၁။ ဆရာ႐ွင့္ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖၾကားေပးပါ႐ွင့္။ က်မအသက္က ၂၈ ပါ။ ၂၆-၆-၂၀၁၇ မွာ သားေလးေမြးဖြားထားပါတယ္။ က်မ ခုအျမဲငိုခ်င္ေနပါတယ္႐ွင့္။ သမီးအႀကီးေလးလည္း႐ွိပါတယ္႐ွင္။ အလိုလိုေနရင္းငိုခ်င္ေနတာပါ႐ွင္။ ထမင္းလည္း မစားခ်င္ပါ။ ဘာမွလည္းမစားခ်င္ပါ။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနပါသျဖင့္ မစားခ်င္လည္း စားေနရပါတယ္႐ွင္။ အဲလိုျဖစ္တာ blue period လို႔ၾကားဖူးပါတယ္။ အမ်ိဳးသားကလည္း အလုပ္က မိုးလင္းကေန မိုးခ်ဳပ္ပါ။ အေမပဲ ေဘးနား႐ွိပါတယ္။ အေမအျပင္ခဏ သြားရင္ ငိုခ်င္တယ္။ ကေလးကိုျမင္ရင္လည္း ငိုခ်င္ပါတယ္ ။ စိတ္အလိုမက်တာမ်ားေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသားကဆိုင္ကျပန္လာလို႔ ပိုက္ဆံအပ္ရင္လည္း ငိုခ်င္ပါတယ္။ ခုစာေရးရင္းလည္း ငိုခ်င္ပါတယ္။ တခုခု ေလ်ွာက္လုပ္ပစ္ခ်င္ပါတယ္။ ေဆးေလးၫႊန္ေပးေစခ်င္တယ္႐ွင္။ စားသင့္တဲ့ အသား အသီးအႏွံေလးလည္း ေျပာျပေစခ်င္ပါတယ္႐ွင့္။
၂။ ဆရာ႐ွင့္ က်မအသက္ ၂၅ ႏွစ္ပါ။ ကေလးမီးဖြားၿပီးတာ ၃ လရိွပါၿပီ။ မီးဖြားၿပီးမွ ဝမ္းနည္း စိတ္အားငယ္စိတ္မ်ား ထိန္းမရျဖစ္ေနပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္လည္းက်ပါတယ္။ အခုလိုစိတ္က်န္းမာေရးအေျခအေနဟာ မီးဖြားျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါသလား။ ဘယ္လိုကုသႏိုင္သလဲသိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။
၃။ ဆရာရွင့္ သမီးရင္ေသြးငယ္ေလးေမြးတာ အခုဆိုရက္ ၄ဝ ရပါျပီ။ ကေလးေမြးျပီးထဲက အစားမစားခ်င္တာ အခုခ်ိန္ထိပါပဲဆရာ။ ဆာတယ္လို႔လည္းမရွိဘူး။ စိတ္လည္းမခ်မ္းသာဘူးဆရာ။ မေကာင္းတာေတြပဲ အေတြးထဲ ေရာက္ေရာက္လာတယ္။ စိတ္ကိုမနည္းထိမ္းေနရတယ္။ ပိုျပီးအားငယ္တတ္လာတယ္။ အစားနဲေတာ့ ႏုိ႔ကလည္း သိပ္မထြက္ဘူး။ ကေလးကိုႏို႔ဗူးတိုက္ေနရတယ္အဲဒါသမီးစိတ္ခ်မ္းသာျပီး အစာစားခ်င္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလည္း ဆိုတာ လမ္းညႊန္ေပးအံုးဆရာ။
ကေလးေမြးျပီဆိုတာ ဘဝတခုလံုး ရာသက္ပန္အေျပာင္းအလဲၾကီးတခုျဖစ္သြားတာပဲ။ စိတ္လႈတ္ရွားမႈၾကီးတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တာထဲမွာ စိတ္ဓါတ္က်တာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်ားစုမွာ Postpartum baby blues ေခၚတဲ့ မီးတြင္းမွာ ကေလးရလို႔ ျဖစ္တဲ့စိတ္အေျပာင္းအလဲျဖစ္ၾကတယ္။
Blue baby က ေမြးလာတဲ့ကေလး ေမြးေမြးခ်င္း ငိုလဲမငို၊ အသက္လဲ မရွဴတာကိုေခၚတယ္။ မိခင္မွာ ကေလးေမြးျပီး ၂ ပါတ္အတြင္းေလာက္ မေအမွာ ဝမ္းသာလိုက္၊ ဝမ္းနဲလိုက္ျဖစ္တာကို Baby blue ေခၚတယ္။ ျဖစ္လဲခဏပါ။ တခ်ိဳ႕ၾက ေမြးျပီးနဲနဲၾကာမွ သားဦး ဟုတ္ဟုတ္-မဟုတ္ဟုတ္ အဲလိုျဖစ္တယ္။ ၂ ပါတ္အထိၾကာတာမ်ားတယ္။
အဆိုးဆံုးက စိတ္ဓါတ္က်တာ။ စိတ္မူအမ်ားၾကီးေျပာင္းမယ္။ အဲလိုျဖစ္တာ လူကအားနည္းလို႔မဟုတ္ပါ။ ေမြးနည္း အားနည္းလို႔လည္းမဟုတ္ပါ။ စိတ္မူေျပာင္းျခင္း။ စိုးရိမ္စိတ္ကဲျခင္း။ ဝမ္းနည္းျခင္း။ စိတ္တိုျခင္း။ လိုတာထက္ပို ေက်နပ္ေနျခင္း။ ငိုျခင္း။ အာရံုစိုက္မႈနည္းျခင္း။ စားခ်င္စိတ္ေျပာင္းျခင္း။ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း။ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္းေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
ေမြးျပီးေနာက္ နည္းနည္းၾကာမွျဖစ္တယ္။ ၆ လေလာက္အထိၾကာေနႏိုင္တယ္။ ပိုဆိုးသူေတြမွာ စိတ္မူေျပာင္းတာ ပိုသိသာမယ္။ ငိုတာမ်ားမယ္။ ကေလးကိုဂရုမစိုက္ျခင္ျဖစ္မယ္။ မိသားစုနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔လည္း ဆက္ဆံေရးက်ဲမယ္။ စားခ်င္စိတ္မရွိျဖစ္မယ္။ အိပ္မေပ်ာ္။ အားကုန္ေနမယ္။ ေပ်ာ္စရာကိုစိတ္မဝင္စား။ စိတ္တို ေဒါသၾကီးေနမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို တန္ဘိုးမရွိသူလို႔ထင္ေနမယ္။ မိခင္ေကာင္းတေယာက္မဟုတ္ဘူးလို႔ယူေနမယ္။ မစူးစိုက္ႏိုင္လို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွားတတ္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေရာကေလးကိုပါ နာက်င္ေအာင္လုပ္ျခင္ေနမယ္။ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားျပီး ေဆာက္တည္ရာမရျဖစ္မယ္။ သတ္ေသခ်င္စိတ္ဝင္လာမယ္။
Postpartum psychosis စိတ္ေရာဂါအထိေရာက္တာလည္းရွိတတ္တယ္။ အဲလိုျဖစ္ရင္ စိတ္ကရွင္းရွင္းလင္းမရွိ။ ဘယ္ေရာက္ေနမွန္း တခါတေလမသိ။ တခုခုကိုစြဲလမ္းေနမယ္။ သူမ်ားမျမင္မၾကားတာေတြကို ျမင္ၾကားေနမယ္။ အသက္ရန္ရွာခ်င္လာမယ္။
ခက္တာက သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ စိတ္ဓါတ္က်ေနတယ္လို႔ မထင္ၾကပါ။ ဘာလို႔ျဖစ္သလည္း သဲသဲကြဲကြဲမေျပာႏိုင္ပါ။ ရုပ္အေျပာင္းအလဲကေန စိတ္အေျပာင္းအလဲပါျဖစ္တယ္။ မိသားစုထဲမွာ စိတ္အေျခအေနရွိသူပါေနႏိုင္တယ္။ အရင္ကေလးေမြးျပီးျဖစ္ခဲ့သူက ထပ္ျဖစ္တာလည္းရွိတယ္။ စိတ္ဖိအားမ်ားသူ။ ကေလးႏို႔တိုက္ခက္ေနသူ။ လင္မယား ဆက္ဆံေရး၊ မိသားစုဆက္ဆံေရး ခက္ခဲသူ။ မလိုခ်င္ပဲကိုယ္ဝန္နဲ႔ ကေလးရလာသူေတြမွာျဖစ္တတ္တယ္။
Psychotherapy စိတ္ပညာကုသနည္း။ Antidepressants စိတ္မက်ေဆး။ Electroconvulsive therapy (ECT) လွ်ပ္စစ္နည္းေတြနဲ႔ကုသႏိုင္ပါတယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နည္းေစတဲ့ေဆးေတြကေတာ့ benzodiazepines = Xanax (alprazolam), Klonopin (clonazepam), Valium (diazepam), Ativan (lorazepam) ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ Alprazolam 0.5 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္။ လိုအပ္ရင္ 1 mg ထိတိုးႏိုင္တယ္။ ၃-၄ ရက္သာလိုမယ္။
Dr. တင္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
