ဒီစာေလးေရးထားတာ ၂ဝဝ၉ ကတည္းကပါ။ ကေန႔ေဆးသုေတသနသတင္းမွာ Stress စိတ္ဖိအားနဲ႔ Empathy ဆက္စပ္မႈရွိတယ္လို႔ ေတြ႔တာမို႔ ျပန္တင္ပါရေစ။
လူနာတဦးရဲ႕ေရာဂါအေျခအေနကို ညႇာတာစိတ္နဲ႔ သက္သာေအာင္လုပ္ ေပးခ်င္တာကို သနားစိတ္ Sympathy လို႔ ေခၚမယ္။ လူနာတဦး ျဖစ္ပ်က္ခံစားေနရတာကို ကိုယ္ခ်င္းစာျပီး၊ လူနာနဲ႔ မွ်ေဝခံစားတာကို စာနာစိတ္ Empathy ေခၚပါရေစ။
Empathy is seeing with the eyes of another, listening with the ears of another and feeling with the heart of another. (အင္ပသီ) ဆိုတာ သူမ်ားမ်က္စိနဲ႔ၾကည့္၊ သူမ်ားနားနဲံၾကားျပီး သူမ်ားႏွလံုးသားနဲ႔ခံစားတာလို႔ဆိုပါတယ္။
အဆက္အစပ္ သေဘာအရဆိုရင္ Sympathy က နိမ့္က်ေနသူ၊ ကံအေၾကာင္း မလွသူေတြအေပၚထားတဲ့ စိတ္သေဘာ ျဖစ္ျပီး၊ Empathy ကေတာ့ ေဆြမ်ိဳးမိတ္သဂၤဟေတြအေပၚ ထားတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အသိဥာဏ္ကလာတဲ့ ပရဟိတ သေဘာလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္လႈတ္ရွားမႈအရေျပာရရင္ Empathy က နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္စပ္မႈျဖစ္ျပီး Sympathy က ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးျခင္းသေဘာ ေဆာင္ပါတယ္။
ဥပမာ “ခင္ဗ်ားမွာ ဒီေရာဂါျဖစ္ရတာ ကြ်န္ေတာ္ စိတ္မေကာင္းပါဘူးဗ်ာ”လို႔ ေျပာတာနဲ႔ ကိုယ္အမူအယာျပတာေတြက Empathy စိတ္။ “ခင္ဗ်ားမွာ ဒီေရာဂါျဖစ္ေနရတာကို ကြ်န္ေတာ္ ဒီလိုအေကာင္းဆံုးလုပ္ေပးပါမယ္”လို႔ မေျပာရင္ေတာင္မွ တကယ္လုပ္ေပးတာမ်ိဳးက Sympathy စိတ္ျဖစ္ပါတယ္။
ႏွစ္မ်ိဳးကတူေပမဲ့ ျခားနာပါတယ္။ Sympathy စိတ္က သူမ်ားေဝဒနာကို အသိအမွတ္ျပဳရာေရာက္ျပီး၊ Empathy စိတ္က ထပ္တူထပ္မွ် ခံစားတဲ့သေဘာေဆာင္ပါတယ္။ Empathy စိတ္ဟာ ႏွစ္ဦးသားအၾကား တိုင္ပင္မထားၾကေပမဲ့ ဆံုးျဖတ္ လုပ္ေဆာင္တာမွာ သြားတူေနတာမ်ိဳးပါ။ လူနည္းစုေလးတခုမွာ ရွိတတ္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ိဳးေပါ့။ Sympathy စိတ္က Empathy လို တဖက္သား အနားမွာရွိေနမွ ျဖစ္တတ္တာ မဟုတ္ပါ။
Sympathy စိတ္နဲ႔ Empathy စိတ္ဟာ ဆက္စပ္ေနတယ္။ လူနာကို ကုသေပးတဲ့နယ္ပယ္မွာ မတူတဲ့ အက်ိဳးေတြ ရေစပါတယ္။ ဆရာဝန္က Empathy စိတ္ထားရင္ သူဟာ လူနာရဲ႕ ေဝဒနာခံစားေနရတာကို နားလည္ျပီး ေဝဒနာရဲ႕ အမ်ိဳးအစားနဲ႔ အရည္အေသြး (ဘာေရာဂါလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲ) ဆိုတာအေပၚ အာရံုထားပါမယ္။ Sympathy စိတ္နဲ႔ၾကည့္တဲ့ ဆရာဝန္ကေတာ့ လူနာခံစားမႈ ရဲ႕ အရည္အေသြး (ဘယ္လိုနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ခံစားေနရသလဲ) ဆိုတာကို မွ်ေဝခံစားတာမ်ိဳး၊ မတူၾကပါဘူး။
ဒါ့ေၾကာင့္ Empathy စိတ္ ပိုေလေလ၊ ေရာဂါကိုကုသရာမွာ အက်ိဳးမ်ားေလ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး၊ Sympathy စိတ္ မ်ားတာဟာ ဆရာဝန္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာမွာ လိုအပ္တဲ့ ၾကားေနသေဘာ ပ်က္ယြင္းတဲ့အတြက္ ေျပာင္းျပန္အက်ိဳး ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ Empathy စိတ္ဆိုတာက မ်ဥ္းေျဖာင့္သြားသလို မ်ားေလ၊ တိုးေလျဖစ္တယ္။ Sympathy စိတ္ မ်ားတာက (ဂ)ငယ္မ်ဥ္းလို အစပိုင္းမ်ားတာက (အေကာင္းသေဘာ) အတက္ဆီ ဦးတည္ျပီး၊ ေနာက္ ဆက္မ်ားလာတာနဲ႔ ေအာက္ျပန္ ဆင္းသြားတာမ်ိဳး။
ေဟာေျပာပြဲတခုမွာ တေယာက္က “ေျပာသြားတဲ့ဘာသာရပ္ကို ေဟာေျပာသူဘယ္ေလာက္ ဂရုတစိုက္ေလ့လာသလဲ empathetic study of the subject ဆိုတာ နားလည္ႏိုင္တယ္။” လို႔ မွတ္ခ်က္ခ်မယ္။ ေနာက္တေယာက္က “ငါေတာ့ ေဟာေျပာသူဟာ ဘာသာရင္ကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ မရွိတဲ့အေပၚ only sympathize သနားေတာင္သနားေသး။”လို႔ ေျပာတာမ်ိဳး။
အေျခအေနတခုမွာ Empathetic ျဖစ္ေပမဲ့ Sympathetic မျဖစ္ဘဲရွိႏိုင္တယ္။ ဥပမာ လူနာဟာ မဆင္မျခင္ေနလို႔ ေရာဂါ ဆိုးဝါးသြားတာကို ဆရာဝန္က “သူ ဘာ့လို႔ ဒီလိုျဖစ္သြားရတာပါလိမ့္”လို႔ ေစာေၾကာ ဆန္းစစ္တာဟာ Empathetic စိတ္နဲ႔ လုပ္တာပါ။
မိမိလူနာတေယာက္ ဆံုးပါးသြားတဲ့အခါ ဆရာဝန္ျဖစ္တဲ့စိတ္မ်ိဳးက Empathetic ျဖစ္တာ။ ဆရာဝန္ရဲ႕ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ဆံုးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာေတာ့ Empathetic ေရာ၊ Sympathetic ေရာ ႏွစ္ခုလံုးျဖစ္ရပါတယ္။
Empathetic ျဖစ္ဘို႔ ဆရာဝန္-လူနာဆက္ဆံေရးက အေရးပါတယ္။ Communications ၾကြမ္းက်င္ပါမွ။ မတူတာ ေနာက္တခုကေတာ့ Empathy စိတ္ကိုေတာ့ သင္ယူ ေလ့က်င့္ေပးလို႔ တိုးပြါးလာႏိုင္ပါတယ္။ Sympathy စိတ္ဆိုတာကို ေမြးယူ၊ သင္ေပးလို႔ မရပါ။
Empathy စိတ္နဲ႔ Sympathy စိတ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးဟာ ကရုဏာစိတ္ Compassion ရဲ႕အေျခခံေတြျဖစ္ၾကျပီး၊ ေမတၲာ Love ဆိုတာမွာလဲ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး အၾကံဳးဝင္ၾကပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
