။ တအိမ္ထဲအတူေနသူေတြ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတာ မေတြ႔ရေသးပါ။ ကူးမယ္ ဆိုတာလဲ ေသြးကေန ဝင္လို႔သာ ျဖစ္ပါမယ္။ ပန္းကန္၊ ဇြန္း၊ ဖန္ခြက္၊ အိုး-ခြက္ အတူသံုးလို႔ မကူးပါ။ ရင္ခ်င္းအပ္-ပါးခ်င္းကပ္-လက္ဆြဲ ႏုတ္ဆက္တာေတြကေန မကူးပါ။ အသာအယာ ႏုတ္ခပ္ခ်င္းစုပ္တာနဲ႔လဲ မကူးပါ။ ေရအတူေသာက္လဲ မကူးပါ။ ျခင္နဲ႔ အင္းဆက္ပိုးေတြကေနကူးစက္တာမေတြ႔ေသးပါ။
• (စီ) ပိုး ရွိေနတဲ့ မိခင္ရဲ႕ကေလးေတြမွာ ကူးႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ပြင့္ေနတယ္။ ပိုးရွိတဲ့မေအက ႏို႔တိုက္တာနဲ႔ မကူးပါ။ ရာသီေသြးကေတာ့ ကူးႏိုင္တယ္။
• စီပိုးရွိေနသူဟာ ေသြးမလွဴရပါ၊ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမလွဴရပါ၊ သုတ္ပိုးမလွဴရပါ။
ပိုးရွိေနရင္ ဘာျဖစ္လာႏိုင္သလဲ
• ေသြးစစ္လို႔ စီပိုးေတြ႔ေပမဲ့ ၇ဝ-၈ဝ% မွာဘာမွ မခံစားရသလိုရွိေနမယ္။ ခံစားရသူေတြမွာလဲဆိုးတာမပါဘူး။ ကိုယ္ပူ၊ အားယုတ္၊ အစားပ်က္၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ အန္ခ်င္၊ ဗိုက္နာ၊ ဆီးအေရာင္ရင့္၊ ဝမ္းအေရာင္ေပ်ာ့၊ အဆစ္နာ၊ ဆီး-အသားအေရ-မ်က္လံုး ဝါ၊ ရက္တိုေရာဂါလကၡဏာေတြဟာကူးစက္ပိုးဝင္လာခဲ့တဲ့ေနာက္ ၆-၇ ပါတ္အၾကာမွာ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ၂ ပါတ္ကေန ၆ လ လဲ ၾကာႏိုင္တယ္။
• သူတို႔အထဲက ၆ဝ-၈၅% က နာတာရွည္ ျဖစ္လာရင္လဲေရာဂါလကၡဏာေတြဟာရွိသူေတြမွာသာရွိမယ္။ သူ႔အသည္းက ပ်က္စီးစျပဳလာမယ္။ ႏွစ္ေတြၾကာမွလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• နာတာရွည္ Chronic Hepatitis C ဆိုတာဆိုးဝါးတဲ့ေရာဂါတခု ျဖစ္တယ္။
• ၅-၂ဝ% ဟာ အႏွစ္ ၂ဝ-၃ဝ အတြင္း Cirrhosis အသည္းေျခာက္တာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
• ၁-၅% ဟာ Cirrhosis အသည္းေျခာက္တာဒါမွမဟုတ္ Liver cancer အသည္းကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏိုင္တယ္။.
Dr. Tint Swe
https://www.facebook.com/drtintswe
