၁။ ဆရာ မဂၤလာပါရွင့္ သမီးရဲ႕ အသိအကို တေယာက္ အသက္က ၂၁ ႏွစ္ပါဆရာ။ သူ႔မွာ Benign Brain Tumor ျဖစ္ေနတယ္လို႔သိရပါတယ္ဆရာ။ ေဆးစစ္ခ်က္အရေတာ့ ေနာက္ဆံုးအဆင့္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ျဖစ္ေနတာကို သိရတာေတာ့ တလႏွစ္လေလာက္ပဲရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါ ခဲြစိတ္မယ္ဆို အဆင္ေျပႏိုင္ပါ႔မလားရွင့္။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ ေခါင္းကိုက္တာ တခ်က္ တခ်က္ ေမ႔ေမ႔သြားတာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
၂။ ဆရာရွင့္ အေမ့မွာ (ေမြးေမေမမဟုတ္ပါ) ဦးေနွာက္ကင္ဆာက်ိတ္ေတြ႔ပါသတဲ့။ ၂ နွစ္ပဲလို႔ ဆရာဝန္ေတြက ခန္႔မွန္းပါတယ္တဲ့။ ဘယ္လိုကုသမႈမ်ိဳး က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ိဳ းေတြလုပ္ေပးသင့္ပါသလဲ။ အေနအထိုင္ အစားအေသာက္ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္မ်ား ေျပာျပေပးပါ။ ဓာတ္ကင္ကုသနည္းနဲ႔ကုသပါမယ္တဲ့။ ရုိေသစြာျဖင့္။
၃။ ဆရာ အခုတေလာ စကၤာပူမွာ brain tumor နဲ႔ျဖစ္ေနၾကတာေတြ႔တယ္။ လက္ရွိထိေတာ့ ကၽြန္ေတာ္သိတာ ၂ ေယာက္ပါဆရာ။ အဲ့ဒာဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ ဆိုတာရွင္းျပေပးေစခ်င္ပာတယ္ဆရာ။ public မွာျဖစ္ျဖစ္ အဲ့ဒီလို မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ေနထိုင္ရမလဲဆရာ။ ေက်းဇူးတင္လွ်က္ ေခတၱ စကၤာပူ။
၄။ ဆရာရွင့္က်မအစ္ကိုက အသက္ ၄၅ နွစ္ရွိပါျပီ။ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၅ နွစ္ခန့္က သေဘာၤနဲ့ ေဘာတံတား ျကားမွာ ဦးေခါင္း ညွပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲလိုညွပ္ျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ဘာမွမျဖစ္ေသးဘူး သံုးေလးနွစ္ၾကာေတာ့ ေခါင္းတအားကိုက္လာပါတယ္။ မခံမရပ္နိင္ေအာင္ကိုက္လာတယ္။ ေဆးရုံသြားျပေတာ့ ဆရာဝန္က ေခါင္းမွာ အက်ိတ္ရွိတယ္။ ၆ လပဲခံမယ္ ေသမယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ အကိုကလဲ ေသမယ့္အတူတူ မကုေတာ့ဘူးဆိုျပီး ေဆးစားျပီးေနပါတယ္။ ေခါင္းကိုက္တာဟာ အျမဲတန္း မကိုက္ပါဘူး။ တလကို သံုးခါေလာက္ကိုက္တယ္။ အခုတေလာေတာ့ ေနအရမ္းပူလို႔လားမသိဘူး ေတာ္ေတာ္ကိုက္ျပီး မေနနိင္လို႔ ေဆးရုံတင္လိုက္ရတယ္။ ေဆးထိုးေပးေတာ့ နည္းနည္းသက္သာပါတယ္။ ကြန္ျပဴတာ ဓာတ္မွန္ရုိက္မွ ေသခ်ာ သိရမယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ သၾကၤန္တြင္းဆိုေတာ့ ပိတ္လို႔ ၁၉ ရက္ေန႔မွ ရုိက္ရမယ္ဆိုျပီး ေဆးရုံက ဆင္းခိုင္းလိုက္ပါတယ္။ အခုလိုမ်ိဴး ေခါင္းခဏခဏကိုက္ေနတာဟာ စိုးရိမ္ရပါလားဆရာ။ ခြဲစိတ္ကုသဖို႔ေရာ လိုအပ္ပါလားဆရာ သိခ်င္လို႔ပါ။ ျပန္လည္ေျဖျကားေပးပါဆရာရွင့္။ ရုိေသစြာေတာင္းခံပါတယ္။
၅။ မဂၤလာပါဆရာရွင့္ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္ေရာင္တာ ဘယ္လိုလကၡဏာမ်ိဴးျဖစ္တတ္ပါသလဲရွင့္။ ဒီေရာဂါဟာ ကူးစက္တတ္ပါသလားရွင့္။ အကယ္၍ ဒီေရာဂါရွိျဖစ္ခဲ့လၽွင္ ဘယ္လို ျပဳမူေနထိုင္ရမလဲ။ ဘယ္လို ကုသရမလဲရွင့္။
၅။ မဂၤလာပါဆရာ။ ကြၽန္မေမာင္ေလးက အသက္ ၂၀ အိမ္ေထာင္မ႐ွိ လူပ်ိဳပါ။ မ်က္လံုးၾကည့္မေကာင္းလို႔ ေဆးခန္းျပေတာ့ CT screan ႐ိုက္ခိုင္းပါတယ္ဆရာ။ အေျဖက ေခါင္းထဲမွာ အက်ိတ္တည္ေနပါတယ္တဲ့ဆရာ။ ဦးေႏွာက္နဲ႔အာရံုေၾကာဌာနကို လႊဲပါတယ္ ။ကြၽန္မစိုးရိမ္တာက အက်ိတ္ကို ခြဲစိတ္ရမယ္ဆိုရင္ အသက္ရွင္ဖို႔ရာခိုင္ႏႈန္းဘယ္ေလာက္ထိ ေမ်ွာ္လင့္ခြင့္ရမလဲဆရာ။ ၿပီးေတာ့ အက်ိတ္ျဖစ္ျခင္းရဲ႕ဆိုးက်ိဳးေတြလည္း သိပါရေစဆရာ။ ကြၽန္မေမာင္ေလး အသက္ေရာ စိုးရိမ္ေနရၿပီလားဆရာ။ အခုဆို ညာဘက္မ်က္လံုးက လံုးဝမျမင္ရေတာ့တဲ့အေျခအေနျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဘယ္ဘက္မ်က္လံုးလည္း ေသခ်ာသဲသဲကြဲကြဲ မျမင္ရေတာ့ဘူးဆရာ။ ညာဘက္တျခမ္းလည္း ေျခလက္ေတြ ေလးလံၿပီး စာလည္းေကာင္းေကာင္းမေရးႏိုင္ဘူးဆရာ။ ေဆးမွတ္တမ္းပံုေတြ ပို႔လိုက္ပါတယ္။ အမွားပါရင္ခြင့္လႊတ္ပါ ဆရာ။
ဦးေႏွာက္အက်ိတ္ဆိုတာ ဦးေႏွာက္မွာ ထူးျပီး (တရွဴး) ေတြပြါးမ်ားလာတာကိုေခၚတယ္။ သူ႔အလုပ္ေတြကို ပ်က္ေစတယ္။ အမ်ိဳးအစားေတြခြဲထားတယ္။ (ဆဲလ္) အမ်ိဳးအစားနဲ႔ခြဲသလို ကင္ဆာနဲ႔ ကင္ဆာမဟုတ္တာလည္းခြဲတယ္။ အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၁၂ဝ ေက်ာ္ရွိတယ္။
1. Benign ကင္ဆာမဟုတ္တာက ျဖစ္တာ ၾကီးတာ မျမန္ဘူး။
2. Malignant ကင္ဆာဆိုရင္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြေတြ႔မယ္။ ျမန္တယ္။ အနားသတ္တိတိက်က်မရွိဘူး။ အသက္ကို ရန္ရွာမယ္။ ျပန္႔ႏွံ႔တယ္။
3. Primary ဦးေႏွာက္ ဆဲလ္ကေနစတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
4. Metastatic ဆိုတာ တျခားေနရာကေန ကင္ဆာျပန္႔လာတာျဖစ္တယ္။ ျဖစ္တာပိုမ်ားတယ္။
ဦးေႏွာက္အက်ိတ္ရွိေနရင္ ခံစားရတာ စမ္းလို႔ေတြ႔တာ မတူၾကပါ။
• Recurrent headaches ေခါင္းခဏခဏကိုက္ျခင္း။
• Issues with vision မ်က္စိအျမင္မေကာင္းျခင္း။
• Seizures တက္ျခင္း။
• Changes in personality လူပံုစံမတူေတာ့ျခင္း။
• Short-term memory loss ေရတိုမွတ္ဉာဏ္နည္းျခင္း။
• Poor coordination ထိန္းညွိလုပ္ရတာေတြအားနည္းျခင္း။
• Difficulty speaking or comprehending စကားေျပာတာနဲ႔ နားလည္တာမေကာင္းျခင္း။
ကင္ဆာဆဲလ္ေတြမေတြ႔တဲ့ Benign brain tumors ရိုးရိုးဦးေႏွာက္အက်ိတ္နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာလို႔ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တာကို ခြဲထုတ္လို႔ရတယ္။ ျပန္ျဖစ္တာလည္းရွိတယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္ေပမယ့္ သက္ေရာက္မႈေတြေၾကာင့္ ဆိုးတာေတြခံစားရႏိုင္တယ္။ အသက္ကိုပါရန္ရွာတတ္တယ္။ ကင္ဆာေျပာင္းသြားတာလည္းရွိတတ္တယ္။ Malignant brain tumors ဦးေႏွာက္ကင္ဆာဆိုရင္ အသက္ကိုရန္ရွာမယ္။ ၾကီးလာတာျမန္တယ္။ ျပန္႔ႏွံ႔တယ္။
ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလည္း မသိပါ။ ေဆာရီး။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတာေတြေတာ့သိတယ္။ Ionizing radiation ဓါတ္ေရာင္ျခည္ သင့္ျခင္း။ Family history မိသားစရာဇဝင္လိုက္ျခင္း။ Age အသက္မေရြးျဖစ္တယ္။ Previous cancers အရင္က ကင္ဆာျဖစ္ဘူးသူ ၾကီးလာရင္ျဖစ္တတ္တယ္။ ဥပမာ leukaemia or non Hodgkin lymphoma ေရာဂါေတြ။ ကင္ဆာ မဟုတ္တာကေန ကင္ဆာေျပာင္းတာလည္းရွိတယ္။
ေရာဂါကိုသိေအာင္စမ္းနည္းေတြလုပ္ရမယ္။ MRI ကအရင္ဆံုးလုပ္ၾကတာမ်ားတယ္။ Biopsy အသားစ ရယူ စစ္ေဆးတာလည္း လိုတတ္တယ္။
ကုသနည္းေတြရွိတယ္။ အသက္၊ က်န္းမာေရးအခံ၊ ေနာက္ေၾကာင္းရာဇဝင္။ အမ်ိဳးအစား၊ တည္ေနရာ၊ အရြယ္အစား၊ ျပန္႔ႏိုင္ေခ်နဲ႔ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်။ ေဆးကိုခံႏိုင္ရည္ရွိမႈ၊ နည္းလမ္းေတြအေပၚမူတည္ျပီး ဘယ္နည္းေရြးမလည္း ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ ပဌမေမးခြန္းပါလူနာအတြက္ အျပင္းစား အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးလိုမယ္။ သိပ္နာရင္ အနာသက္သာတဲ့ ထိုးေဆးလိုမယ္။
1. Antiseizure/Antiepileptic Drugs (AEDs) အတက္သက္သာေဆး။
2. Steroids စတီရြိဳက္ေဆး။
3. Surgery ခြဲစိတ္နည္းနည္းေတြျဖစ္တယ္။
အဲတာေတြအျပင္
1. Radiation therapy ဓါတ္ကင္နည္း။
2. Chemotherapy ကင္ဆာေဆးေပးနည္း။
3. Targeted therapy ပစ္မွတ္ထားကုသနည္း။
4. Tumor Treating Fields ဧရိယာအလိုက္ကုသနည္း။
ေနာက္ျပီး -
1. Long-Term Planning ေရရွည္အတြက္အစီအစဥ္ေတြလည္းလုိတယ္။
2. Continuous follow-up care ပံုမွန္ျပန္လာျပေနရမယ္။
3. Rehabilitation နလံထူေရးလုပ္ေပးရမယ္။
4. Supportive care/ Palliative care အေထာက္အကူနည္းေတြလိုမယ္။
ႏွစ္စဥ္ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႔ဟာ ကမာၻ႔ဦးေႏွာက္အက်ိတ္ေရာဂါေန႔ျဖစ္တယ္။ ကံတရား အားကိုးၾကပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
