ျမန္မာႏိုင္ငံမွာျဖစ္ေနတဲ့ စိတ္က်ေရာဂါအေျခအေနသုေတသနစာတမ္းတခု ထြက္လာတယ္လို႔ အခုပဲသိရတယ္။ ေကာင္းေတာ့မေကာင္းဘူး ေကာင္းတယ္လို႔ေျပာရမယ္။ ၾကိဳဆိုရမယ္။ အမွန္အတိုင္းသိခြင့္ရလာတာျဖစ္တယ္။ ေရဒီယိုတခုက အဲတာကိုအေျခခံျပီးေမးလို႔ အခုပဲေျဖရပါတယ္။
ကမာၻမွာ စိတ္က်ေရာဂါဟာ လူေပါင္း သန္း ၃၅ဝ ေက်ာ္မွာခံစားေနရတာပါ။ အသက္အရြယ္မ်ိဳးစံု၊ လူမ်ိဳးစံုမွာ ျဖစ္ေနတာပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၇ ႏိုင္ငံမွာ ေလ့လာမႈျပဳေတာ့ ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း လူ ၂ဝ မွာ ၁ ေယာက္ ဒီလိုစိတ္က်ျဖစ္စဥ္ တၾကိမ္ ခံခဲ့ရတာကို သိရပါတယ္။ ႏိုင္ငံခ်င္းအလိုက္ ျဖစ္ႏွဳန္းမတူတာေတြရွိပါတယ္။ ဂ်ပန္မွာ ၃%၊ အေမရိကမွာ ၁၆႕၉% ရွိတယ္။ တိုင္းျပည္အမ်ားစုမွာ ပ်မ္းမွ် ၈-၁၂% ရွိတယ္။ စီးပြါးေရးမွာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈဟာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းတရားတပါး ျဖစ္တယ္။ လူမႈေရးမွာ ပညာနည္းတာက အေၾကာင္းတပါးျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးရင္းထဲမွာ တေယာက္ရွိေနရင္ ျဖစ္ဘို႔ရာ သူမ်ားေတြထက္ ၂-၃ ဆ ပိုတယ္။
စိတ္က်ေရာဆိုတာ ေပ်ာ္စရာ ရွာမေတြႏိုင္ျဖစ္မယ္။ အားအင္ကုန္ေနသလိုျဖစ္မယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုအျပစ္လို႔ ထင္ေနမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထင္ေသးစိတ္ ဝင္ေနမယ္။ အအိပ္ပ်က္၊ အစားပ်က္ ျဖစ္မယ္။ ဘာကိုမွ အာရံုမစိုက္ႏိုင္ဘူး။ တခါတေလ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔တြဲျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခ်င္စိတ္ ျဖစ္ျပီး တကယ္သတ္ေသၾကတယ္။ တေန႔မွာ လူေပါင္း ၃ဝဝဝ သတ္ေသေနၾကတယ္။ တကယ္သတ္ေသသူေတြဟာ မေသမီ အၾကိမ္ေပါင္း ၂ဝ အထိၾကိဳးပမ္းမႈလုပ္ဘူးၾကတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေယာက္်ားေတြထက္ ၂ ဆ မ်ိဳးတယ္။
တခ်ိဳ႕မွာ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔စျဖစ္တယ္။ သူတို႔အဖို႔ စာသင္ရာ၊ အလုပ္လုပ္ရာေတြမွာ အားနည္းၾကရျပီး ျပန္လည္းျဖစ္လာတတ္ေသးပါတယ္။ ၾကမ္းတမ္းမႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈကို ကိုယ္ေတြ႔မ်က္ျမင္ရွိဘူးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ အိမ္ေထာင္ေရးမွာ ကြဲတာရွိထားရင္ အထူးသျဖင့္ ေယက္်ားေတြမွာ ျဖစ္လာဘို႔ အခြင့္မ်ားတယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါ ခံစားေနရသူေတြမွာလဲ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
စိတ္က်ေရာဂါဟာ ျဖစ္လိုက္ သက္သာလိုက္ေနတတ္တယ္။ ျဖစ္လာတာကို Depressive episode ေခၚတယ္။ အေပ်ာ့စား၊ အလတ္စားနဲ႔ အျပင္းစားဆိုျပီးခြဲႏိုင္တယ္။ အလုပ္အကိုင္းမွာ ေလွ်ာ့နည္းတာေတြရွိေပမဲ့ အလုပ္ပ်က္ေလာက္ေအာင္အထိ မျဖစ္ၾကပါ။ Bipolar affective disorder စိတ္ႏွစ္ခြနဲ႔ တြဲတာလဲရွိတယ္။ Manic episodes တက္ၾကြမႈျဖစ္လိုက္ Depressive episodes စိတ္ဓါတ္က်လိုက္ျဖစ္မယ္။ ၾကားထဲမွာ ပံုမွန္ျဖစ္ေနမယ္။ Manic episodes ျဖစ္ခ်ိန္မွာ သိပ္တက္ၾကြေနမယ္။ အားအင္ေတြလဲ သူမ်ားတက္မ်ားေနမယ္။ လုပ္စရာေတြလဲ သူမ်ားထက္ ထူးထူးကဲကဲ လုပ္ေနလိမ့္မယ္။ အအိပ္အေနလဲ နည္းမယ္။
ကုနည္းေတြရွိပါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ ေဝဒနာသည္ ၁ဝ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္သာ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနတာ သိလာရတယ္။ ကုသနည္းေရာေဆးေတြ အေသအခ်ာရွိပါတယ္။ ထိေရာက္တယ္။ ကုသနည္းမွာ (၃) ပိုင္းပါရမယ္။
(၁) Basic psychosocial support အေျခခံက်တဲ့ စိတ္ပိုင္ဆိုင္ရာေထာက္ကူမႈေပးျခင္း၊
(၂) Antidepressant medication or ေဆးေပးျခင္း နဲ႔
(၃) Psychotherapy စိတ္ပိုင္းကုသနည္း (ဒီထဲမွာ Cognitive behavior therapy, Interpersonal psychotherapy or Problem-solving treatment နည္းေတြပါတယ္။) ေတြျဖစ္ၾကတယ္။
ႏွစ္စဥ္ ေအာက္တိုဘာလ (၁ဝ) ေန႔တိုင္းကို ကမာၻ႔စိတ္က်န္းမာေရးေန႔လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အသိပညာေပးေရး က်ယ္ျပန္႔ေစေအာင္လုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါဟာ စိုးရိမ္စရာ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးဝန္ထုပ္ၾကီးလို႔ ေခၚႏိုင္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ က်န္းမာၾကပါေစ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
