မဂၤလာပါဆရာ ကြ်န္မအသက္က ၂၉ႏွစ္ပါ။ ခါးနာတာ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ေနပါျပီ။ ဓါတ္မွန္ေတာ့ရိုက္ပါတယ္။ ဘာမွမေပၚဘူးဆရာ။ X-rays, CT or MRI scan ရဲ႕အဓိပါယ္ေလးကိုရွင္းျပေပးပါဆရာ။ ဘယ္လိုမ်ိဳးစက္နဲ႔ရိုက္မွ ခါးထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ႕အရိုးကြ်ံတာ၊ က်ိဳးတာကိုျမင္ရတာလဲဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။
MRI (အမ္-အာရ္-အိုင္) ဆိုတာ Magnetic Resonance Imaging ကို အတိုေကာက္ ေခၚတာ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါ ရွာေဖြေရးမွာ ေစ်းလဲၾကီး အသံုးလဲက်တယ္။ Magnetism သံလိုက္ဓါတ္၊ Radio waves ေရဒီယိုလိႈင္းနဲ႔ ကြန္ျပဴတာေတြသံုးျပီး ကိုယ္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြကို ပံုေဖၚေပးတယ္။ ဘာမွ မနာဘူး။ X-ray radiation ေရဒီယိုဓါတ္ေရာင္ျခည္ မပါဘူး။
MRI scanner စက္ဆိုတာ Tube ျပြန္ၾကီးတခုပါဘဲ။ Giant circular magnet စက္ဝိုင္းလို သံလိုက္အၾကီးစားက ငံုေပးထားတယ္။ စစ္ေဆးခံမဲ့သူကို Moveable bed လွည့္လို႔ရတဲ့ အိပ္ယာမွာ ထားမယ္။ သံလိုက္ဓါတ္ကေန ကိုယ္ထဲက (ဆဲလ္) ေတြမွာရွိတဲ့ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ အႏုျမဴထဲရဲ႕ (ပရိုတြန္) ကို ထိေစျပီး Radio waves ေရဒီယိုလိႈင္းနဲ႔ ေတြ႔ေစလို႔ ခပ္ဝါးဝါးပံု ေပၚလာတာကို Receiver portion ခံယူကရိယာဆီ ေရာက္လာျပီးေနာက္ ကြန္ျပဴတာကေန ပံုေကာင္း ေဖၚေပးတယ္။ အေသးစိတ္ကအစ သိေစႏိုင္တယ္။ ပိုေသခ်ာဘို႔ လိုတဲ့အခါ Contrast agents ခြဲျခားျမင္ႏိုင္ေစတဲ့ Gadolinium ေဆးကိုလဲ ထိုးျပီးရိုက္တယ္။ အသံုးျပဳတဲ့ ေရဒီယိုလိႈင္းဟာ အလြန္ကို ျပင္းအားမ်ားတယ္။ ကမာၻ႔ သံလိုက္ဆြဲအားထက္ အဆ ၁ဝ,ဝဝဝ ကေန ၃ဝ,ဝဝဝ အထိ ၾကီးမားတယ္။
X-ray ဓါတ္မွန္၊ Ultrasound (အာလ္ထြာေဆာင္း)၊ Computed Tomography (CT) scan (စတီ-စကင္) ေတြမွာ ရလာတဲ့ အျဖေတြနဲ႔ အတူတူ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္မယ္။ တျခားနည္းေတြနဲ႔ မေတြ႔ႏိုင္တာကို MRI မွာ ေတြ႔ႏိုင္တယ္။
လူနာ သက္ေတာင့္သက္သာ၊ ေအးေဆးျငိမ္သက္ေနဘို႔ လိုတယ္။ အသံက်ယ္က်ယ္၊ ခဏခဏ ထပ္ၾကားရမယ္ ဆိုတာကို ၾကိဳတင္ ေျပာျပထားရတယ္။ နာရီဝက္၊ တနာရီ၊ တနာရီခြဲအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။
Pacemakers or cardiac defibrillators ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္းထိန္း ကရိယာ၊ Insulin pumps ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္မ်ားသံုးတဲ့ (အင္စူလင္-ပန္႔)၊ Cochlear implants နားကရိယာ၊ Brain-aneurysm clips ဦးေႏွာက္ကရိယာ၊ Gastrointestinal clips အစာလမ္း-ကရိယာ၊ Artificial joints အဆစ္တု၊ Metallic bone plates အရိုးထဲထည့္သတၳဳ၊ Prosthetic devices အတုပစၥည္းေတြ၊ Artificial heart valves ႏွလံုးအဆို႔ရွင္တု၊ Dental fillings သြားျဖည့္သတၳဳ၊ Spinal rods ခါးရိုးထဲထည့္ သတၳဳေခ်ာင္း စတာေတြ ရွိေနသူက အရင္ေျပာျပထားဘို႔ လိုတယ္။ ActiPatch အနာက်က္ေအာင္သံုးတဲ့ Electromagnetic device ကိုလဲ မသံုးရဘူး။
လက္ဝတ္ရတနာေတြနဲ႔ တခ်ိဳ႕ တက္တူးေတြကိုလဲ သတိထားရမယ္။ Body piercings လွခ်င္လို႔ဝတ္ထားတဲ့ ကြင္းေတြကိုလဲ ပူလာေစမယ္။ ကိုယ္ဝန္တား သားအိမ္ထဲထည့္ထားရတဲ့ (IUD) ပစၥည္းမွာ (ေကာ္ပါး) လိုသတၳဳပါေနတာရင္ ခက္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနခ်ိန္မွာ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ MRI မရိုက္ဘူး။ Obesity သိပ္ဝသူေတြအတြက္လဲ ခက္ႏိုင္တယ္။ Credit card (ခရက္ဒစ္-ကဒ္) ATM card (ေအတီအမ္-ကဒ္) ေတြကိုလဲ အျပင္မွာထားခဲ့ရမယ္။
ေခါင္းကို ထိခိုက္မိလို႔ ဦးေႏွာက္ေရာင္ေနတာ၊ ေသြးယိုေနတာကို ျမင္ႏိုင္တယ္။ Brain aneurysms ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေသြးေၾကာ ေဖါင္းေနတာ၊ Stroke ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးေၾကာပိတ္တာ၊ Brain tumors ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ Spine tumors ခါးရိုးထဲက အက်ိတ္ေတြကိုလဲ သိႏိုင္တယ္။ Heart ႏွလံုး၊ Aorta (ေအယိုတာ) ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး Glands (ဂလင္း)၊ Organs အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ၊ Joints အဆစ္၊ Soft tissues အေျပာ့စား (တစ္ရွဴး) ေတြ၊ Bones အရိုးေတြမွာ ေရာဂါရွိေနရင္ သိမယ္။
ဘာအႏၲရာယ္ရွိသလဲ -
Radiology technique (ေရဒီယိုေလာ္ဂ်ီ) နည္းပညာကိုသံုးေပမဲ့ အခုထိ ဘာအႏၲရာယ္ရွိသလဲ မေတြ႔ေသးပါ။ စက္ထဲ ေနရတံုးမွာ Claustrophobic sensation ေၾကာက္စိတ္ခံစားမႈမ်ိဳးေတာ့ ရႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္သူေတြကို ျငိမ္ေဆး နည္းနည္း ေပးျပီးမွ လုပ္ရတယ္။
MRI ကို မလိုအပ္ဘဲ အသံုးမ်ားတာ မေကာင္းပါ။ ၂၂၁ ေယာက္ကို ဆန္းစစ္ေတာ့ ၅႕၉% ကသာ တကယ္လုပ္ဘို႔လိုတာ ေတြ႔ရတယ္။ ၉၄႕၁% ဟာ ေငြနဲ႔ အခ်ိန္ကို ျဖဳန္းခဲ့ၾကပါတယ္။
Magnetic resonance angiogram (MRA) ဆိုတာက ေသြးေၾကာေတြထဲ ေသြးစီးဆင္းေနတာကို စမ္းသပ္တာျဖစ္တယ္။ MRI spectroscopy ဆိုတာလဲရွိေသးတယ္။ Gadolinium ေဆးထိုးျပီး ရိုက္ရင္ Nephrogenic fibrosing dermopathy ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးေနသူေတြကို စမ္းသပ္တာ ျဖစ္တယ္။
CT Scan ရိုက္တာ ဘာအႏၲရာယ္ရွိသလဲ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/04/ct-scan.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
