Ovarian dermoid cyst အပင္းလို႔ေခၚတဲ့ဟာေအာက္မွာ ကြန္မင့္ေတြလာတယ္။ အဂၤလိပ္လိုေရးတာထဲမွာ စကားလံုးရင့္သီးတာပါလို႔ ဖ်က္ပါရေစလို႔ ေတာင္းပန္ျပီး ဖ်က္လိုက္တယ္။ ထူးဆန္းတဲ့ေရာဂါတိုင္းမွာ အျငင္းပြါးၾကတယ္။
Dermoid Cyst ဒါးမြိဳက္ဆစ္စ္ေအာက္မွာေတြ႔ပါမယ္။ ေနရာနဲ႔ အရြယ္အစားသာကြာပါတယ္။ အလံုးအက်ိတ္ ေခၚၾကတာေတြက လူကိုယ္မွာ ေနရာမေရြး၊ က်ား-မ မေရြး၊ အရြယ္မေရြး ျဖစ္ၾကတယ္။ အလံုး-အက်ိတ္ မွန္သမွ်ကို အေျခခံအားျဖင့္ ကင္ဆာနဲ႔ ကင္ဆာမဟုတ္တာဆိုျပီး ၂ မ်ိဳးခြဲပါတယ္။ အျဖစ္အမ်ားဆံုးက Cysts ဆစ္စ္ျဖစ္တယ္။ အဖံုးပါတဲ့အိတ္ကေလးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ အထဲမွာ အရည္လိုဟာ အဖတ္လိုဟာ တမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ လူ႔ကိုယ္မွာ ေနရာမေရြး၊ လူမေရြး၊ အရြယ္မေရြး သိပ္ျဖစ္ၾကတယ္။ အရြယ္အစားလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိႏိုင္တယ္။
ဆစ္စ္ဘာလို႔ ျဖစ္ရသလဲ။ အသံုးမ်ားလို႔သေဘာ၊ ဇရာသေဘာကေနျဖစ္တယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္လို႔၊ မ်ိဳးဗီဇ ခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔ကေနျဖစ္တာ၊ ေမြးရာပါျဖစ္တာ။ အေရျပားနဲ႔ကပ္ေနရင္ စျဖစ္ကတည္းက သိသာမယ္။ ရင္သားထဲမွာ စမ္းလို႔ရေအာင္ၾကီးလာမွ သိတတ္တယ္။ အသည္းလို၊ ေက်ာက္ကပ္လို အဂၤါေတြမွာျဖစ္ေနရင္ ဆိုင္ရာလကၡဏာေတြ မခံစားရမခ်င္း သိေသးမွာ မဟုတ္ဘူး။ X-ray, Ultrasound, CAT scan, MRI ေတြ ရိုက္ရင္းမွ သိလာတာမ်ိဳးလဲရွိတယ္။
အမ်ိဳးအစား မ်ားသလားမေမးနဲ႔ ရာေက်ာ္ႏိုင္တယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အမ်ိဳးအစားထဲက ေရးျပီးသားေတြကို အကၡရာစဥ္လိုက္ေရးပါမယ္။ အနည္းအမ်ားလိုက္မဟုတ္ပါ။
1. Abscesses and boils အနာ၊ ျပည္တည္နာ၊
2. Arachnoid cysts (Brain or Spinal cord) ဦးေႏွာက္ နဲ႔ ခါးရိုးထဲကအာရံုေၾကာ၊
3. Baker cyst ဒူးေနာက္၊
4. Bartholin's cyst ဗဂ်ိဳင္းနား (ဘာသိုလင္-ဆစ္စ္)၊
5. Breast lump (ကင္ဆာ) မဟုတ္တဲ့ ရင္သား-အက်ိတ္
6. Corn ငါးမ်က္စိ၊
7. Cysts in the breast (Fibrocystic disease) ရင္သား၊
8. Cysts of the glands within the eyelid (Chalazions) မ်က္စိအတြင္းစြန္၊
9. Epidermal cysts of the skin (Epidermal inclusion cysts) အေရျပား၊
10. Ganglion cysts အဆစ္ေနရာ၊
11. Giant-cell tumor of the bone (GCTOB) ကင္ဆာနဲ႔တူတဲ့ အရိုး (က်ဴးမား)၊
12. Lumps or Bumps အလံုး-အက်ိတ္၊
13. Lymphangiomas (လင္ဖန္ဂ်ီယိုးမား) လည္ပင္း အက်ိတ္ တမ်ိဳး၊
14. Myoma (Fibroid) သားအိမ္အလံုး၊
15. Nasal Polyps ႏွာေခါင္းထဲ အသားပိုျဖစ္ျခင္း၊
16. Neck Glands လည္ပင္း အက်ိတ္၊
17. Neurofibromatosis ေကာ္ဖီေရာင္ အသားပိုေလးေတြ၊
18. Ovarian cysts မ်ိဳးဥအိမ္၊
19. Ovarian dermoid cysts မ်ိဳးဥအိမ္၊
20. Pancreatic cysts သရက္ရြက္၊
21. Pineal cysts (Pineal gland of the brain) ဦးေႏွာက္၊
22. Polycystic kidney disease ေကာ်က္ကပ္၊
23. Sebaceous cysts အေရျပား၊
24. Tarlov cysts (Meningeal or Perineural cysts) ဦးေႏွာက္ေျမွး၊
25. Thyroid cysts (သိုင္းရြိဳက္) လည္ပင္းၾကီး၊
26. Vaginal Cysts, Polyps, Warts ဗဂ်ိဳင္းနားမွာ အပိုအဆာေတြ ျဖစ္တာ။
အမ်ားစုၾကီးက ကင္ဆာမဟုတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕က ကင္ဆာနဲ႔ ေရာဂါပိုးဝင္တာေတြ ဆက္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဘယ္လိုကုသမလဲ ဆိုတာ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္လဲ နဲ႔ ဘယ္ေနမွာလဲ အေပၚမူတည္တယ္။ ၾကီးေနရင္၊ ေရာဂါလကၡဏာ ခံစားေနရရင္ ခြဲစိတ္ ထုတ္ျပစ္ရတယ္။ တခါတေလ အထဲက အရည္ကို စုတ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။
1. Sebaceous cysts (Epidermal cysts)
အေရျပားမွာ က်ိခြ်ဲခြ်ဲအရည္ ေအာင္းေနတယ္။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္း၊ ကိုယ္၊ ဗဂ်ိဳင္းနား ေနရာေတြမွာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ေခြ်းထြက္အိတ္ေတြ ေရာင္တာ-ပိတ္တာကေနျဖစ္ျဖစ္၊ ထိခိုက္မိရာကေနျဖစ္ျဖစ္ ဒီေရာဂါျဖစ္တယ္။ မနာဘူး၊ ပိုးဝင္ရင္ေတာ့ နာလာမယ္။ ေျဖးေျဖးခ်င္းၾကီးတယ္၊ အရြယ္ေသးတယ္၊ အေရျပားေအာက္မွာ ဟိုဘက္ ဒီဘက္ ေရြ႔လို႔ရတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳမ်ားတဲ့ ဆရာဝန္ေတြက ျမင္တာနဲ႔ တန္းသိတယ္။ တခ်ိဳ႕က သူ႔ဖါသာသူ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္ရမယ္။ ထိခိုက္ရာျဖစ္ျဖစ္၊ ကုပ္မရာကျဖစ္ျဖစ္ ပိုးဝင္လာတတ္တယ္။ ျပည္တည္လာတတ္တယ္။
2. Dermoid Cyst (ဒါးမြိဳက္-ဆစ္စ္)
ေမြးရာပါျဖစ္တယ္။ စိတ္ဝင္စားဘို႔ ေကာင္းတယ္။ အထဲမွာ အေသအျခာ စစ္ၾကည့္ရင္ ဆံပင္၊ အရည္၊ သြား၊ အေရျပား ေခြ်းထြက္အိတ္ စတာေတြ ပါေနႏိုင္တယ္။ ေျဖးေျဖးခ်င္း ၾကီးတယ္။ ေပါက္အထြက္ရင္ မနာဘူး။ ၄ ေနရာမွာျဖစ္တယ္။
(က) Dermoid cysts in the brain ဦးေႏွာက္မွာျဖစ္တယ္။ အျဖစ္ေတာ့ မမ်ားပါ။
(ခ) Dermoid cysts in the nasal sinuses ႏွာေခါင္း-ဆိုင္းနပ္စ္မွာျဖစ္မယ္။ ခြဲထုတ္ရတာ ခက္တယ္။
(ဂ) Ovarian dermoid cysts မ်ိဳးဥအိမ္မွာ ျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးပြါးႏိုင္တဲ့အရြယ္ေတြမွာျဖစ္တယ္။ အညွာလိုရွိလို႔ လိမ္တာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲလိုျဖစ္ရင္ နာမယ္။ ခ်က္ခ်င္းခြဲရတတ္တယ္။ ဒီေရာဂါကို ခြဲထုတ္လို႔ အထဲကဟာေတြၾကည့္ျပီး (အပင္း) လို႔ေျပာၾကတယ္။ ေပါက္ထြက္တာ၊ ပိုးဝင္တာေတြလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ရွားရွားပါးပါး ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(ဃ) Dermoid cysts of the spinal cord ခါးရိုးဆစ္ထဲက အာရံုေၾကာမွာျဖစ္တာ။ ပိုးဝင္တတ္တယ္။
(င) Dermoid cysts of head and neck မ်က္ႏွာနဲ႔ ဦးေခါင္းမွာ အျဖစ္မနည္းလွပါ။ Lipoma, sebaceous cyst ရိုးရိုး အက်ိတ္နဲ႔အေတာ္တူတယ္။ ခြဲယူျပီး ဖြင့္ၾကည့္မွ အထဲမွာ ကိုယ္ေမႊးလိုဟာေတြ ေတြ႔ရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဗိုက္ထဲမယ္ မ်ိဳးဥအိမ္မွာျဖစ္တာနဲ႔ သေဘာဆင္တယ္။ ၾကီးတာနဲ႔ ေသးတာသာကြာျခားတယ္။ အဲတာကိုေတာ့ အပင္းလို႔လို႔ ေခၚရမွန္းမသိၾကပါ။
3. Ganglion Cyst (ဂင္ဂလီယြန္)
အဆစ္ေနရာအထက္မွာ အရြတ္ေၾကာကို ဖံုးထားတဲ့အလႊာနဲ႔ ဆက္ျဖစ္တယ္။ အထဲမွာ အရည္ၾကည္ ခြ်ဲျပစ္ျပစ္ရွိတယ္။ ဂ်ယ္လီလိုဘဲ။ အသက္ ၂ဝ-၄ဝ ၾကားမွာ ၇ဝ% ျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပိုျဖစ္တယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ေအာက္ျဖစ္တာ ရွားတယ္။ လက္ေကာက္ဝတ္မွာ ၆ဝ-၇ဝ% ျဖစ္တယ္။ ၁-၃ စင္တီမီတာ ရွိမယ္၊ ေရြ႔လို႔မရဘူး၊ ၾကီးလာလိုက္ ေသးသြားလိုက္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ နာမယ္။ ၃၈-၅၈% က အလိုလို ေသးသြား တတ္တယ္။ စာအုပ္ထူထူ ကိုင္တာမ်ိဳးကေန ေပ်ာက္တတ္လို႔ Bible cysts လို႔လဲ ေခၚတယ္။ Aspiration စုပ္ထုတ္တာလဲ လုပ္တယ္။ စုပ္ျပီး (စတီရြိဳက္) ေဆး ထိုးေပးတာလဲ လုပ္တယ္။ ၇၅-၈၅% ျပန္ျဖစ္တယ္။ ခြဲတာေကာင္းတယ္။ ေအးေအးေဆးေဆး ရက္ေရြး ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္ပါ။ ခြဲစိတ္ရတာ လြယ္မလိုလိုနဲ႔ ျပန္ျဖစ္တတ္လို႔ ဆရာဝန္ နာမည္ေကာင္းမရတတ္ဘူး။ ခုေခတ္မွာ Arthroscopic surgery ကင္မရာပါတဲ့ ကရိယာ ေသးေသးေလးသံုး ခြဲတာမ်ိဳး ေပၚေနျပီ။
4. Cystic Acne and Acne Cysts ဝက္ျခံ (ဆစ္စ္)
မၾကီးဘူး။ ပိုးဝင္ရာကေနျဖစ္လို႔ နီေနမယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြနဲ႔ ဗက္တီးရီးယားေတြ စစ္တိုက္ၾကတယ္။ ျပည္တည္လာမယ္။ ၁-၅ မီလီမီတာအထိ ရွိမယ္။ ဝက္ျခံကို ေဆးကုသလို ကုရတယ္။ ျပည္ရွိတာေတာ့ ထုတ္ရမယ္။ ညွစ္မရရင္ ခြဲထုတ္ရတယ္။ ဝက္ျခံ ေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ရင္ အဆင္မသင့္လို႔ ပိုဆိုးလာရာကေနျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အစားအေသာက္ညံ့တာ၊ အသီးအႏွံ၊ အသီးအရြက္ မစားျဖစ္တာမ်ိဳးကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဗီတာမင္ (ေအ) နည္းရင္လဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စိတ္-အလုပ္ ရႈတ္ရင္လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။
တြဲတင္ထားတဲ့ အလံုးေလးေတြထဲမွာ အေမႊးေလးေတြပါတယ္။ အပင္းလို႔ေခၚခ်င္ၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ိဳးဥအိမ္မွာျဖစ္တာနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ ဗိုက္နဲ႔ေခါင္း၊ ေသးတာနဲ႔ၾကီးတာသာကြာတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
