ကြ်န္မက (႕႕႕႕႕) ပါ။ (႕႕႕႕႕) မွာေနပါတယ္။ ဆရာေရးတဲ့ Melanoma မွဲ႔ကင္ဆာ အေၾကာင္း ဖတ္ျပီးပါျပီ။ အဲဒီမွာ Elevated above the skin surface အေရျပားမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၾကြတက္ေနရင္၊ Firm to the touch ထိၾကည့္ရင္ တင္းေနရင္ လို႔ ပါတယ္။ ကြ်န္မ ခႏၵာကိုယ္မွာ မွဲ႔နည္းနည္းမ်ားတယ္။ တခ်ိဳ႕မွဲ႔ေတြက ေမြးကတည္းက မ်က္စိမွိတ္ျပီး ထိၾကည့္ ခံစားၾကည့္လို႔ ရတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္မွ ျမင္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕က အသစ္ထြက္လာတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ မွဲ႔ျဖစ္သြားတာပါ။ အားလံုးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိုဳ႕ေပါ့ေနာ္။ အခုေနာက္ပိုင္း အရင္အပ္ဖ်ားေထာက္ေလာက္ မွဲ႔ေလးက အခုနည္းနည္းေလးၾကီးလာျပီး မ်က္စိမွိတ္ ကိုင္ၾကည့္လို႔ ရလာတယ္။ ေနာက္မွဲ႔တလံုးက ညာဘက္ေပါင္လယ္မွာေပါ့။ မွဲ႔ ၃ လံုးက ညာေပါင္ပတ္လည္ ၄ လက္မေလာက္စီကြာျပီး ရွိေနတယ္။ ေမြးကတည္းက မွဲ႔ေပါ့။ အခုထူးျခားလာတာက အလယ္ကမွဲ႔ပါ။ အရင္ အရြယ္အစား အတိုင္းကိုပဲ နည္းနည္း ၾကြတက္လာတာပါ။ အရမ္းပြတ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ နည္းနည္းယားသလိုပဲ။ သိပ္ေတာ့မေသခ်ာပါဘူး။ ဒီအတိုင္းေနရင္ ဘယ္လိုမွေတာ့ မခံစားရပါဘူး။ ဓါတ္ပံု ၃ ပံုရိုက္ျပီး ပို႔လိုက္ပါတယ္။ မွဲ႔ေတြဘာလို႔ အသစ္ထြက္လာၾကတာလဲဆရာ။ ျပီးေတာ့ တိုက္ဆိုင္သလားေတာ့ မသိဘူး။ မွဲ႔ ၂ လံုး အျမဲမနီးမေဝးမွာ ရွိေနတတ္တယ္။ ဥပမာ ဘယ္နားရြက္ေအာက္နားမွာ မွဲ႔အသစ္၂ လံုး ထြက္လာတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ မွဲ႔ ၂ လံုးစီ ရွိရွိေနတတ္တယ္။ ေျခဖေနာင့္ တခုမွာ တလက္မေလာက္ကြာတဲ့ တူညီတဲ့ ေမြးရာပါမွဲ႔တစံု၊ ေက်ာဘက္မွာ တလက္မခဲြေလာက္ကြာတဲ့ ေမြးရာပါ မွဲ႔တစံု၊ ဘယ္ဘက္ခ်က္နားမွာ တလက္မေလာက္ကြာတဲ့ ေမြးရာပါ မွဲ႔တစံု၊ ျပီးေတာ့ ဂုတ္တည့္တည့္မွာ ကိုင္ၾကည့္လို႔ရတဲ့ ခပ္ၾကီးၾကီးမွဲ႔ၾကီးနဲ႔ လည္ပင္းတေလွ်ာက္ ပတ္ဆင္းလာတဲ့ ၾကီး၊ လတ္၊ ေသး မဲွ႔ ၃ လံုးတန္းတစံု၊ ညာေပါင္မွာ ရြယ္တူမွဲ႔ ၃ သံုးတန္း ပတ္ေနတဲ့ ေမြးရာပါမွဲ႔တတန္း၊ အဲလိုမွ တန္းမေနဘူး ဆိုရင္လည္း ဘယ္လက္မွာ မွဲ႔အသစ္တလံုး ေပါက္လာရင္ ညာဘက္မွာလည္း ေပါက္လာတယ္။ ဘယ္နဲ႔ညာက ေနရာကြက္တိ မဟုတ္ေပမယ့္ အနီးတဝိႈက္တူတယ္။ ေမြးရာပါ လက္ခံုမွာ အမွတ္တခု ပါရင္ ညာလက္ခံုမွာလည္း တူတူပဲ။ ဘက္လက္ ေအာက္မွာ မွဲ႔တလံုးဆိုရင္ ညာလက္ေအာက္မွာလည္းရွိတယ္။ လက္သီးဆုပ္ေအာက္ဘက္မွာ တလံုးစီ၊ လက္အလယ္ေအာက္မွာ ဘယ္ညာတလံုးစီ၊ လက္အလယ္အေပၚမွာ ဘယ္ညာတလံုးစီ၊ တေတာင္မွာ ဘယ္ညာ တလံုးစီ အဲလို ရွိေနတာ။ အဲဒါ တိုက္ဆိုင္တာလား တခုခုလားဆရာ။
Moles မွဲ႔ ဆိုတာ ေမြးရာပါ အမွတ္အသား Congenital mole အမ်ိဳးအစားထဲမွာ ထည့္ရင္လဲရတယ္၊ Acquired mole ေမြးျပီးမွ ျဖစ္တာေတြလဲ မ်ားလို႔ ေမြးရာပါစာရင္းထဲ မတည့္ၾကတာ မ်ားတယ္။ အေရျပားမွာ အေရာင္ျဖစ္ေစတဲ့ Pigmented cells (ဆဲလ္) ဆိုတာရွိတယ္။ ဒါေတြက တျခားေနရာထက္ ပိုျပီး အမ်ားၾကီး စုေဝေနတာမို႔ မွဲ႔ ျဖစ္ရတယ္။ ေဆးစာမွာ Nevi လို႔ေခၚတယ္။ ေသးေသးကေန ၾကီးၾကီးျဖစ္မယ္။ တကုိယ္လံုး ဘယ္ေနရာမဆို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
မွဲ႔ရွိလို႔ ထူးျခားတယ္၊ Beauty mark ဆြဲေဆာင္မႈရွိတယ္၊ Unattractive အၾကည့္ရဆိုးတယ္၊ ဘယ္လိုထင္ထင္ မွဲ႔ဟာ အႏၲရာယ္ မေပးပါ။ မဲနက္ေနမွ မွဲ႔လို႔မေခၚပါ၊ ခပ္ညိုညိဳ၊ ခပ္မြဲမြဲ၊ မဲနက္နက္၊ ခပ္ျပာျပာ၊ ပန္းေရာင္၊ အနီေရာင္ေတြကလဲ မွဲ႔ပါဘဲ။ ပံုပန္းကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိႏိုင္တယ္။ အရြယ္အစားလဲ မထူးဘူး။ အပ္ေထာက္ေလာက္ကေန အဂၤါအစိတ္အပိုင္း တခုလံုး ဖံုးေနတဲ့အထိ ၾကီးႏိုင္တယ္။ ခန္႔မွန္းေျခ လူတေယာက္မွာ မွဲ႔အေရအတြက္ ၁ဝ ခုကေန ၄ဝ အထိရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသစ္ျဖစ္လာတာ ရွိသလို ေပ်ာက္သြားတာေတြလဲရွိလို႔ အေရအတြက္က ဘဝတသက္တာမွာ ေျပာင္းေနပါတယ္။
မွဲ႔မ်က္ႏွာျပင္ကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ေခ်ာေမြ႔၊ ျပားခ်ပ္၊ ေဖါင္းၾကြ။ ျဖစ္စမွာ ျပားျပီးညိုေနေပမဲ့ တခ်ိန္မွာ ေဖါင္းျပီး အေရာင္ရင့္လာ၊ ႏုလာတာမ်ိဳးလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ငယ္တံုးမွာ နည္းနည္းရွိရာကေန ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိလာတဲ့ ေနာက္ ပိုမ်ားလာတတ္တယ္။ ဥပမာ လူပ်ိဳေပါက္၊ အပ်ိဳျဖစ္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ေသြးဆံုး။ အသက္ၾကီးလာခ်ိန္ ဆိုပါစို႔ ၃ဝ ေက်ာ္မွာ မွဲ႔အသစ္ျဖစ္လာရင္ေတာ့ သတိထားေပးပါ။
ရွားရွားပါးပါး ကင္ဆာ ျဖစ္မလား စိုးရိမ္ရတာေတာ့ ရွိပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္မွဲ႔ကို အခုေမးတဲ့သူလို အရိပ္တၾကည့္ၾကည့္ ေနသင့္ၾကတယ္။
• Painful နာမယ္၊
• Itching or burning ယားမယ္၊ ပူေလာင္မယ္၊
• Oozing or bleeding ေသြးထြက္၊ ေသြးယို၊
• Asymmetry, when one half of the mole looks different မွဲ႔ရဲ႕ တဖက္ျခမ္းနဲ႔ ေနာက္တျခမ္း မတူတာ ျဖစ္လာရင္၊
• Suddenly different in size, shape, color or elevation, especially if part or all of the mole turns black ရုတ္တရက္ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း၊ အေရာင္၊ ေဖါင္းၾကြမႈ၊ အထူးသျဖင့္ မဲနက္လာတာ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ ျပပါ။
• Irregular shapes ပံုပန္း မညီမညာျဖစ္လာရင္၊
• Irregular border အနားသတ္မညီမညာျဖစ္လာရင္၊
ေနေရာင္နဲ႔ထိတာ တတ္ႏိုင္သမွ်ေရွာင္ပါ။ Sunscreen သံုးပါ။ သူမ်ား မျမင္ေစခ်င္ရင္ မိတ္ကပ္၊ သနပ္ခါးစတာေတြနဲ႔ ဖံုးကြယ္ထားပါ။ မွဲ႔ေပၚကေပါက္ေနတဲ့ အေမႊးကို မရိတ္ပါနဲ႔။
အေရျပားမွာရွိတဲ့ Melanocyte cells (မယ္လင္ႏိုဆိုက္-ဆဲလ္) ေတြကေန Melanin (မယ္လင္နင္) ေရာင္ျခယ္ေတြ အမ်ားၾကီး စုေဝးတဲ့ေနရာမွာ ထုတ္ေပးလို႔ျဖစ္ရတယ္။ Atypical moles (dysplastic nevi) ဆိုတာက ခဲဖ်က္ အရြယ္ထက္ ၾကီးျပီး အလည္မွာ အေရာင္ရင့္ေနမယ္၊ အနားသတ္ မညီတာမ်ိဳး။ ၾကည့္လိုက္ရင္ ၾကက္ဥေၾကာ္ထားသလိုေနမယ္။ ကင္ဆာ မဟုတ္ေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးစစ္ရလိမ့္မယ္။ Numerous moles မွဲ႔ေတြ သိပ္မ်ားေနသလား ၂ဝ ေက်ာ္ ရွိေနသလား။ ကင္ဆာမ မဟုတ္ေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးစစ္ရလိမ့္မယ္။ မွဲ႔ ၅ဝ မကရွိေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။
မွဲ႔ကေန ကင္ဆာ ျဖစ္ရင္ Melanoma (မယ္လင္ႏိုးမား) ေခၚတယ္။ အေရျပားအေပၚယံမွာျဖစ္တာမို႔ ေစာေစာသိေစလို႔ ကံေကာင္းတယ္။ Skin examination အေရျပားစစ္ေဆးတာလုပ္မယ္။ Biopsy အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးတာ လုပ္မယ္။
ကင္ဆာလို႔သိတာနဲ႔ ခြဲစိတ္ထုတ္ရမယ္။ မွဲ႔ကိုေရာ ေဘးနာက အေရျပားအေကာင္းေနရာတခ်ိဳ႕ပါ ခြဲစိတ္ထုတ္မယ္။ ခြဲစိတ္မႈက ခဏနဲ႔ျပီးစီးတယ္။ Surgical excision ေခၚတယ္။ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးမယ္။ Surgical shave ဆိုတာက ေသးေသးေလးေတြကိုလုပ္တယ္။ ခ်ဳပ္ရိုးမလိုဘူး။ ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္မွာ ျပန္ေပၚရင္ ခ်က္ခ်င္း ဆရာဝန္ျပပါ။
Congenital mole ေမြးရာပါမွဲ႔ လူ ၁ဝဝ မွာ တေယာက္ ေမြးရာပါမွဲ႔နဲ႔ ေမြးလာတယ္။ ေမြးကတည္းက မွဲ႔ အၾကီးၾကီးဆိုရင္ ေစာင့္ၾကည့္ေနပါ၊ အေျပာင္းအလဲေတြ႔ရင္ ေဆးစစ္ပါ။
Atypical mole (dysplastic) ဆိုတာက (မယ္လင္ႏိုးမား) ကင္ဆာနဲ႔ ဆင္တယ္။ အခြဲရခက္တယ္။ ကင္ဆာ မဟုတ္ေပမဲ့ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အဲလို မညီမညာမွဲ႔ ၄ ခုမကျဖစ္ေနရင္၊ အရင္က မွဲ႔ကင္ဆာျဖစ္ဘူးထားရင္၊ အမ်ိဳးအရင္း ထဲမွာ မွဲ႔ကင္ဆာလူနာရွိသူဆိုရင္၊ Atypical moles ထူးျခားတဲ့မွဲ႔ကေန ကင္ဆာျဖစ္လာတာရွိတယ္။
Spitz nevus အမ်ိဳးအစားကလဲ ကင္ဆာနဲ႔ ဆင္တယ္။ ပန္းေရာင္၊ အထက္ျမင့္တက္ေနမယ္၊ ခံုးေမာက္ေနမယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားအေရာင္အေသြးလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးထြက္ႏိုင္တယ္။ ငယ္တံုးျဖစ္တာမ်ားတယ္။
Melanoma (မယ္လင္ႏိုးမား) မွဲ႔ ကင္ဆာ
• Asymmetry မွဲ႔ရဲ႕ တဖက္ျခမ္းနဲ႔ ေနာက္တဖက္ျခမ္း မတူညီမညာျဖစ္လာရင္
• Border အနားသတ္က မညီမညာျဖစ္လာရင္၊ မံႈဝါးဝါးျဖစ္လာရင္၊
• Color အေရာင္ေတြ ျဖဴ၊ နီ၊ ျပာ၊ ညိဳ၊ မဲ၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနၾကရင္၊
• Diameter ကင္တာျဖစ္လာတဲ့ မွဲ႔အမ်ားစုက ခဲဖ်က္ထိပ္ဝိုင္းေလာက္ရွိတယ္။ ေသးေသးနဲ႔ျဖစ္တာလဲ ရွိပါမယ္။
• Evolving အေရာင္၊ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း၊ ျပား-ၾကြ ေျပာင္းလဲလာေနရင္၊
Dr. တင္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
