ျမန္မာအမည္ တမာဟု ေခၚ၍ မ်ဳိးရင္း ( Meliaceae ) ႐ုကၡေဗဒ အမည္ Azadiraceta indica A.Juss ဟူေသာ သစ္ပင္သည္ သဘာဝ အေလ်ာက္ ေပါက္ေရာက္ တတ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ အထက္ပိုင္း ႏွင့္ အပူပိုင္း ေဒသမ်ားတြင္ ေပါက္ေရာက္ ၾကသည္။ အၿမဲစိမ္း သစ္ပင္မ်ဳိး ျဖစ္၍ အေခါက္မွာ မြဲျပာေရာင္ ရွိကာ ၾကမ္းတမ္းသည္။ အရြက္မွာ ထိပ္ခြၽန္၍ ရြက္ရင္း သြယ္သည္။ ရြက္နားမ်ားမွာ ေခြးသြားစိပ္ပံု ရွိသည္။ တမာသီးမွာ ႏုစဥ္ စိမ္း၍ မွည့္ေသာအခါ အဝါေရာင္ ေျပာင္းသြားသည္။ တမာသီးတြင္ အေစ့ တစ္ေစ့သာ ပါရွိၿပီး အေစ့မွာ အနီေဖ်ာ့ေရာင္ ရွိသည္။ ကဆုန္၊ နယုန္လ တို႔တြင္ အသီးသီးသည္။ တမာပြင့္သည္ တေပါင္းလမွ ကဆုန္လ အတြင္း ပြင့္တတ္ၿပီး ေသးငယ္ေသာ ျဖဴဝါေရာင္ အပြင့္မ်ား ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့႐ိုးရာ တိုင္းရင္းေဆး ပညာအရ အပြင့္၊ အရြက္၊ အသီး၊အေစ့၊ အေခါက္၊ အ႐ိုး၊ အေစး၊ အဆီ အားလံုးမွာ ေဆးဖက္ ဝင္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ လက္ခံ သံုးလာခဲ့ ၾကသည္။ ကေလးငယ္မ်ား မွကၡ႐ု ျဖစ္ပါက တမာရြက္ ေျခာက္ကို ျပာခ်၍ သုတ္ေပးရသည္။ အရြက္ေျခာက္ မ်ားကို အမႈန္႔ျပဳ၍ ကေလးမ်ား၏ စအို တစ္ဝိုက္ကို လိမ္းက်ံ ေပးပါက သန္ေကာင္မ်ား ၿငိမ္ေစသည္။
အမ်ဳိးသားမ်ား အေမာအပန္း ခံႏုိင္ၿပီး သားဆက္ျခား ေစလိုလွ်င္၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ား သားသမီး ေဝးေစလိုလွ်င္ တမာသီး (သို႔မဟုတ္) တမာေခါက္ ကို အေျခာက္လွန္း အမႈန္႔ျပဳ၍ ညအိပ္ရာ ဝင္တိုင္း တစ္ခါေသာက္ ႏွစ္ဂရမ္ႏႈန္း တစ္လခန္႔ ေန႔စဥ္ ေသာက္ေပး ရသည္။ တမာရြက္ ကို မီးဖုတ္ၿပီး တို႔လွ်င္ ဆီးအိမ္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ဒူလာေရာဂါ ႏွင့္၊ ႏူနာေရာဂါ၊ လူပ်ဳိနာ၊ ခံတြင္း ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေရာဂါမ်ား၊ အဆိပ္သင့္ျခင္း ႏွင့္ ကာလဝမ္း ေရာဂါ တို႔ကို ကာကြယ္ ႏုိင္သည္။
တမာသီးႏွင့္ တမာေစ့မွ ရရွိေသာ အဆီကို ပိုးသတ္ေဆး၊ ေပြး၊ ဝဲ၊ ယားနာ လိမ္းေဆး၊ သန္ခ်ေဆး အျဖစ္ အသံုးျပဳႏုိင္သည္။ တမာေစ့ အဆီကို တိရစၧာန္မ်ားတြင္ ျဖစ္ေသာ အနာတို႔တြင္ အစက္ခ် ေပးျခင္းျဖင့္ ကုသႏုိင္သည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ေရရွည္ ခံစားေနရသူမ်ား အတြက္ တမာဆီ ငါးစက္မွ ၁ဝ စက္အထိ တစ္ရက္ ႏွစ္ႀကိမ္ ေရေႏြးပူႏွင့္ ေသာက္သံုး ေပးပါက ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္သည္။
တုိင္းရင္း သမားေတာ္မ်ား အေနျဖင့္ တမာေခါက္ကို ဆစ္ဖလစ္ ေရာဂါ၊ ဒဏ္ရာႏွင့္ အနာေပါက္ ကုသေဆး အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ တမာေစ့ကို ႏူနာႏွင့္ အရြက္ သတၱဳရည္ကို သည္းေျခ ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ ေျမြဆိပ္တက္ျခင္း တို႔၌ ေဆးအျဖစ္ လည္းေကာင္း အသံုးျပဳ ၾကေၾကာင္း သိရသည္။ တမာပြင့္ကို ႐ွဴေပးပါက အမူးအေမာ္ ေျပေစသည္။ တမာေခါက္ သည္ မီးယပ္ မမွန္ျခင္းကို ေပ်ာက္ေစၿပီး တမာရြက္ကို ေသြးသန္႔ ေစရန္၊ သလိပ္ရႊင္၍ ေလေကာင္း ေစရန္၊ နားကိုက္ႏွင့္ မ်က္စိနာ ေပ်ာက္ေစရန္ အသံုးျပဳ ႏုိင္သည္။
ျမန္မာမႈ ဓေလ့မ်ားတြင္ ေပြး၊ ဝဲ၊ ယားနာ ႏွင့္ သြားနာ၊ သြားကိုက္၊ ခံတြင္းပုပ္၊ သြားဖံုးေရာင္၊ သြားပိုးစား ေရာဂါမ်ား အတြက္ တမာရြက္ကို ဘိုးဘြား စဥ္ဆက္ သံုးစြဲခဲ့ၾက သည္။ တမာပင္၏ အျမစ္ အေခါက္သည္ ပၪၥငါးပါး တုိ႔ထက္ အာနိသင္ ပိုရွိသျဖင့္ တမာပင္တြင္ အစြမ္းထက္ဆံုး အစိတ္ အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္သည့္ တမာပင္၏ အရြက္တြင္ Nimbolide, Hyperoside, B- sitosterol, Titerpeniod ႏွင့္ azadirachtin ျဒပ္ေပါင္းမ်ား ပါဝင္သည္။ တမာေစးမွ Glycoprotein ျဒပ္ေပါင္းႏွင့္ တမာအဆီမွ Nimbidin ျဒပ္ေပါင္း မ်ားသည္ အစာအိမ္နာ ကို ေပ်ာက္ကင္း ေစေၾကာင္း သိရသည္။
စာေရးသူတို႔ ေဒသသည္ အညာႏွင့္ တမာဟု ယွဥ္တြဲ ထပ္တူျပဳရာ အရပ္ျဖစ္ၿပီး အပူႏွင့္ အေအး ဆန္႔က်င္မႈ ႏွစ္ခု၏ ဟန္ခ်က္ညီ အလွတရား ကို ေဖာ္က်ဴး အသိအမွတ္ျပဳ ေစေသာ ေဒသတစ္ခု ျဖစ္၏။ ''တမာရနံ႔ေလး သင္းသင္းေမႊး... အညာေျမကို ကိုယ္သတိ ရေနသည္ '' ဆိုေသာ သီခ်င္း သံစဥ္စာသား ႏွင့္လည္း အကြၽမ္းတဝင္ ျဖစ္ကာ လြမ္းေလာက္စရာ ေဒသတစ္ခုလည္း ျဖစ္၏။ ''တမာတစ္ခက္ သြားတစ္သက္'' ဟု ၫႊန္းျပဳစရာ အျဖစ္ ဆိုဆို၊ ''တမာလည္းႏု ေက်းလဲဥ၊ တမာလဲသီး ေက်းလဲႀကီး''ဟု စကားဥပမာ ဆို႐ိုးထားစရာ အျဖစ္ ေျပာေျပာ တမာသည္ အညာအတြက္ အေဟာသိကံ မဟုတ္၊ တမာသည္ ျမန္မာတုိင္း အတြက္ အေဟာသိကံ မဟုတ္ဟု ယူဆကာ အညာက တမာအေၾကာင္း တင္ျပ လိုက္ရ ပါသည္။
ေဇယ်တု (မေကြး)
#Yadanarpondaily
http://themyawadydaily.blogspot.com/2014/09/blog-post_497.html?spref=tw
