ဆရာ ကၽြန္မအသက္ ၂၄ပါ။ အိမ္ေထာင္မရွိပါ။ ရာသီပံုမွန္လာပါတယ္ရွင့္။ ကၽြန္မခ်က္ရဲ႕ ဘယ္ဘက္ျခမ္းက ေအာင့္ေအာင့္ေနတာ အေတာ္ၾကာပါျပီ။ ခုေနာက္ပိုင္းေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ခ်ိန္ခုန္တာ ၾကာၾကာလမ္းေလ်ာက္တာေတြဆို နာလာပါတယ္ရွင့္။ တခါတေလ ေန႔လည္စာစားတာေနာက္က်ပါတယ္ဆရာ။ အစာလြန္မွစားလိုက္ရင္လဲ နည္းနည္း ေအာက္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂လက ultrasound ႐ိုက္ၾကည့္ဘူးတာ ဘာမွမေတြ႔ဘူးလို႔ result ထြက္ပါတယ္ဆရာ သားအိမ္ေၾကာင့္လား အူေၾကာင့္လား ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ သိပါရေစရွင္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။
အာလ္ထြာေဆာင္းမွာ ေကာင္းေနရင္ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ေျပာျပတာအရ အစာလမ္းကျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အစာကို အခ်ိန္မွန္စားပါ။ အမ်ိဳးအစားတူစားပါ။ အဆာမခံလြန္းပါနဲ႔။ စားခ်ိန္မွာ မစားျဖစ္ေသးရင္ အခ်ိဳတခုခုစားေသာက္ပါ။ ဘာမွမရွိလဲ ေရေသာက္ပါ။
ဟုတ္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။ ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိလားဆရာ။ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိမရွိ၊ ေအာင့္ေအာင့္ေနတာ ၾကာျပီမို႔ပါဆရာ။ တခါတေလ ဝမ္းပ်က္တလိုျဖစ္ျပီး ဗိုက္ထဲက တဂြီဂြီျမည္တယ္ဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။
ဗိုက္ဆိုတာ လူ႔ကိုယ္မွာ ေနရာအမ်ားဆံုး ယူထားတယ္။ အထဲမွာ အဂၤါေတြကလည္း စံုလွတယ္။ ႏွလံုးနဲ႔ အဆုပ္သာရွိတဲ့ ရင္ေခါင္း Chest (Thorax) ေအာက္က Abdomen ဗိုက္ျဖစ္တယ္။ ရင္ေခါင္းနဲ႔ ဗိုက္ကို Diaphragm ၾကြက္သား ခံုးခံုးၾကီး တခုနဲ႔ နယ္နိမိတ္ ျခားထားတယ္။ အစာအိမ္၊ အူသိမ္၊ အူမၾကီး၊ အစာေဟာင္းအိမ္၊ အသဲ၊ ေဘလံုး၊ သည္းေျခအိပ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးျပြန္ဆိုတဲ့ အဂၤါေတြရယ္ သူတို႔နဲ႔ တြဲေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ၊ (လင့္ဖ္) ေၾကာေတြ၊ အာရံုေၾကာေတြ၊ အေျမွးေတြ ရွိၾကတယ္။ ဗိုက္နဲ႔တဆက္တည္း ေအာက္မွာရွိတာက Pelvis တင္ပါးဆံုပိုင္း။ သူအထဲမွာ Bladder ဆီးအိမ္၊ Uterus သားအိမ္ (အမ်ိဳးသမီး)၊ Prostate ဆီးအက်ိတ္ (အမ်ိဳးသား) နဲ႔ Rectum အစာေဟာင္းအိမ္ေတြ ရွိၾကတယ္။
Abdominal ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ကို ဂီတသမားေတြက ဖတ္ရင္ (တိုရြန္တို) က Rapper လို႔ ထင္ခ်င္ထင္ေနမယ္။ မဟုတ္ပါ၊ ဗိုက္ပါ။ ေလနာမဟုတ္ဘဲ ဗိုက္နာတာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတယ္။ အနာမဲ့သူ ရွင္ပါကူကလြဲရင္ လူတိုင္းလိုလို ဗိုက္နာတာက ခဏခဏျဖစ္ၾကရတယ္။ တခ်ိဳ႕ ခြဲစိတ္ခံၾကရတယ္။ ဗိုက္နာျခင္းအေၾကာင္းဟာ ခြဲစိတ္ေဆးပညာမွာ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။
၁။ Acute pain in abdomen ခ်က္ခ်င္းျဖစ္-အတင္းနာတာေတြကို ေခၚတယ္။ ရမ္းကုဆရာေတြက နာတဲ့ေနရာမွာ ေဆးထိုးတယ္။ နာတာကိုသိတဲ့ အာရံုေၾကာက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနလို႔ ဗိုက္နာတာကို ရိုးရိုးစင္းစင္း၊ စဥ္းစားလို႔ မရဘူး။ အဲလိုျဖစ္ေနတာေတြထဲမွာ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ခြဲစိတ္ပညာမွာ အေရးေပၚျဖစ္တယ္။
၂။ Visceral pain မ်ိဳးက အထဲအဂၤါေတြမွာ တခုခုျဖစ္လို႔ ဟိုနားကလို၊ ဒီနားကလို ေအာင့္တာမ်ိဳး။ Vague, Dull, Nauseating အန္ခ်င္သလိုလဲ ေနတတ္တယ္။ ဗိုက္အေပၚပိုင္းမွာ ရွိၾကတဲ့ အစာအိမ္၊ အူသိမ္အစပိုင္း၊ အသဲ၊ သရက္ရြက္ေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ဗိုက္အေပၚပိုင္းမွာ နာတယ္။ အူသိမ္၊ အူအတက္နဲ႔ အူမၾကီးအစပိုင္းက ျဖစ္ရင္ ခ်က္တဝိႈက္မွာ နာတယ္။ အူမၾကီးနဲ႔ ဆီးလမ္းကျဖစ္ရင္ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းမွာ နာတယ္။ Autonomic nerve ဆိုတဲ့ အာရံုေၾကာေတြ ေၾကာင့္ဘဲ။
Somatic pain ဆိုတာက Parietal peritoneum ဗိုက္အတြင္းအဖံုး အျပင္လႊာမွာ Infection ပိုးဝင္ရင္ နာတာမ်ိဳးက စူးစူးရွရွ၊ ေနရာအတိအက် နာတယ္။ ဘာ့လို႔လဲဆိုေတာ့ Somatic nerves ဆိုတဲ့ (ဆိုမက္တစ္) အာရံုေၾကာေၾကာင့္ဘဲ။
Radiating pain ဆိုတာ တေနရာမွာ ေရာဂါျဖစ္ေနျပီး ဘာမွမဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ သြားျပီးနာတာကို ေခၚတယ္။ အသဲေရာဂါ၊ သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါေတြကေန ပခံုးထိပ္မွာ လာနာတတ္တယ္။ အာရံုေၾကာေတြက ခါးရိုးမၾကီးထဲက Spinal cord မွာ လာဆံုေနၾကလို႔ဘဲ။ ညာပခံုးမွာ လာနာရင္ Gall bladder stone သည္းေျခေက်ာက္၊ ဘယ္ပခံုးလာနာရင္ Ruptured spleen ေဘလံုးကြဲတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ Urinary stone ဆီးလမ္းေက်ာက္တည္တာကေန Pubis ဆီးစပ္၊ Testis က်ားအေစ့၊ Vagina ေမြးလမ္းေၾကာင္းအထိ နာလာတတ္တယ္။
Peritonitis ဆိုတဲ့ ဗိုက္ဖံုးလႊာေရာင္တာဟာ ခြဲစိတ္ပညာ အေရးေပၚအေျခအေနတခု ျဖစ္တယ္။ Gastric perforation အစာအိမ္ေပါက္ျခင္း၊ Appendicitis အူအတက္ေရာင္ျခင္း၊ diverticulitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္း၊ intestinal obstruction အူပိတ္ျခင္း၊ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္ျခင္း၊ Pelvic inflammatory disease တင္ပါးဆံုတြင္းေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္ ျပင္ပသေႏၶတည္ျခင္း၊ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေစတယ္။
ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တာက လူၾကီးေတြနဲ႔ မတူျပန္ဘူး။ ကေလးငယ္ငယ္ တအားငိုတယ္ဆုိရင္ ဗိုက္နာတာကို အရင္ စဥ္းစား။ ေလ မဟုတ္ရင္ သံေကာင္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဒိထက္ ဆိုးဝါးတာေတြထဲမွာ imperforate anus ေမြးကတည္းက စအိုေပါက္ မပါတာ။ Intussusception အူကေနအူထဲ တိုးဝင္သြားတာေတြ ပါတယ္။
ေရာဂါရာဇဝင္ ေကာင္းေကာင္းေျပာတတ္ရင္ ဆရာဝန္ကို ကူညီရာက်တယ္။ ကုိယ္ျဖစ္တာကိုယ္ မေျပာတတ္သူေတြ ရွိတယ္။ စကားေျပာေကာင္းသူေတြက ဟန္မက်ဘူး။ ပိုေျပာတတ္တယ္။ ေမးသူေတြထဲက စာေရးေကာင္းသူေတြက လူနာေကာင္းေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• စူးစူးရွရွနဲ႔ တခ်က္တခ်က္ အသက္ရွဴတန္႔သြားေအာင္ နာလိုက္ ရပ္လိုက္ျဖစ္တာဟာ သည္းေျခလမ္း ျပႆနာ။
• ေအာင့္နာျပီး၊ အန္လာတာမ်ိဳးက အူပိတ္ေနတာ။
• ရစ္ရစ္နာျပီး၊ မွန္မွန္ ျဖစ္လာတာမ်ိဳးဆိုရင္ Appendicitis အူအတက္၊ Intestinal obstruction အူသိမ္ပိတ္ခါစ၊ Mesenteric ischemia အူေျမွးေသြးေၾကာပိတ္တာ။
• စူးရွျပီး၊ ေတာက္ေလွ်ာက္ နာတာဟာ လႈပ္ရွားေလ ဆိုးေလ ျဖစ္ရင္ Peritonitis ဝမ္းတြင္းေခါင္းေျမွးေရာင္တာ။
• မီးခလုတ္ဖြင့္လိုက္ေတာ့ မီးလင္းသလို ျဗဳန္းစားႀကီး နာလာတာမ်ိဳးက Gastric perforation အစာအိမ္ေပါက္တာ။ Renal stone ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္တည္တာ၊ Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ျပီးေပါက္တာ။
• ဆုတ္ျဖဲခံရသလို နာတာမ်ိဳးက Dissecting Aneurysm ေသြးလႊတ္ေၾကာ ေဖါင္းကြဲတဲ့ ေရာဂါ။
• အရင္ကလည္း နာဘူးသူဆိုရင္ Peptic ulcer ေလနာ၊ Gallstone colic သည္းေျခေက်ာက္၊ Diverticulitis အူမၾကီးထဲက ေရာင္တာ တခုခုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• စမ္းၾကည့္ရတာနဲ႔ နာတာ မမွ်ေအာင္ နာတာမ်ိဳးဆိုရင္ Mesenteric ischemia အူအေျမွး ေသြးမေလွ်ာက္တာ။
• ဗိုက္နာတာက ဘယ္လိုေနရင္ သက္သာသလဲ။ Peptic ulcer disease က Antacids ေသာက္လို႔ သက္သာတယ္။ Peritonitis ဝမ္းဗိုက္အတြင္းမွာ အရာရာကိုဖံုးေပးးထားတဲ့ အလႊာေလးေရာင္တာဆိုရင္ အသာေလးလွဲေနလို႔ သက္သာတယ္။
• ဗိုက္လဲနာတယ္ အန္မယ္၊ ဝမ္းလဲေလွ်ာတာမ်ိဳးက Gastroenteritis အစာလမ္းေရာင္တာ။ ဗိုက္နာတာ ၾကာျပီးမွ အန္လာမယ္၊ အူေတြလႈတ္ရွားသံ မၾကားရသူဟာ Acute intestinal obstruction ရုတ္တရက္အူလမ္းပိတ္တာ။
ဗိုက္နဲ႔မဆုိင္ဘဲ ဗိုက္နာတာမ်ိဳးေတြလဲ ရွိေသးတယ္။ Rectus muscle hematoma (ဗယ္လီ) ၾကြက္သားမွာ ေသြးခဲ ေနတာ၊ Testicular torsion က်ားအေစ့လိမ္ေနတာ၊ Herpes zoster ေရယံု၊ Alcoholic ketoacidosis အရက္နာ၊ Diabetic ketoacidosis ဆီးခ်ိဳ၊ Myocardial infarction ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Pulmonary embolism အဆုပ္ေသြးခဲပိတ္၊ Heavy metal, Methanol poisoning အဆိပ္သင့္တာေတြ၊ Scorpion sting ပင့္ကူကိုက္တာ၊ Opioid withdrawal ဘိန္းျဖတ္တာေတြျဖစ္တယ္။
ေရာဂါေတြ တန္းစီေရးျပရတာကို ဖတ္ျပီး၊ သိပ္မေၾကာက္ေစခ်င္ပါ။ စံုေအာင္ မေရးရင္ ထိန္ခ်န္မႈ ေရာက္မွာ စိုးလို႔ပါ။ ဗိုက္နာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ မေနႏိုင္ မထိုင္ႏိုင္ မနာသူမ်ား၊ ဆရာဝန္မျပခင္ လွမ္းေမးခ်င္ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ကုတဲ့နည္းေတြ မေရးေသးပါ။ ေမးတဲ့သူကိုေတာ့ တိုက္ရိုက္ ေျဖလိုက္ပါတယ္။ ေဆးေက်ာင္းသားေတြသာ စာအမ်ားၾကီး ဖတ္ရတဲ့ဇာတာ ပါတယ္ မဟုတ္လား။
လူဆိုတာ နာတာမခံခ်င္ၾကဘူး။ ဒီလိုျဖစ္သူေတြက (ေနာ္မယ္လ္) ပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ နာတာကို သာယာသူေတြ ရွိတယ္။ အနာခံမွ အသာစံရမယ္ဆိုတာကို သိလို႔ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Sadism (Sadomasochism) ေခၚတဲ့ စိတ္ေျခအေနတမ်ိဳး ရွိသူေတြကေတာ့ အနာခံခ်င္ၾကသတဲ့။ အမွန္ကဗိုက္ထဲနာနာ၊ ဘယ္ကနာနာ၊ နာတာ မေကာင္းပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
