ေဒလီမွာ ယမုန္တာေဆးခန္းေလးဖြင့္စဥ္က ကေလးလာေမြးတဲ့လူနာက ဒုတိယ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ထားသူျဖစ္တယ္ ။ အဆင့္ ၁ လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ ဗိုက္စနာတာကေန သားအိမ္အဝ အျပည့္က်ယ္တဲ့အထိ ပံုမွန္အတိုင္း တိုးတက္မႈေတြရွိတယ္။ ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ ၾကာလို႔ ညွပ္ဆြဲ ေမြးေပးရတယ္။ ခ်က္ၾကိဳးက လည္ပင္း ပတ္ေနတယ္။ ေခါင္းဖြါးျပီးေတာ့ ပခံုးႏွစ္ဘက္က တျပိဳင္နက္ ထြက္တာမို႔ ေမြးလမ္းေၾကာင္း စုပ္ျပဲျပီး၊ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးရတယ္။ မခ်ဳပ္ခင္ ကေလးက ခ်က္ခ်င္း အသက္မရွဴလို႔ ဆရာဝန္က လုပ္ေပးရ၊ တတိယအဆင့္ အခ်င္းခ်ရတာလဲ အကူ-ဆရာမက ေကာင္းေကာင္း လုပ္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီအထိဟာ ျပႆနာမေခၚပါ။
ကေလးကို အေလးခ်ိန္တာ၊ ေခါင္းပတ္ တိုင္းတာေတြလုပ္၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုး-တိုက္ေနတံုး ကေလးအေမဆီက ေခ်ာင္းဆိုးသံ ၾကားလာရတယ္။ မသကၤာလို႔ သြားၾကည့္ရ ေမးရတယ္။ လူနာ ကိုယ္ပူလာတယ္။ အဖ်ားလဲတိုင္းျပီး Hives အင္ျပင္ထြက္တာ ေခၚၾကတဲ့ အနီပိန္႔ေတြ မ်က္ႏွာမွာေပၚလာတယ္။ စားေဆးေရာ ထိုးေဆးပါ လုပ္ေပးလိုက္တယ္။
ေခ်ာင္းဆိုတာ တမ်ိဳးျဖစ္လာျပီ။ အရင္က ပန္းနာ ရွိ-မရွိ အတိအက် ေမးမရဘူး။ ေခ်ာင္းေတာ့ ဆိုးတတ္တယ္လို႔သာ သူ႔ ခင္ပြန္းကေျပာတယ္။ ခဏေနေတာ့ အသက္ရွဴသံ ေျပာင္းလာတာ နားၾကပ္နဲ႔ ၾကားရျပီ။
ခ်က္ခ်င္း စားေဆး အေသာက္ခိုင္းျပီး ထိုးေဆးလဲ အျပင္ခိုင္းတယ္။ ေဆးမထိုးခင္ BP ေသြးဖိအား တိုင္းတာ မမ်ား-မနည္းဘူး။ ကံေကာင္းတယ္။ ဒါနဲ႔ ေဆးတဝက္ကို အေရျပားေအာက္မွာ အကူ-ဆရာမေယာက္က ထိုးေပးလိုက္တယ္။ လူနာခံစားေနရခ်ိန္ ဆရာဝန္မွာ Pulmonary oedema ေခၚတဲ့ အသက္ကုိ ရန္ရွာႏိုင္တဲ့ ရုတ္တရက္ အဆုပ္ေရာင္တာ ဟုတ္-မဟုတ္ အသဲအသန္ စစ္ေဆးရ၊ စဥ္းစားရတယ္။ ျဖစ္ရင္ ကုဘို႔လဲ ျပင္ထားရေသးတယ္။
၅ မိနစ္ ပိုဆိုးမလာဘူး။ ၁ဝ မိနစ္ သက္သာလာျပီ။ ၁၅ မိနစ္ အနီပိန္႔ေတြလဲ မရွိ၊ ေခ်ာင္းလဲ မဆိုးေတာ့ပါ။ ေဆးတဝက္ က်န္ေသးတဲ့ ေဆးထိုးပိုက္ကို ျပန္ျဖဳခိုင္းလိုက္ျပီ။ လူနာ အိပ္ခ်င္လာတယ္။ မေအနဲ႔ ကေလး ဓါတ္ပံုရိုက္ေတာ့ မေအက မ်က္စိ မဖြင့္ႏိုင္လို႔ ဒီအတိုင္း ရိုက္လိုက္ရတယ္။
ပန္းနာနဲ႔ (အလာဂ်ီ) ဆက္ေနတယ္။ သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ပန္းနာ ျဖစ္ေစတဲ့ တရားခံစားရင္းမွာ Pollen ပန္းဝတ္မံႈက ထိပ္မွာ ရွိတယ္။ ေဒလီမွာေတာ့ ပန္းဆိုတာ ေမႊးတာ မရွိပါ။ ပန္းေရာင္းရင္လဲ ပလပ္စတစ္နဲ႔ အုပ္ထားေသးတယ္။
ပန္းနာ အခ်က္အလက္နဲ႔ ကိန္းဂဏန္းမ်ား
သုေတသနလုပ္သူေတြ ေနာက္ဆံုး ေတြ႔ရွိထားတာက ပန္းနာဟာ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ ဆက္စပ္ႏိုင္တယ္။ ပန္းနာရွိသူ အသားမဲေတြမွာ ၂၅% အဲဒီ မ်ိဳးဗီဇကို ေတြ႔ရျပီး၊ အသားျဖဴေတြမွာေတာ့ ၅% သာ ေတြ႔ရတယ္။
ပန္းနာဆိုတာ ဘာလဲ
အသက္ရွဴလမ္းက ေလအရွဴ-အထုတ္လုပ္တဲ့ ေလျပြန္ေတြ ရုတ္တရက္ က်ဥ္းလာ၊ ေရာင္လာရာကေန အခြ်ဲရည္ပါ ထြက္လာျပီး အသက္ရွဴ ခက္လာ၊ ၾကပ္လာတာ ျဖစ္တယ္။ စီစီနဲ႔ အသံမ်ိဳး ၾကားရမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္ရွဴၾကပ္မယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ပါ ထိပါးႏိုင္တယ္။
ဘာလို႔ ျဖစ္ရသလဲ၊
မ်ိဳးဗီဇ နဲ႔ ပါတ္ဝန္းက်င္ အေျခခံေတြ ေပါင္းစပ္ရာကေန ျဖစ္ေစတယ္။ ပါတ္ဝန္းက်င္ ဆိုတာေတြထဲမွာ -
• ပန္းဝတ္မံႈ၊
• တိရစၧာန္ေတြကလာတဲ့ အမံႈအမႊား၊
• မိႈ၊
• ပိုးဟပ္၊
• ေလွးေကာင္၊ မႊားေကာင္၊
• ေလထဲက မီးခိုး စတဲ့ အခိုးအေငြ႔ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
ပန္းနာ ကိန္းဂဏန္းမ်ား
• ၂ဝဝ၄ စာရင္းေတြအရ တကမာၻလံုးမွာ ပန္းနာျဖစ္သူ သန္းေပါင္း ၃ဝဝ ရွိတယ္။
• ၂ဝဝ၇ စာရင္းဇယားေတြအရ အေမရိကားမွာ ၃၄ သန္းရွိတယ္။ ၉ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့သေဘာ ျဖစ္တယ္။
• မိန္းကေလး-အမ်ိဳးသမီးေတြက ေယာက်္ားသားေတြထက္ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ေတြမွာ လူၾကီးေတြထက္ ပိုမ်ားတယ္။
• အသားမဲေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ အသားမည္း = ၁ဝ႕၂%၊ အသားျဖဴ = ၇႕၆% နဲ႔ အသားညို-ဝါေတြမွာ ၆႕၈%။
ေဆးကုနည္းေတြ
• Daily use of inhaled corticosteroids (Flovent, Pulmocort and Asmanex) ေန႔တိုင္း စတီရြိဳက္ ရွဴေဆး၊ ေရာင္ရမ္းတာကို သက္သာေစဘို႔ ျဖစ္တယ္။
• Oral bronchodilator medications (Theophylline) မၾကာမၾကာ ျဖစ္သူေတြအတြက္ ေလျပြန္က်ယ္ စားေဆး၊
• Oral medications (Singulair, Accolate and Zyflo) ရုတ္တရက္ ၾကပ္လာတာကို ကာကြယ္ဘို႔ စားေဆး၊
• Ipratropium (Atrovent) inhaler ရုတ္ရက္ျဖစ္တာ ခ်က္ခ်င္းသက္သာဘို႔ ရွဴေဆး၊
• Bronchodilator inhaler (1. Beta-agonists, 2. Anticholinergics, 3. Theophylline) ၾကပ္တာဆိုးလာရင္ သံုးရတဲ့ ရွဴေဆး၊
- Short-Acting Bronchodilator Inhalers ရက္တိုသံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Albuterol (Proventil HFA, Ventolin HFA, AccuNeb), Alupent (Metaproterenol), Combivent (Beta-agonist + anticholinergic), DuoNeb (Beta-agonist + anticholinergic), Maxair, Xopenex
- Long-Acting Bronchodilator Asthma Inhalers ရက္ရွည္သံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Advair and Symbicort (Beta-agonist bronchodilator + Inhaled steroid), Serevent (Aalmeterol), Foradil (Formoterol), Perforomist (formoterol solution for nebulizers)
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
