ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္းကို “ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံတယ္”လို ့ေျပာေလ့ရွိၾကျပီး၊ ႏွာေယာင္(nostrils) တေလ်ာက္မွ ေသြးေတြစီးက်လာ တာပါ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ မ်ားႏွင့္ သက္ၾကီးပိုင္းေတြမွာ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံတတ္ၾကျပီး၊ သက္လတ္ပိုင္းမွာေတာ့ မေ တာ္တဆ ထိိခိုက္ဒဏ္ရာရခ်ိန္မွလြဲ၍ ထိုေရာဂါျပႆနာမ်ိဳး ျဖစ္ခဲပါတယ္။ တခ်ိဳ ့သူေတြမွာ ဆိုးဆိုး ရြားရြားေသြးမ်ားဟာ ႏွာေခါင္းအတြင္းမ်က္ရည္လမ္းေၾကာင္းမွတဆင့္ မ်က္စိထဲကေန ေသြးစိမ့္ ထြက္လာတတ္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္း ေသြးလွ်ံျခင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈရာခိုင္ႏႈန္း ရွားပါေသာ္လည္း၊ ထိုရွားပါးလူဦးေရစာရင္းမွာ မိမိမပါဖို ့လို္ပါတယ္။ ေပါ့ေပါ့ဆဆ သေဘာမထားသင့္ပါဘူး။
ႏွာေ ခါင္းေသြးလွ်ံရသည့္အေၾကာင္းမ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္။
(ရာသီဥတု ပေယာဂ) အထူးသျဖင့္ ရာသီဥတုျပင္းထန္ေသာ ေအးျမလြန္းတဲ့ေဆာင္းရာ သီ(သို ့ မဟုတ္)ပူလြန္းတဲ့ေႏြရာသီေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ တခါတရံမွာေတာ့ အျပင္ဖက္ေအးတဲ့ေ နရာ ကေန ပူေႏြးေျ ခာက္ေသြ႔တဲ့ အိမ္အတြင္းဖက္ ပတ္၀န္းက်င္ကို၀င္ လာတဲ့အခါ အေအး အပူ ရုတ္ခ်ည္းေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္း ျဖစ္ပြားလာရပါတယ္ ။
(ႏွာေခါင္းအတြင္းသို ့လက္ႏိႈက္ကလိျခင္း) ကေလးသူငယ္မ်ား ႏွင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ားျဖစ္ေလ့ ရွိပါ တယ္။ သဘာ၀အားျဖင့္ ႏွာေခါင္း ၂-ေပါက္ၾကားရွိ နံရံ၏အေရွ ့ဖက္အပိုင္း(ေခၚ)Little Area ေန ရာတြင္ အခြ်ဲမ်ားေျခာက္ေနျပီး အေျမွးဖတ္ေလးရွိပါ တယ္။ ထို Little Area အေရွ ့ နား မွာ ေသြးျပန္ ေၾကာငယ္တစ္ခုရွိျပီး၊ ၄င္းႏွင့္ကပ္လ်က္မွာ ေသြးလႊတ္ေၾကာရွိပါတယ္။ ႏွာေခါင္း ထဲ လက္ႏိႈက္ကလိ၍ ၄င္းအေျမွးဖတ္ကို ခြာမိ တဲ့အခါ အခမသင့္ဘဲ ေသြးေၾကာေတြ မွ ေသြးယို စိမ့္က်လာပါေတာ့တယ္။ (မၾကာ ခဏ လက္ႏိႈက္ကလိျခင္းေၾကာင့္လည္း အ သက္ရႈလမ္းေ ၾကာင္း မွာ ပိုး ၀င္၍ေ ရာဂါရလာျပီး ႏွာေခါင္းေသြးယိုနိုင္ပါတယ္)
(အသက္အရြယ္ အိုမင္းလာျခင္း) သက္ၾကီးပိုင္း ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံရျခင္းကို ေဆးသိပၸံနည္းျ ဖင့္ ေျပာရမ ည္ဆိုပါက၊ ႏွာေခါင္း အ တြင္းရွိ ေသြးေၾကာနံရံၾကြက္သားေတြေပၚမွာ အရြတ္ မ်ား ႏွင့္ ထံုးေက်ာက္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပါဘဲ။ ယင္းျပႆနာေၾကာင့္ ႏွာေခါင္း ေသြး လွ်ံတတ္ ပါတယ္။
(ႏွာေခါင္းအတြင္းနံရံ အတက္ကေလးမွ ေသြးထြက္ျခင္း) ႏွာေခါင္းႏွစ္ေပါက္ၾကားရွိ နံရံအေရွ ့ဖ က္ အ ပိုင္း တြင္ အသားပိုတက္ ကေလးျဖစ္လာျပီး ထိုအတက္ကေလးကို ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း က လိ မိိပါက ေသြးထြက္တတ္ပါတယ္။ (ေသြးေၾကာမွ်င္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ ့စည္း ထားေသာ ထိုအသားပိုအဖု အတက္ ကေလးကို ျဖတ္ ေတာက္ပစ္ျခင္းျဖင့္ ကုသနိုင္ပါတယ္)
(အက်ိတ္အဖုမ်ား) အက်ိတ္အဖုေတြကို ပံုစံ ၃-မ်ိဳးျဖင့္ ျမင္ေတြ ့ရပါတယ္။ (၁) ႏွာေခါင္းထဲမွာျဖစ္ေစ၊ ႏွာေခါင္းႏွင့္ဆက္စပ္ေန သည့္ အရိုးအတြင္း ေခါင္း(ေခၚ) Sinus မွာျဖစ္ေစ ကင္ဆာေရာဂါအဖုျဖစ္တဲ့အခါ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံတတ္ပါတယ္။ ထိုေရာဂါက ေသြးစိမ္း ရွင္ ရွင္ မထြက္ေသာ္လည္း ေသြးႏွင့္အတူ အခြ်ဲေတြေရာ၍ ထြက္က်လာတတ္ပါတယ္။ (၂) ႏွာေခါင္း၏ေနာက္ဖက္ရွိ အာေခါင္ပိုင္းမွာျဖစ္ေသာ အဖုအက်ိတ္ကင္ဆာကလည္း ႏွာေ ခါင္းေသြးလွ်ံသည့္ လကၡဏာတစ္မ်ိဳးပါဘဲ။
(၃) လူပ်ဳိေဖာ္၀င္စ အရြယ္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ရွားရွားပါးပါး အဖုအက်ိတ္ကလည္း၊ ကင္ဆာမဟု တ္ေသာ္ျငား မၾကာခဏဆိုသလို ႏွာေခါင္းေသြးမ်ား လွ်ံက်ေလ့ရွိပါတယ္။
(မ်က္ႏွာေပၚ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရျခင္း) မ်က္ႏွာေပၚထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းေၾကာင့္ အရိုးက်ိဳးဒဏ္ရာ မွ ႏွာေ ခါင္းေသြေတြ ဆက္တိုက္လွ်ံ ထြက္တတ္ပါတယ္။ ၄င္းဒဏ္ရာ သက္သာလာတာနဲ ့အမွ် နွာေခါင္းေသြးလ်ွံတာပါ သက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။
(တျခားေရာဂါမ်ား) (က) ေသြးတိုးေရာဂါ ႏွင့္ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္းဟာ ပတ္သက္စပ္ဆက္မႈမရွိေ သာ္လည္း၊ အကယ္၍ ေသြးတိုး ေနခ်ိန္မွာ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံတဲ့အခါ ေသြးထြက္မႈပ မာဏမ်ား တတ္၍ အသက္အႏၱရာယ္ကိုစိုးရိမ္ရပါတယ္။ (ခ) familial hereditary telangiectasia(ေခၚ) မ်ိဳးရိုးလို က္သည့္ ေသြးေၾကာေရာဂါ တစ္မ်ိဳးကေတာ့၊ ေသြးေၾကာနံရံမ်ား၏ အတြင္းဖက္ အက် ဆံုးအလႊာက ၾကံ ့ခိုင္မႈအားနည္းလာ၍ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းတေလွွ်ာက္ ေနရာ အႏွံ ့အျပား မွာ ေသြးယိုလာတတ္ပါတယ္။ ထိုျပႆနာအတြက္ အေရျပားအစားထိုး ကုသျခင္း(သို ့မဟုတ္) အီစထရိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းေပး၍ ကုသနိုင္မွသာ သက္သာေပ်ာက္ ကင္းမွာပါ။ (ဂ) Platelets(ေခၚ )ေသြးပ န္ကန္ျပားလို ့အမည္ရတဲ့ ျပန္ ့က်ဲေနေသာ ေသြးဆဲလ္အေရအတြက္နည္းျခင္း၊ လူကီးမီး ယား(ေခၚ)ေသြးျဖဴဥကင္ဆာ၊ Aplastic anaemia(ေခၚ)ရိုးတြင္းျခင္ဆီအလုပ္မလုပ္ သည့္ ေသြးအား နည္းေရာဂါ ...စသည့္ ေသြး ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို ့ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ေနရာအႏွံ ့အျပားမွာေသြးယိုစီးကာ အနီအစက္ေျပာက္မ်ားျဖစ္ျခင္းႏွင့္အတူ ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံ က်လာ တတ္ပါတယ္။ (ဃ) ေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္ Anti-coagulants(ေခၚ)ေသြးခဲျခင္းကိုကာကြယ္တဲ့ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား၊ ေသြး က်ဲေဆးမ်ားျဖစ္တဲ့ warfarin(သို ့မဟုတ္)aspirin ႏွင့္ အျခားအေရာင္က်ေဆးေတြကို မွီ၀ဲေသာက္သံုးျခင္း၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး အျဖစ္ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံက်တတ္ပါတယ္။
ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္းအတြက္ ကာကြယ္ ကုသနည္းမ်ား။
(၁) ႏွာေခါင္းေသြးယိုတဲ့အခါ စိုးရြံ ့ထိတ္လန္ ့ျခင္းမျဖစ္မိပါေစနဲ ့၊ ဦးစြာျငိမ္ျငိမ္ေလးထိုင္ခ်လိုက္ပါ၊ ၿပီးရင္ ခႏၶာကိုယ္ကို အေရွ႔ ဘက္သို ့အနည္းငယ္ယိုင္ေပးပါ၊ အဲဒီလို အေရွ ့ဖက္ကိုယိုင္လိုက္ျခင္းက ႏွာေခါင္းထဲမွေသြးမ်ားဟာ လည္ေခ်ာင္းထဲမ၀င္မိ ေတာ့ ဘဲ ႏွာခါင္းေပါက္ထဲက ထြက္က်သြားေစမွာျဖစ္ပါတယ္၊ ဒီနည္းက ေသြးေတြကို မ်ိဳမခ်မျဖစ္ေတာ့တာမို ့ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္းေတြ မျဖစ္ ေစေတာ့ပါဘူး။ (၂) ထို ့ေနာက္ ႏွာေခါင္းထိပ္ဖက္ မာေက်ာတဲ့ အရိုးပံုစံေနရာၾကားမွာ လက္မနဲ႔ လက္ညိဳးကို မေပ်ာလြန္း မျပင္း လြန္းဖိ၍ ေသြးမ်ားကို ေျဖးညွင္းစြာညွစ္ထုတ္ပါ။ (၃) ျပီးရင္ လက္မႏွင့္လက္ညႈိးတို ့ျဖင့္ ႏွာေခါင္းေပါက္ေတြကို ညွစ္ကာပိတ္ ထားျခင္းအားျဖင့္ ႏွာေခါင္းေပါက္ ၂-ေပါက္အၾကား နံရံ၏ေသြးေၾကာကို ဖိထားသကဲ့သို ့ျဖစ္ျပီး ေသြးတိတ္သြားေစနိုင္ပါတယ္။ (၄) ေသြးတိတ္သြားတဲ့အထိ အနည္းဆံုး ၈-မိနစ္ခန္ ့ၾကာေအာင္ လက္ျဖင့္ ဆက္၍ဖိပိတ္ထားဖို ့လိုပါတယ္။ (၅) ဤကဲ့သို ့ လက္ျဖင့္ ပိတ္္ညွစ္ထားစဥ္ ပါးစပ္ျဖင့္သာအသက္ရႈပါ။ (၆) ေရေအးရႈပါ(သို ့မဟုတ္)ႏွာေခါင္းကို ေရခဲျဖင့္အံုေပးပါ (သို ့မဟုတ္) ေရစိုအ၀တ္ျဖင့္အုပ္ပါ။ (၇) ေသြးတိတ္သြားျပီဆိုပါက ဦးေခါင္းကို ၃၀ မွ ၄၅ ဒီဂရီသို႔ ျမွင့္ထားျပီး အနားယူပါ၊ အကယ္၍ ႏွာေခ် ခ်င္တယ္ဆိုပါက ပါးစပ္ကိုဟထားပါ။ (၈) အကယ္၍ ေသြးျပန္ယိုလာခဲ့လွ်င္ ႏွာေခါင္းထဲက ေသြးခဲေတြကို အမွတ္စဥ္(၂) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း လက္မလက္ညွိဳးနဲ႔ ညွစ္ထုတ္ပါ။ (၉) ေခါင္း(ႏွာေခါင္း)ကို ႏွလံုးသားေနရာထက္ ျမင့္ေနတဲ့အေနအ ထားမ်ိဳးျဖင့္ အနားယူပါ။ (၁၀) ၂၄-နာရီအတြင္း ပူ လြန္းတဲ့ အရည္ေတြမေသာက္ရ၊ ေအးေသာေပ်ာ့ေသာ အစာမ်ားကိုသာ စား ေပးပါ။ (၁၁) အေလးအပင္မျခင္းမျပဳရ (အပင္ပန္း ခံလြန္းမွေရွာင္ၾကဥ္ပါ) (၁၂) ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ ့။ (၁၃) ၀မ္းမခ်ဳပ္ပါေစ ႏွင့္။ (၁၄) ယာယီအားျဖင့္ Afrin(သို႔မဟုတ္)Neo-Synephrine တို ့လို စပေရး(ျဖန္းေဆး)ေတြကို သံုးႏိုင္ပါတယ္။ (သို ့ေသာ္ ေသြးတိုး၍ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္းကိုေတာ့ စပေရး မသံုးသင့္ေပ) (၁၅) အကယ္၍ ေသြးမရပ္ေသးပါက ဆရာ၀န္ျဖင့္ ကုသမႈခံယူ ပါ။ (၁၆) ေသြးထြက္ေန သည္ ့ေသြးေၾကာကို Silver Nitrate(သို ့မဟုတ္)လွွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို အသံုးျပဳကာအပူေပး၍ ပိတ္ျခင္း၊ ေသြးတိတ္ေစေသာ ေဆးရည္ဆြတ္ထားသည့္ အ၀တ္စကို ႏွာေခါင္းေပါက္တြင္း ဖိသိပ္၍ထည့္ေပးျခင္း၊ ႏွာေခါင္းအတြင္း ေဘာ လံုးငယ္ထဲ့၍ ဖိအားေပးထားျခင္း… စသည့္ေဆးသိပၸံ နည္းမ်ားျဖင့္ ကုသေပးေလ့ရွိပါတယ္။ (၁၇) ႏွာေခါင္းေသြးယိုေလ့ရွိသူမ်ား အဖို ့ ဌက္ေပ်ာပင္ကို ဓားႏွင့္ ပိုင္းခုတ္၍ ပင္စည္မွထြက္လာေသာ သတၱဳရည္ကို ရႈေပးပါ၊ မင္းကြတ္သီးစားပါ၊ ျမင္းခြာရြက္ မ်ား မ်ားစားပါ၊ ၾကက္သြန္ျမိတ္ကိုက်ိတ္ေခ်ျပီး ရရွိလာေသာ သတၱဳရည္ကို ခ်ည္သားအ၀တ္ျဖင့္တို ့ယူျပီးေနာက္ ႏွာေခါင္း၀တြင္အုပ္ေပးပါ၊ ပင္စိမး္ရြက္ေျခာက္မႈန္ ့ကို ရႈေပးပါ။
(ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္...ေရးသားမွ်ေ၀သည္)
