• HIV ကို Pre-exposure Prophylaxis (PrEP) ပိုးနဲ႔ မေတြ႔ခင္ ေဆးၾကိဳတင္ေသာက္နည္းနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ လိုအပ္လာလို႔ ေသာက္ရတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။
• HIV သံသယရွိတဲ့ လိင္မႈျပဳမယ္ဆိုသူတိုင္း Truvada ေဆး ၂ ျပားကို ၂၄ နာရီ ၾကိဳတင္ေသာက္ပါ။ တကယ္ပဲ အဲလို အမႈျပဳျပီးရင္ တရက္ ၁ လံုး၊ ၂ ရက္ဆက္ ေသာက္လိုက္ပါ။ ၃ ေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။
• Truvada ဟာ ေသာက္ေဆးျပားျဖစ္တယ္။ လူၾကီးေတြကို တေန႔မွာ Tenofovir (Viread) 300 mg နဲ႔ Emtricitabine (Emtriva) 200 mg ပါတဲ့ တြဲထားတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။ အစာနဲ႔ နီးနီးေဝးေဝး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းရင္ ေဆးေလွွ်ာ့ရမယ္။
• ေဆးဝါးေဗဒလို Nucleoside analog reverse transcriptase inhibitors (Nukes) ျဖစ္တယ္။ HIV ရဲ႕ RNA ကေန DNA ျဖစ္လာေအာင္ ကူညီေပးတဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) အေျပာင္းအလဲကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ HIV ပိုးရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုတ္) ကို ကူးစက္ခံရတဲ့ (ဆဲလ္) ရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုတ္) ထဲကို မဝင္ႏိုင္ခင္ လုပ္ေပးတာျဖစ္တယ္။
• Truvada ေဆးကို ၂ဝဝ၄ ကတည္းက ကူးစက္ခံထားရသူေတြအတြက္ အသိအမွတ္ျပဳထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးလူငယ္ေတြနဲ႔ Hepatitis B ဘီပိုးရွိေနသူေတြအတြက္ စမ္းသပ္မႈေတြ မစံုေသးပါ။ ေဆးမေပးခင္ CD4 Cell count နဲ႔ Viral load (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြကိုပါ သိရမယ္။ ဒီေဆးနဲ႔ တျခား (ARVs) ေတြနဲ႔ တြဲေသာက္သူေတြမွာ (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္ သိသိသာသာ ေလွ်ာ့လာတာတယ္။ CD4 cell counts တက္လာတယ္။
• ဘယ္ ART/ARV ေဆးမဆို ေသာက္ခါစမွာ ေခါင္းကိုက္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ေနမေကာင္းသလို ခံစားရတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္တာ ၾကာရင္ေတာ့ ခံစားရတာေတြသက္သာလာမယ္။ Truvada ေဆးေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕-အန္၊ အနီျပင္ထြက္၊ အစားပ်က္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ လူေတြမွာ Creatinine နဲ႔ Transaminases (အင္ဇိုင္းမ္) ေတြတက္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းရင္ ဒါေတြ မ်ားေနတယ္။ ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အားနည္းေစႏိုင္ေသးလို႔ (ကယ္လ္စီယမ္) နဲ႔ ဗီတာမင္ (ဒီ) ေတြပါ ေသာက္တာ ေကာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Lactic acid လဲတက္ႏိုင္တယ္။ အသည္းအဆီဖံုးတာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ Lamivudine (Epivir, 3TC), Combivir, Trizivir or Epzicom ေဆးေတြနဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ဘူး။
• အေမရိကန္ ဖက္ဒရယ္လမ္းညႊန္ကို ၁၄-၅-၂ဝ၁၄ ေန႔က ထုတ္ထားတယ္။ Truvada ေဆးက ၉၂% ကာကြယ္တယ္။ (ေဂး) ေတြ၊ စအိုလမ္းသံုးသူေတြ ေန႔တိုင္းေသာက္ရတယ္။ ၃ လေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
