၁။ ဆရာခင္ဗ်ာ Dextromethorphan ေဆးေလးအေၾကာင္းစံုသိခ်င္ပါတယ္။ အရင္တုန္းက ႀကိဳက္ႏွစ္သက္လို႔ ႏွစ္ခ်ီစြဲခဲ့ၿပီး အေတာ္ေတာ္ဖ်က္ (ျဖတ္လို႔ေရးရတယ္) ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ google မွာ႐ွာၿပီး အေၾကာင္းအရာေတြကို သိထားေပမယ့္ မစံုလင္ေသးဘူးထင္လို႔ပါ။ လူငယ္ေတြကိုလည္း သိေစခ်င္လို႔ ေရးေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
၂။ ဆရာရွင့္ သမီးက ယခင္ကတည္းက ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲနဲ႔ ရာသီဥတုေအးလာၿပီဆိုရင္ ႏွာေစးတတ္ပါတယ္။ အခုကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာလဲျဖစ္ေနပါတယ္။ ေနမေကာင္းပါျဖစ္ခ်င္ေနပါတယ္။ ဘယ္လို ေဆးဝါးမ်ဳိး သုံးသင့္ပါသလဲရွင့္။
- Common cold အေၾကာင္း မေန႔ကတင္ တင္ထားပါတယ္။
- ေက်းဇူးပါဆရာ။ ဆရာ့ post common cold ကိုဖတ္ၿပီးပါၿပီရွင့္ အခုေဆးဆိုင္ကၫြန္းတဲ့ေဆး Bronchest ကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာေရာ ေသာက္လို႔ရပါလားရွင္။ အခုေခ်ာင္းဆိုးရင္က်ပ္ၿပီး ႏွာေစးေနလို႔ပါရွင့့္
- Bronchest ထဲမွာ ဘာေတြပါလဲ ရွာမရပါ။ ဆရာဝန္ OG ကညႊန္တာသာသင့္ပါမယ္။
- Dextromethorphan HBr 15mg, Glyceryl Guaiacolate 100mg, Terphin Hydrate 200mg, Brompheniramine Malware 2mg တို႔ပါတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္ဆရာ။
- Dextromethorphan has been assigned to pregnancy category C by the FDA. Animal studies have revealed evidence of teratogenicity. Dextromethorphan is only recommended for use during pregnancy when benefit outweighs risk.
- ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ အဲဒီေဆး မသံုးသင့္ပါ။ ကေလးေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ရမလား စိုးရိမ္ရတယ္။
- ေက်းဇူးပါဆရာ။
ေခ်ာင္းဆိုးတာက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာ၊ ခြ်ဲထြက္ျပီးဆိုးတာနဲ႔ ရင္က်ပ္ျပီးဆိုတာ။ ေရာဂါအလိုက္ ေရြးရမယ္။ Expectorant ခြ်ဲရွိေနသူေတြကိုေပးတာက ခြ်ဲကိုတမင္ မထြက္ ထြက္ေအာင္ လုပ္ေပးတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ခြ်ဲဆိုတာ အထဲမွာရွိေနရင္ ထြက္လာမွ ေကာင္းတယ္။ Dry cough လည္ေခ်ာင္းယားလို႔ ဆိုးတဲ့သူကို အဲလို ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး မေပးရပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြမွာ သတိေပးခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ကေလးေတြအတြက္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြသာမက ထိေရာက္မႈအတြက္ပါ ေမးစရာေတြ ရွိတယ္။ Antitussive medicines အမ်ိဳးအစားထဲမွာ အင္တီဟစ္တမင္း၊ dextromethorphan နဲ႔ codeine or hydrocodone ကိုဒင္းေတြပါတယ္။ ကိုဒင္းဆိုတာ မူးယစ္ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ဆရာဝန္ လက္မွတ္နဲ႔သာ ေရာင္းရတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး အမ်ားစုထဲမွာ အရက္ပါေသးတယ္။ ပန္းနာဆိုရင္ အက်ပ္သက္သာေဆးပါတာမ်ိဳးမွ သင့္တယ္။ Ephedrine/Aminophylline/Salbutamol ဆိုတာမ်ိဳး ပါမယ္။ မူးယစ္ေစတာမ်ိဳးကို အလုပ္ခ်ိန္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ကိုၾကည့္ ေသာက္ရမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက မတူပါ။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ျဖစ္တာက မ်ားတယ္။ အလာဂ်ီအတြက္ ေသာက္ေဆးကို ပိုအားကိုးရတယ္။ ပိုးဝင္တာမွာလဲ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ပိုမ်ားတယ္ ပိုးေသေဆး မလိုပါ။ ဥပမာ အေအးမိတာ၊ ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္၊ အဆုပ္ေရာင္နဲ႔ ႏူမိုးနီးယားျဖစ္ရင္ေတာ့ ပိုးေသေဆးကို ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆးထက္ ပိုအားကိုးရပါမယ္။
လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလျပြန္မၾကီး ေရာင္တာကို Croup ခေရာ့ပ္လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ကေနျဖစ္တယ္။ အသံၾသမယ္၊ အသက္ရွဴသံ ဆူညံေနမယ္၊ စူရွျပီး ေဟာင္သလို ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အေအးမိရာကေန ဆက္ျဖစ္တတ္တယ္။ သူ႔ဖါသူလဲ ေပ်ာက္တယ္။ စတီရြိဳက္ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ ေရာင္ေနတာေတြ ေလွ်ာ့ေစမယ္။ Nebulized epinephrine (Adrenaline) ေဆးကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
ႏွာေခါင္းပိတ္ေနတာကို Decongestants ေဆးက သက္သာေစတယ္။ စားေဆး၊ ထည့္ေဆးရွိတယ္။ (စတီရြိဳက္) အစက္ခ် နဲ႔ ပန္းေဆး၊ Mucolytics အခြ်ဲေပ်ာ္ေဆး၊ အင္တီဟစ္စတမင္းေဆး နဲ႔ Penicillin, Amoxycillin ပဋိဇီဝေဆးေတြနဲ႔ ကုသတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္ျဖန္းတာလဲ သက္သာေစတယ္။ ခြဲစိတ္တာလဲ လုပ္ရတတ္တယ္။
အသံအိုးေရာင္ရင္ အသံၾသေနမယ္၊ ကေလးဆိုရင္ အဟြတ္-အဟြတ္ ေနမယ္၊ Steroids 20-40 mgs စတီရြိဳက္ ရွဴႏိုင္တယ္။ ေရေႏြးေငြ႔ရွဴတာ ေကာင္းတယ္။ အသံအိုးေရာင္တာက အစာေခ်ရည္ အထက္ဆန္လို႔ ျဖစ္ရတာဆိုရင္ Ranitidine နဲ႔ Omeprazole ေဆးေတြကိုပါ ၄-၆ ပါတ္ၾကာေအာင္ ေပးရမယ္။
အသက္ရွဴလမ္း အထက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္းကို လည္ေခ်ာင္းေရာင္ျခင္းလို႔လဲ သတ္မွတ္တယ္။ ႏွာေစး၊ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ အသံနာ၊ အာေခါင္နာ၊ မ်ိဳခ်ရင္နာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ကိုယ္ပူ စတာေတြ ခံစားရမယ္။ ျဖစ္ရင္ တပါတ္-ဆယ္ရက္ၾကာမယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ မ်က္စိနာကလဲ ဆက္စပ္ေနႏိုင္ေသးတယ္။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ အလာဂ်ီ ရတာ၊ တုပ္ေကြးေတြလဲ ဒီအုပ္စုထဲကဘဲ။ ကုသတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုရင္ အေထာက္အကူေပးတဲ့ ေဆးေတြသာ ရွိတယ္။ ပိုးေသေဆးေတြ မလိုဘဲ မသံုးတာ ေကာင္းတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးကို ေစာင့္ၾကည့္ျပီးမွ ေပးတာဟာ ေရာဂါအတြက္နဲ႔ လူနာ စိတ္သက္သာ ေက်နပ္မႈ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ၾကည့္ခ်ိန္ဆရတယ္။
ေခ်ာင္းဆိုးေနသူေတြအတြက္ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး မဟုတ္တာသံုးရင္ ပိုေကာင္းတာေတြရွိတယ္။ cool air humidifier ေရေငြ႔ဓါတ္ေပးတာ၊ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္စက္ ခ်ေပးတာ၊ အနားယူတာေတြလုပ္သင့္တယ္။ cough drops ကေလး ၄-၅ ႏွစ္ဆိုရင္ အစက္ခ်ေဆးေပးသင့္တယ္။
သတိထားဘို႔က ဒီေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးထဲမွာ Codeine ပါတာဆိုရင္ အိပ္ခ်င္မယ္။ ၾကာၾကာေသာက္ရင္ စြဲတတ္တယ္။ ကိုဒင္းမပါတာလဲရွိတယ္။ Vick လို အပူပါတဲ့ ခ်ိဳခ်ဥ္လိုငံုေဆးကိုလဲ ငံုထားတာသက္သာေစမယ္။ Cetrizine ေဆး ၁ ျပား ညမွာ ေသာက္သင့္တယ္။ ျမန္မာေဆးထဲမွာ ကြမ္းရြက္ကလဲ ထိေရာက္တယ္။ ကြမ္းရြက္ကို လွ်က္ဆားလုပ္ေရာင္းတာလဲ ရွိတယ္။ ပ်ားရည္နဲ႔ သံပရာေရာတာလဲ သံုးၾကတယ္။
ေခ်ာင္းဆိုးတယ္ဆိုတာ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ ေရာဂါတခုခုရွိေနလို႔ ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာသာျဖစ္တယ္။ အခံေရာဂါကို ကုဘို႔ပိုအေရးၾကီးတယ္။ Cough Syrup Abuse ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး တလြဲသံုးတဲ့အေၾကာင္း စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
