၁။ ကြ်န္ေတာ့သမီး အသက္ ၂၅ ႏွစ္ပါဆရာ Rheumatoid Factor စစ္ေဆးတာ မွာ ဓါတ္ခြဲခန္းအေျဖမွာ 8.70 IU/ml ဟု အေျဖထြက္ပါသည္ အဲဒါ ေသြးေလးဘက္နာရွိမရွိ သိလိုပါသည္ ဆရာခင္ဗ်ား ေက်ဇူးတင္ပါသည္။
၂။ ကြ်န္ေတာ့္ သမီး အသက္ ၂၅ ႏွစ္။ ေျခလက္ကအျမဲကိုက္ေနသျဖင့္ ဆရာန္မွ ေသြးစစ္ခိုင္းရာ ASO 400 ႏွင့္ RA postive ဟုအေျဖထြက္ပါသည္။ ကြ်န္ေတာ္စိုးရိမ္မည့္ပါသည္။ သို႔ပါေသာေၾကာင့္ မည္သို႔ေနထိုင္ရမည္ႏွင့္ RA မွာ ဘာေရာဂါလည္းဆိုသည္ကို သိခ်င္ပါသည္။ ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးပါရန္ ေမတၲာရပ္ခံအပ္ပါသည္။ ဆရာ က်န္းမာခ်မ္းသာပါေစခင္ဗ်ာ။
၃။ ေလးဖက္နာအေၾကာင္းေမးခ်င္လို႔ပါ႐ွင့္။ သမီးအသက္ ၁၉ ပါ႐ွင့္။ ဖ်ားျပီးဆိုရင္ လည္ေခ်ာင္းနာ ကိုယ္ေတြ လက္ေတြ ကိုက္ပါတယ္ဆရာ။ ျဖစ္ေနက်ပါဆရာ။ ဒီတခါက် အဖ်ား႐ွိလာတယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာလာတယ္။ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ အရမ္းကိုက္ခဲလာပါတယ္။ အရင္ကလိုပဲထင္လို႔ အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေဆးအျပင္းစားေသာက္လိုက္ပါတယ္ဆရာ။ မသက္သာလို႔ ေဆးခန္းျပတာ အဖ်ားေပ်ာက္ေပမဲ့ကိုက္တာက်န္ခဲ့တယ္ဆရာ။ ေက်ာဘက္ကပိုကိုက္တယ္ဆရာ။ ေလတိုက္ရင္ပိုကိုက္ပါတယ္ဆရာ။ လမ္းေလ်ွာက္လိုက္ရင္ သက္သာသလို႐ွိေပမဲ့မသက္သာဘူးဆရာ။ ဆရာ၀န္ကိုျပန္ျပေတာ့ ေသြးစစ္ခိုင္းပါတယ္ဆရာ။ ေသြးစစ္ေတာ့ ASO 450 ပါဆရာ။ ေလးဖက္နာ႐ွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္ဆရာ။ တကိုယ္လံုးလဲကိုက္ေနပါတယ္ဆရာ။ ဘာလုပ္ရမွန္းမသိပါဘူးဆရာ။ ဘယ္မွာျပရမွန္းမသိပါဘူးစရာ။ ထမင္းအမ်ားႀကီးစားရင္ ပိုကိုက္ပါတယ္။ အစားအစာကဘာေတြေ႐ွာင္ရမလဲဆရာ။ ဘာေတြစားရမလဲဆရာ႐ွင့္။ ေက်းဇူးျပဳ၍ေျဖေပးပါ႐ွင့္။ ေနာက္လဆိုသမီးကေက်ာင္းျပန္တက္ရေတာ့မွာပါဆရာ႐ွင့္။ သမီးနာမည္ ႕႕႕႕႕ ပါဆရာ။ ေဘးဖက္နာကတျခားသူကိုကူးစက္ႏိုင္လားဆရာ။
RF = Rheumatoid factor ရူမက္တြိဳက္ ဖက္တာ
RA = Rheumatoid arthritis ရူမက္တြိဳက္ အဆစ္နာ
ASO = Antistreptolysin O အင္တိုင္ ဆထြက္ပတိုလိုက္စင္ အို
ေသြးထဲမွာ ခုခံအားစနစ္ကေနထုတ္ေပးတဲ့ RF ရူမက္တစ္ ဖက္တာစမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ မ်ားေနသူမွာ Autoimmune diseases ေအာ္တိုအင္ျမဴး ေခၚ ခုခံအားကေမာက္ကမျဖစ္တဲ့ေရာဂါရွိေနတာကိုျပသျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီေရာဂါမွာလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Rheumatoid arthritis ရူမတြိဳက္အဆစ္နာ ေခၚ ေလးဖက္နာ၊ Sjogren's syndrome ဆိုဂရင္း ဆင္ဒရုမ္းေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။
တျခားစစ္ေဆးနည္းေတြနဲ႔ပါတြဲစစ္ရတယ္။
Anti-nuclear antibody (ANA) စစ္ျခင္း၊
Anti-cyclic citrullinated peptide (anti-CCP) antibodies စစ္ျခင္း၊
C-reactive protein (CRP) စစ္ျခင္းနဲ႔
Erythrocyte sedimentation rate (ESR) စစ္ျခင္းေတြျဖစ္တယ္။
RF မ်ားေနသူမွာ
Cancer ကင္ဆာ၊
Chronic infections နာတာရွည္ကူးစက္ေရာဂါ၊
Cirrhosis အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊
Sarcoidosis ဆာကြိဳက္ဒိုးဆစ္၊
Mixed connective tissue disease တြယ္ဆက္တစ္ရွဴးေရာဂါ၊
Scleroderma စကယ္လယ္ရိုဒါးမား၊
Sjogren's syndrome ဆိုဂရင္း ဆင္ဒရုမ္းေရာဂါ၊
Systemic lupus erythematosus (SLE) ေရာဂါ။
၂ဝ၁ဝ အေမရိကန္ေကာလိပ္ ရူမေတာ္ေလာ္ဂ်ီကေန သတ္မွတ္ခ်က္ထုတ္ထားတယ္။ အခ်က္ (၆) ခ်က္ရွိရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အဆစ္အနည္းဆံုး (၁) ဆစ္နာျခင္း - ၅ မွတ္အထိ။ rheumatoid factor (RF) သို႔မဟုတ္ anti-citrullinated protein antibody (ACPA) အေပါင္းျပျခင္း - ၃ မွတ္အထိ။ c-reactive protein သို႔မဟုတ္ erythrocyte sedimentation tests အေပါင္းျပျခင္း - ၁ မွတ္။ ခံစားေနရတာ ၆ လာအထိၾကာျခင္း - ၁ မွတ္။ အနည္းဆံုးေသြးစစ္တာ ၁ ခု အေပါင္းျပမွသာေရာဂါအမည္တပ္ပါတယ္။
RF အင္တီေဘာ္ဒီမ်ားေနျခင္းဟာ ေရာဂါတိုးေနတာကိုဆိုလိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ + ျပတိုင္းလည္း ေရာဂါလို႔ တန္းမေျပာႏိုင္ေသး။ တခ်ိဳ႕မွာ + မျပပဲေရာဂါရွိတယ္။
Anti-Citrullinated Protein Antibody Test နည္းက ေနာက္ အင္တီေဘာ္ဒီစမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ + ေနရင္ ရူမတြိဳက္ေရာဂါျဖစ္ဘို႔မ်ားတယ္။ + ျပရင္ေရာဂါတိုးေနတာ။ တခ်ိဳ႕မွာ ေရာဂါရွိျပီး - ျပတယ္။
Anti-nuclear antibody (ANA) စမ္းနည္းက ေအာ္တိုအင္ျမဴးေရာဂါကို ေယဘုယ်ျပတာျဖစ္တယ္။ RA + ျပသူ အေတာ္မ်ာမ်ား ANA tests + ျပတယ္။ + ျပတိုင္းေတာ့ RA ေရာဂါမဟုတ္ေသး။ ANA tests + ျပျပီး ေရာဂါမရွိသူလည္းေတြ႔ရတယ္။
Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR) ဆိုတာ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္တခုခုရွိေနတာကိုသိရတယ္။ မ်ားေလ ဆိုးေလ။
C-Reactive Protein Test ပရိုတင္းဆိုတာ အသည္းျဖစ္တယ္။ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စ္စဥ္ရွိေနရင္ ေတြ႔တယ္။
X-Rays ဓါတ္မွန္ရိက္ဘို႔လိုမယ္။ ဒါေပမယ့္ နာတာရွည္သမားေတြကိုသာ ေရာဂါဆို မဆိုး သိႏိုင္တယ္။
Magnetic Resonance Imaging (MRI) လည္းလိုႏိုင္တယ္။ အရိုးသာမက အေပ်ာ့္စားတစ္ရွဴးေတြကိုၾကည့္လို႔ရတယ္။ ဥပမာ Synovium အဆစ္ဖံုးလႊာ။
Rheumatoid factor (RF) အင္တီေဘာ္ဒီကို RA ေခၚ ရူတြိဳက္အဆစ္နာရွိသူ ၇၅% ကေန ၈ဝ% မွာ + ျပတယ္။ 14 IU/ml ထက္နည္းတာ × ျဖစ္တယ္။
Rheumatoid arthritis (RA) ရူတြိဳက္အဆစ္နာဆိုတာ ေအာ္တိုအင္ျမဴးေရာဂါတခုျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ပိုင္အရာကို တစိမ္းအမွတ္နဲ႔ ခုခံတိုက္ထုတ္ေနလို႔ နာတာရွည္အဆစ္နာေရာဂါရေစတယ္။ အဆစ္ကိုပင္မျဖစ္ေစေပမယ့္ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါထလိုက္ သက္သာေနလိုက္ျဖစ္တယ္။ ယူအက္စ္ေအမွာ ၁႕၅ သန္းရွိတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ၂-၃ ဆပိုမ်ားတယ္။ အသက္ ၃ဝ ကေန ၆ဝ ၾကားမ်ားတယ္။ ေယာက္်ားေတြက အသက္ပိုရမွျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အမ်ိဳးထဲမွာ တေယာက္မကျဖစ္ၾကတယ္။
Juvenile Rheumatoid Arthritis ဆိုတာ ကေလးေတြမွာျဖစ္တာ။ Juvenile idiopathic arthritis (JIA) လို႔လည္းေခၚတယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ကေန ၁၆ ႏွစ္ၾကားျဖစ္တယ္။ အဆစ္ေတြ ေရာင္၊ တင္း၊ နာေနမယ္။ ကိုယ္ပူျပီး အေရျပားအနီျပင္ထြက္တယ္။ ၆ ပတ္ထိၾကာရင္သာ ေရာဂါအမည္တပ္ပါတယ္။
ေရာဂါရရင္ အဆစ္နဲ႔ ၾကြက္သားေတြေရာင္မယ္။ နာမယ္။ အားကုန္ေနမယ္။ ကိုယ္ပူႏိုင္တယ္။ အစားပ်က္မယ္။ အဆစ္နာတာ မနက္ခင္းပိုဆိုးတယ္။ ေသြးပူလာရင္ သက္သာမယ္။
ၾကာရင္ Rheumatoid nodules ေခၚ အေရျပားမွာ အဖု အက်ိတ္ေပၚလာမယ္။ အဆုပ္မွာျဖစ္ရင္ အသက္ရွဴရခက္မယ္။ အသံၾသမယ္။ မ်က္စိမွာလည္းျဖစ္တယ္။ လက္အဆစ္ေတြအျဖစ္အမ်ားဆံုး။ တျခားအဆစ္ေတြလည္းျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘယ္-ညာ စံုလိုက္ျဖစ္တယ္။
ေပ်ာက္ေအာင္ကုနည္း မေပၚေသးပါ။ ေဆာရီး။ ေဆးေတြနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းကေန သက္သာေစမယ္။ တခ်ိဳ႕ေတာ့ Synovectomy ခြဲစိတ္ရတယ္။ ေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးတယ္။
Disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs) ေဆးေတြ + methotrexate, hydroxycholorquine (Plaquenil), sulfasalazine (Azulfidine, Azulfidine EN-Tabs), leflunomide (Arava), and azathioprine (Imuran)
Biologic response modifiers ေဆးေတြ = abatacept (Orencia), adalimumab (Humira), anakinra (Kineret), certolizumab and pegol (Cimzia) etanercept (Enbrel), infliximab (Remicade), golimumab (Simponi), and rituximab (Rituxan)
Nonsteroidal anti-inflammatories (NSAIDs) အနာသက္သာေဆးေတြ + ibuprofen (Advil, Motrin), ketoprofen (Actron, Orudis KT), naproxen sodium (Aleve), and celecoxib (Celebrex)
Janus kinase (JAK) Inhibitor ေဆးသစ္ = tofacitinib (Xeljanz)
Corticosteroids ေကာ္တီကိုစတီရြိဳက္ေဆးလည္းေပးတယ္။
ေဆးေတြအျပင္ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ့အစားအေသာက္လိုတယ္။ Omega-3 fatty acids အိုမီဂိ-သရီး ေကာင္းတယ္။ အသီးအရြက္ေတြေကာင္းတယ္။ Selenium ဓါတ္ပါတာေကာင္းတယ္။ Vitamin D ဗီတာမင္ဒီေကာင္းတယ္။
Sjögren's syndrome ျဖစ္ရင္ မ်က္စိထိခိုက္တယ္။ အဆုပ္အဖံုးလႊာထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Pericarditis ႏွလံုးအဖံုးလႊာထိုခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Felty's syndrome ေဘလံုးထိခိုက္တာလည္းရွိတယ္။ Vasculitis ေသြးေၾကာေတြေရာင္တာလည္းရွိတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
