ေအာ္တစ္ဇင္ဆိုတာဘယ္လိုမ်ိဳးလည္းဆိုတာကို ရွင္းျပေပးပါဦးဆရာ။
ေအာ္တစ္ဇင္ဆိုတာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈပံုမွန္မဟုတ္တာ၊ အာ႐ံုေၾကာဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ပံုမွန္မဟုတ္ျခင္းေၾကာင့္ စြမ္းေဆာင္ ရည္အခ်ိဳ႕အားနည္းၿပီး ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး အသက္ရွင္ေနထိုင္ေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ဒီကေလးေတြမွာ နယ္ပယ္သံုးခုလို႔ေခၚတဲ့ စြမ္းရည္သံုးခုမွာ အားနည္းပါတယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ လူမႈ ဆက္ဆံေရး၊ ေျပာဆိုဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ တတိယကေတာ့ အမူအက်င့္ေတြပါ။ ထပ္ခါတလဲလဲတူညီတဲ့ အမူ အက်င့္ေတြကို ျပဳလုပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
#ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းမွာ တျခားအေၾကာင္းေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာမ်ိဳးေကာရွိပါလားဆရာ။
ေအာ္ဒီဇင္ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းကို အခုခ်ိန္ထိ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာကို တိက်ခိုင္လံုေအာင္ေျပာ ျပႏိုင္တဲ့သက္ေသ မရွိေသးပါဘူး။ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြပဲရွိပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာမွ မိဘမ်ိဳး႐ိုးနဲ႔လည္းဆိုင္တယ္၊ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈနဲ႔လည္းဆိုင္တယ္။ အဲဒီႏွစ္ခ်က္ကေတာ့ အဓိကျဖစ္ေန တာေတြ႕ရတယ္။ အဲဒါလည္း ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေျပာလို႔မရေသးပါဘူး။
#ေအာ္ဒီဇင္ကေလးေတြဟာ ၀က္သက္ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ပတ္သကေနတယ္ဆိုတာဟုတ္ပါသလားဆရာ။
အဲဒါေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ မဟုတ္ဘူးဆိုတာက ဟိုးအရင္ ၁၉၉၈ ေလာက္က ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္က ေနၿပီး ကေလး ၁၂ေယာက္မွာ စာတမ္းေလးတစ္္ခုလုပ္လိုက္တယ္။ ဒီစာတမ္းကလည္း တကယ့္ တကယ္ေတာ့ သုေတသနလုပ္ရမယ့္နည္းစနစ္ေတြနဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့စစ္တမ္းျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီစာတမ္းမွာ သူက ေကာက္ခ်က္ ကေလးတစ္ခုထုတ္လုိက္တယ္။ ၀က္သက္ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းျဖင့္ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္တယ္လုိ႔။ အဲဒါကို Lancet ဂ်ာနယ္ထဲကို ထည့္လိုက္တယ္။ သူလုပ္တဲ့သုေတသနေသးေပမယ့္လည္း ေခတ္စကားနဲ႔ေျပာရရင္ ေပါက္သြားတာေပါ့။ တစ္ကမာၻလံုးကေန အဲဒါကိုစိတ္၀င္စားၿပီး အုတ္ေအာ္ေသာင္းနင္းျဖစ္တာေပါ့။ အဲဒီ ေခတ္တုန္းက သုေတသနေပါင္းမ်ားစြာလုပ္ပါတယ္။ ထပ္လုပ္ ထပ္လုပ္ေတာ့ေနာက္ပိုင္း သုေတသန အႀကီးႀကီးေတြလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္တာနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ဘာမွပတ္သက္မႈ မရွိဘူးဆိုတာကို ေျကျငာႏိုင္တယ္။ ေၾကျငာတဲ့အျပင္ ဒီေဆာင္းပါးထည့္ခဲ့တဲ့ဂ်ာနယ္ကိုယ္တုိင္ကလည္း သူတို႔ထည့္ခဲ့တာမွားပါ တယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ျပန္႐ုတ္သိမ္းသြားပါတယ္။ အဲဒါကို ၂၀၁၅ ခုနွစ္မွာ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္မွာ ေနာက္ တစ္ေယာက္ကေနထၿပီး ေဆြးေႏြးေသးတယ္။ အမတ္တစ္ေယာက္ကပဲေဆြးေႏြးၿပီး က်န္တဲ့လူေတြက အဲဒီ အယူအဆကို လက္မခံႏိုင္တဲ့အတြက္ ဆက္လက္မေဆြးေႏြးပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္တာနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔က ဘာမွသက္ဆိုင္မႈမရွိပါဘူး။
#ကိုယ့္ကေလးက ေအာ္ဒီဇင္ျဖစ္မျဖစ္ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ။
ေအာ္ဒီဇင္ျဖစ္မျဖစ္ကို ေသြးစစ္တာတို႔၊ ဓါတ္မွန္႐ိုက္တာတို႔၊ ဆီး၊ ဓာတ္မွန္ MRI တို႔ ဒီလိုနဲ႔မသိႏိုင္ ပါဘူး။ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္တာေတာ့ သူ႕အတြက္ ဆန္းစစ္တဲ့ေမးခြန္းေလးေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါကို Team Approach system နဲ႔သြားရပါတယ္။ အဖြဲ႕နဲ႔စစ္ရပါတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ထဲမွာေတာ့ ကေလးက်န္းမာေရးအဖြဲ႕ ကေလး ဦးေႏွာက္အာ႐ံုေၾကာဆိုင္ရာ ပညာရွင္ပါတယ္။ အလုပ္ေပးကုထံုးပညာရွင္ေတြပါတယ္၊ speech therapish ပါရတယ္၊ ENT Surgeon ေတြပါရတယ္၊ Psychologist ေတြပါရတယ္ေပါ့ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ သူက ခ်က္ခ်င္းလည္း ဆံုးျဖတ္လို႔မရဘူး။ ဒီကေလးကို အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာ လနဲ႔ခ်ီၿပီးေစာင့္ၾကည့္ၿပီးမွပဲ ဒီကေလး က ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္ႏိုင္တယ္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကို ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါစုထဲမွာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ေကာက္ ခ်က္ခ်ရပါတယ္။
#မိမိတို႔ကေလးဟာ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ဘယ္လိုအဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ဆက္သြယ္ၿပီး ဘယ္လိုမ်ားေဆာင္ရြက္ရပါ မလဲဆရာ။
ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္မွန္းသိၿပီဆိုရင္ ဆရာတို႔ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ျမန္မာေအာ္တစ္ဇင္အသင္းကို ဆက္ သြယ္လို႔ရပါတယ္။ ၀က္ဘ္ဆိုက္လည္းတင္ထားတယ္။ Facebook လည္းဆက္သြယ္လို႔ရပါတယ္။ တျခားအေန နဲ႔ ကေလးအထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး New Life Foundation ရွိတယ္။ ပုဂၢလိက အထူးေစာင့္ေရွာက္မႈ လိုအပ္တဲ့ကေလးေတြအတြက္ ဖြင့္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေတြရွိပါတယ္။ ေနာက္လူမႈ၀န္ထမ္း ဦးစီးဌာနတို႔၊ မသန္စြမ္းသက္ငယ္ေက်ာင္းတို႔ အဲဒီတို႔ကို ဆက္သြယ္လို႔ရပါတယ္။
#ေအာ္တစ္ဇင္ကေလးေတြရဲ႕ မိဘေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အသိေပးခ်င္တာမ်ား ရွိရင္လည္းေျပာျပေပးပါဦး။
အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေအာ္တစ္ဇင္ကေလးေတြ ျဖစ္ပြားႏႈန္းကမ်ားလာတယ္။ မ်ားလာတာက တကယ္ မ်ားလာတာလဲျဖစ္ႏိုင္သလို မိဘေတြေကာ ဆရာ၀န္ဆရာမေတြေကာ ျပည္သူလူထုေတြေကာ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အသိဉာဏ္ပိုရွိလာတာလည္း မ်ားလာတာပါပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဆန္းစစ္ပံု ဆန္းစစ္နည္းေတြလည္း ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းမြန္လာတဲ့အတြက္ အသံုးမ်ားလာတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေအာ္တစ္ဇင္ျဖစ္လာ ၿပီဆိုရင္ ရွက္စရာ ေၾကာက္စရာမလိုဘူး။ အားငယ္စရာလည္းမလိုဘူး။ ေစာေစာသိၿပီး မွန္ကန္တဲ့ေလ့က်င့္ ကုသမႈရဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ မိဘေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ ကိုယ့္ကေလး ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ရင္ စိတ္ပ်က္အားငယ္တာေတာ့ ျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီစိတ္ပ်က္ အားငယ္တာနဲ႔ ရပ္မသြားဘဲနဲ႔ ဒီကေလးကို ဆက္ လက္ပ်ိဳးေထာင္ဖို႔နဲ႔ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြထားၾကပါ။ လိုအပ္တဲ့အကူအညီရွိရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာ ေအာ္တစ္ဇင္အသင္းကို ဆက္သြယ္ၿပီး အကူအညီေတာင္းႏိုင္ပါတယ္လို႔ ေျပာၾကားလိုပါတယ္။
Health Guide
ေဒါက္တာျမင့္လြင္
Dicetor of Autism Association
https://www.facebook.com/mmhealthguide
