၁။ ဆရာရွင့္ ကြ်န္မအသက္က ၂၅ နွစ္ရိွၿပီ။ အိမ္ေထာင္ရိွ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္ရွင့္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ နွစ္ေလာက္မွစ၍ ညာဘက္ဝမ္းဗိုက္ နာတဲ့ေဝဒနာ ခံစားရပါသည္။ ေဆးရံုေဆးခန္းသြားျပေသာ္လည္း အဘယ့္ေၾကာင့္ နာက်င္ရသည္ကို အေျဖရွာမေပးနိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ ဆရာဝန္မွ အူအတက္ေရာင္ျခင္းျဖစ္သည္ဟုေျပာၿပီး အူအတက္ကို ျဖတ္ထုတ္ခိုင္းသျဖင့္ ျဖတ္ထုတ္လိုက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဗိုက္နာျခင္းမွာသက္သာသြားျခင္းမရိွပါ။ ထို ဗိုက္နာျခင္းအျပင္ ညာဘက္တင္ပါးတဝိုက္ ကိုက္ခဲျခင္းနွင့္ ေျခေထာက္မ်ား ေညာင္းညာျခင္းကိုလည္း ခံစားရပါသည္။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကာကြယ္ေဆး ထိုးထားပါသည္။ ကြ်န္မခံစားေနရေသာလကၡဏာမွာ မည္သည့္ေရာဂါျဖစ္သည္ကို ေက်းဇူးျပဳၿပီး ဆရာေျဖၾကားေပးပါဦးရွင့္။
၂။ ကြ်န္မဗုိက္ညာဖက္၊ ခ်က္ေဘး၊ ေအာက္ဖက္က ေအာင္႔ပါတယ္။ လမ္းေလ်ာက္ရင္ ေအာင့္ပါတယ္။ ထုိင္ေနအိပ္ေန မေအာင္႔ပါဘူးရွင္။ ေလေဆးေသာက္ပါတယ္။ ေလလည္းလည္ပါတယ္။ သုံးရက္ရွိပါျပီ။ ပုိလည္းမေအာင္႔ပါ။ အဲနာ ျဖစ္တာလည္း သိခ်င္လုိ႔ပါရွင့္။
၃။ ဆရာရွင့္ သမီး ဗိုက္တအားေအာင့္ေအာင့္ေနပါသျဖင့္ ဆရာနွင့္ တိုင္ပင္ခ်င္ပါသည္။ ကန္ေတာ့ပါဆရာရွင့္၊ ဘယ္ဘက္ ဆီးစပ္အေပၚနားမွ စတင္ျပီး၊ ဝမ္းဗိုက္တျပင္းလံုးပူ၍ စူးလာကာ ရင္ညြန္႔ထိ တက္ေအာင့္ပါသည္။ ေဆးရံုသြား၍ ျပသေသာအခါ X-Ray/CT Scan ျဖင့္ စစ္ေဆးေသာ္လည္း၊ normal result သာျပ၍ Abdominal Pain ဟူ၍သာ မွတ္ခ်က္ခ်၍ ေဆးမ်ားေပးလိုက္ပါသည္ရွင္။ ေဆးမ်ားကို ေသာက္ေသာ္လည္း သိသိသာသာ သက္သာလာျခင္း မရိွေသးပါဆရာရွင့္။ အစာစားျပီးေနာက္ ပိုနာသျဖင့္ အရည္သာေသာက္ ေနရပါသည္ရွင့္။ ဆီးသြား မွန္ေသာ္လည္း၊ ဝမ္းမသြားသည္မွာ ၄၊ ၅ ႐က္ ႐ိွေနပါျပီ႐ွင့္။ ဗိုက္ေအာင့္သျဖင့္ မအိပ္ရေသာ ညေပါင္းလည္းမ်ား ေနပါျပီး႐ွင့္။ ေက်းဇူးျပဳျပီး အႀကံဥာဏ္မ်ားေပးပါ႐ွင့္။
ေလနာမဟုတ္ဘဲ ဗိုက္နာတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အနာမဲ့သူ ရွင္ပါကူကလြဲရင္ လူတိုင္းလိုလို ဗိုက္နာတာက ခဏခဏျဖစ္ၾကရတယ္။ တခ်ိဳ႕ ခြဲစိတ္ခံၾကရတယ္။ ဗိုက္ဆိုတာ လူ႔ကိုယ္မွာ ေနရာအမ်ားဆံုး ယူထားတယ္။ အထဲမွာ အဂၤါေတြကလည္း စံုလွတယ္။ ႏွလံုးနဲ႔ အဆုပ္သာရွိတဲ့ ရင္ေခါင္း Chest (Thorax) ေအာက္က Abdomen ဗိုက္ျဖစ္တယ္။ ရင္ေခါင္းနဲ႔ ဗိုက္ကို Diaphragm ၾကြက္သား ခံုးခံုးၾကီး တခုနဲ႔ နယ္နိမိတ္ ျခားထားတယ္။ အစာအိမ္၊ အူသိမ္၊ အူမၾကီး၊ အစာေဟာင္းအိမ္၊ အသဲ၊ ေဘလံုး၊ သည္းေျခအိပ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးျပြန္ဆိုတဲ့ အဂၤါေတြရယ္ သူတို႔နဲ႔ တြဲေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ၊ လင့္ဖ္ေၾကာေတြ၊ အာရံုေၾကာေတြ၊ အေျမွးေတြ ရွိၾကတယ္။ ဗိုက္နဲ႔တဆက္တည္း ေအာက္မွာရွိတာက Pelvis တင္ပါးဆံုပိုင္း။ သူအထဲမွာ Bladder ဆီးအိမ္၊ Uterus သားအိမ္ (အမ်ိဳးသမီး)၊ Prostate ဆီးအက်ိတ္ (အမ်ိဳးသား) နဲ႔ Rectum အစာေဟာင္းအိမ္ေတြ ရွိၾကတယ္။
၁။ Acute pain in abdomen ခ်က္ခ်င္းျဖစ္-အတင္းနာတာေတြကို ေခၚတယ္။ ရမ္းကုဆရာေတြက နာတဲ့ေနရာမွာ ေဆးထိုးတယ္။ မွားတယ္။ နာတာကိုသိတဲ့ အာရံုေၾကာက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနလို႔ ဗိုက္နာတာကို ရိုးရိုးစဥ္းစားလို႔ မရဘူး။ အဲလိုျဖစ္ေနတာေတြထဲမွာ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ခြဲစိတ္ပညာမွာ အေရးေပၚျဖစ္တယ္။
၂။ Visceral pain မ်ိဳးက အထဲအဂၤါေတြမွာ တခုခုျဖစ္လို႔ ဟိုနားကလို၊ ဒီနားကလို ေအာင့္တာမ်ိဳး။ Vague, Dull, Nauseating အန္ခ်င္သလိုလဲ ေနတတ္တယ္။ ဗိုက္အေပၚပိုင္းမွာ ရွိၾကတဲ့ အစာအိမ္၊ အူသိမ္အစပိုင္း၊ အသဲ၊ သရက္ရြက္ေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ဗိုက္အေပၚပိုင္းမွာ နာတယ္။ အူသိမ္၊ အူအတက္နဲ႔ အူမၾကီးအစပိုင္းက ျဖစ္ရင္ ခ်က္တဝိႈက္မွာ နာတယ္။ အူမၾကီးနဲ႔ ဆီးလမ္းကျဖစ္ရင္ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းမွာ နာတယ္။ Autonomic nerve ဆိုတဲ့ အာရံုေၾကာေတြ ေၾကာင့္ဘဲ။
Somatic pain ဆိုတာက Parietal peritoneum ဗိုက္အတြင္းအဖံုး အျပင္လႊာမွာ Infection ပိုးဝင္ရင္ နာတာမ်ိဳးက စူးစူးရွရွ၊ ေနရာအတိအက် နာတယ္။ Somatic nerves ဆိုတဲ့ ဆိုမက္တစ္အာရံုေၾကာေၾကာင့္ဘဲ။
Radiating pain ဆိုတာ တေနရာမွာ ေရာဂါျဖစ္ေနျပီး ဘာမွမဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ သြားျပီးနာတာကို ေခၚတယ္။ အသဲေရာဂါ၊ သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါေတြကေန ပခံုးထိပ္မွာ လာနာတတ္တယ္။ အာရံုေၾကာေတြက ခါးရိုးမၾကီးထဲက Spinal cord မွာ လာဆံုေနၾကလို႔ဘဲ။ ညာပခံုးမွာလာနာရင္ Gall bladder stone သည္းေျခေက်ာက္၊ ဘယ္ပခံုးလာနာရင္ Ruptured spleen ေဘလံုးကြဲတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ Urinary stone ဆီးလမ္းေက်ာက္တည္တာကေန Pubis ဆီးစပ္၊ Testis က်ားအေစ့၊ Vagina ေမြးလမ္းေၾကာင္းအထိ နာလာတတ္တယ္။
Peritonitis ဆိုတဲ့ ဗိုက္ဖံုးလႊာေရာင္တာဟာ ခြဲစိတ္ပညာ အေရးေပၚအေျခအေနတခု ျဖစ္တယ္။ Gastric perforation အစာအိမ္ေပါက္ျခင္း၊ Appendicitis အူအတက္ေရာင္ျခင္း၊ diverticulitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္း၊ intestinal obstruction အူပိတ္ျခင္း၊ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္ျခင္း၊ Pelvic inflammatory disease တင္ပါးဆံုတြင္းေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္ ျပင္ပသေႏၶတည္ျခင္း၊ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေစတယ္။
ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တာက လူၾကီးေတြနဲ႔ မတူျပန္ဘူး။ ကေလးငယ္ငယ္ တအားငိုတယ္ဆုိရင္ ဗိုက္နာတာကို အရင္ စဥ္းစား။ ေလ မဟုတ္ရင္ သံေကာင္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဒိထက္ ဆိုးဝါးတာေတြထဲမွာ imperforate anus ေမြးကတည္းက စအိုေပါက္ မပါတာ။ Intussusception အူကေနအူထဲ တိုးဝင္သြားတာေတြ ပါတယ္။
ေရာဂါရာဇဝင္ ေကာင္းေကာင္းေျပာတတ္ရင္ ဆရာဝန္ကို ကူညီရာက်တယ္။ ကုိယ္ျဖစ္တာကိုယ္ မေျပာတတ္သူေတြ ရွိတယ္။ စကားေျပာေကာင္းသူေတြက ဟန္မက်ဘူး။ ပိုေျပာတတ္တယ္။ ေမးသူေတြထဲက စာေရးေကာင္းသူေတြက လူနာေကာင္းေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• စူးစူးရွရွနဲ႔ တခ်က္တခ်က္ အသက္ရွဴတန္႔သြားေအာင္ နာလိုက္ရပ္လိုက္ျဖစ္တာဟာ သည္းေျခလမ္းျပႆနာ။
• ေအာင့္နာျပီး၊ အန္လာတာမ်ိဳးက အူပိတ္ေနတာ။
• ရစ္ရစ္နာျပီး၊ မွန္မွန္ ျဖစ္လာတာမ်ိဳးဆိုရင္ Appendicitis အူအတက္၊ Intestinal obstruction အူသိမ္ပိတ္ခါစ၊ Mesenteric ischemia အူေျမွးေသြးေၾကာပိတ္တာ။
• စူးရွျပီး၊ ေတာက္ေလွ်ာက္နာတာဟာ လႈပ္ရွားေလ ဆိုးေလျဖစ္ရင္ Peritonitis ဝမ္းတြင္းေခါင္းေျမွးေရာင္တာ။
• မီခလုတ္ဖြင့္လိုက္ေတာ့ မီးလင္းသလို ျဗဳန္းစားႀကီး နာလာတာမ်ိဳးက Gastric perforation အစာအိမ္ေပါက္တာ။ Renal stone ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္တည္တာ၊ Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ျပီးေပါက္တာ။
• ဆုတ္ျဖဲခံရသလို နာတာမ်ိဳးက Dissecting Aneurysm ေသြးလႊတ္ေၾကာ ေဖါင္းကြဲတဲ့ ေရာဂါ။
• အရင္ကလည္း နာဘူးသူဆိုရင္ Peptic ulcer ေလနာ၊ Gallstone colic သည္းေျခေက်ာက္၊ Diverticulitis အူမၾကီးထဲက ေရာင္တာ တခုခုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• စမ္းၾကည့္ရတာနဲ႔ နာတာ မမွ်ေအာင္ နာတာမ်ိဳးဆိုရင္ Mesenteric ischemia အူအေျမွး ေသြးမေလွ်ာက္တာ။
• ဗိုက္နာတာက ဘယ္လိုေနရင္ သက္သာသလဲ။ အစာအိမ္ေလနာက Antacids ေသာက္လို႔ သက္သာတယ္။ Peritonitis ဝမ္းဗိုက္အတြင္းမွာ အရာရာကိုဖံုးေပးးထားတဲ့ အလႊာေလးေရာင္တာဆိုရင္ အသာေလးလွဲေနလို႔ သက္သာတယ္။
• ဗိုက္လဲနာတယ္ အန္မယ္၊ ဝမ္းလဲေလွ်ာတာမ်ိဳးက Gastroenteritis အစာလမ္းေရာင္တာ။ ဗိုက္နာတာ ၾကာျပီးမွ အန္လာမယ္၊ အူေတြလႈတ္ရွားသံ မၾကားရသူဟာ Acute intestinal obstruction ရုတ္တရက္အူလမ္းပိတ္တာ။
ဗိုက္နဲ႔မဆုိင္ဘဲ ဗိုက္နာတာမ်ိဳးေတြလဲ ရွိေသးတယ္။ Rectus muscle hematoma (ဗယ္လီ) ၾကြက္သားမွာ ေသြးခဲ ေနတာ၊ Testicular torsion က်ားအေစ့လိမ္ေနတာ၊ Herpes zoster ေရယံု၊ Alcoholic ketoacidosis အရက္နာ၊ Diabetic ketoacidosis ဆီးခ်ိဳ၊ Myocardial infarction ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Pulmonary embolism အဆုပ္ေသြးခဲပိတ္၊ Heavy metal, Methanol poisoning အဆိပ္သင့္တာေတြ၊ Scorpion sting ပင့္ကူကိုက္တာ၊ Opioid withdrawal ဘိန္းျဖတ္တာေတြျဖစ္တယ္။
ေရာဂါေတြ တန္းစီေရးျပရတာကို ဖတ္ျပီး၊ သိပ္မေၾကာက္ေစခ်င္ပါ။ စံုေအာင္ မေရးရင္ ထိန္ခ်န္မႈ ေရာက္မွာ စိုးလို႔ပါ။ ဗိုက္နာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ မေနႏိုင္မထိုင္ႏိုင္ မနာသူမ်ား၊ ဆရာဝန္မျပခင္ လွမ္းေမးခ်င္ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ကုတဲ့နည္းေတြ မေရးေသးပါ။ ေမးတဲ့သူကိုေတာ့ တိုက္ရိုက္ေျဖလိုက္ပါတယ္။
လူဆိုတာ နာတာမခံခ်င္ၾကဘူး။ ဒီလိုျဖစ္သူေတြက ပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ နာတာကို သာယာသူေတြ ရွိတယ္။ အနာခံမွ အသာစံရမယ္ဆိုတာကို သိလို႔ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Sadism (Sadomasochism) ေခၚတဲ့ စိတ္ေျခအေနတမ်ိဳး ရွိသူေတြကေတာ့ အနာခံခ်င္ၾကသတဲ့။ အမွန္ကဗိုက္ထဲနာနာ၊ ဘယ္ကနာနာ၊ နာတာ မေကာင္းပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
