ပုလဲၿမိဳ႕ ပါရမီရပ္ကပါ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္အႀကံေပးပါအံုးဆရာ။
ေမးတဲ့သူ အသက္-က်ား-မ-အိမ္ေထာင္ေရး မသိပါ။ ကြ်န္ေတာ့္ရပ္ကြက္မွာနတယ္ဆိုလို႔ မ်က္ႏွာလိုက္ျပီး ေျဖလိုက္ပါတယ္။
သားအိမ္အဝကင္ဆာဟာ ၾကြက္ႏို႔နဲ႔ဆိုင္တယ္။ Human papilloma virus (HPV) ဗိုင္းရပ္စ္လို႔ေခၚတယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ အမ်ိဳးအစားကသာ သားအိမ္အဝကင္ဆာျဖစ္ေစတယ္။ သားအိမ္ဝနဲ႔ မိန္းမကိုယ္မွာ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ အေျပာင္းအလဲေတြကေန သားအိမ္ဝကင္ဆာဆက္ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။
မ်ိဳးပြါးႏိုင္တဲ့ မိန္းမ၊ ေယာက္်ား ၁% မွာ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ရွိၾကတယ္။ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လိင္ဆက္ဆံရာကေန ကူးစက္တယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပိုးရွိေနမွန္း မသိၾကဘူး။ သူ႔ဖါသူလည္းေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ငယ္ရြယ္သူေတြမွာ ပိုမ်ားၾကတယ္။ အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၄ဝ ေလာက္ ရွိတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ေရာဂါမရေစပါ။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားေတြကေန မိန္းမသားအိမ္အဝ၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ မိန္းမကိုယ္၊ ေယာက္်ားအဂၤါ၊ အာေခါင္ေနရာေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားေတြကသာ ေယာက္်ားေရာမိန္းမပါ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးဟာ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ကို ကာကြယ္တာ ျဖစ္တယ္။
သားအိမ္အဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး (၂) မ်ိဳးရွိတယ္။ Cervarix ကို Bivalent vaccine ႏွစ္မ်ိဳးျပီးလို႔ေခၚျပီး၊ Gardasil ကို Quadrivalent vaccine ေလးမ်ိဳးျပီးလို႔ ေခၚတယ္။ Gardasil ကာကြယ္ေဆးဟာ ေယာက္်ားေလး-မိန္းကေလးေတြအတြက္ HPV 6, 11, 16 နဲ႔ 18 အမ်ိဳးအစား ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ တမ်ိဳးတည္းေသာေဆး ျဖစ္တယ္။
Cervarix ကာကြယ္ေဆးကေတာ့ HPV 16 နဲ႔ 18 ေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ မိန္းကေလးေတြအတြက္ေဆးျဖစ္တယ္။ မိန္းကေလး ၁ဝ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ေတြကိုထိုးေပးဘို႔ ၂ဝဝ၉ မွာ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ HPV types 16 နဲ႔ 18 ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစားကို ကာကြယ္ေပးမယ္။ ဒီ ၂ မ်ိဳးကေန ၇ဝ% ေသာ သားအိမ္အဝကင္ဆာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တျခားကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ HPV types 31, 33 နဲ႔ 45 ေတြကိုလဲ ကာကြယ္မႈေပးတာကို ေတြ႔ရေသးပါတယ္။
Gardasil ကာကြယ္ေဆးကို မိန္းကေလးေတြကိုသာမကပါ ေယာက္်ားေလး ၉-၂၆ ႏွစ္ကိုထိုးတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ ၁၁-၁၂ ႏွစ္ေတြကို ၃ ခါျပည့္ေအာင္ထိုးေစတယ္။ အဲဒီနည္းအတိုင္း ေဆးထိုးဘို႔အဆင္မေျပရင္ ပဌမေဆးျပီးေနာက္ ၂ လခြဲမွာ ဒုတိယေဆးနဲ႔ တတိယေဆးကို ၅ လ နဲ႔ တႏွစ္အတြင္းမွာ ထိုးႏိုင္တယ္။ HPV 6, 11, 16 နဲ႔ 18 အမ်ိဳးအစား ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ တမ်ိဳးထဲေသာေဆး ျဖစ္တယ္။ အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္ၾကား မိန္းကေလးတိုင္း ထိုးၾကဘို႔ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ကတည္းက သတ္မွတ္ထားခဲ့တာပါ။ Gardasil ကာကြယ္ေဆးဟာ လိင္လမ္း ၾကြက္ႏို႔အျပင္ စအိုကင္ဆာ၊ မိန္းမကိုယ္ကင္ဆာ၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာေတြကိုလဲ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။
0.5 mL ကို IM အသားေဆးထိုးရတယ္။ (၃) ခါထိုးရမယ္။ ဒုတိယေဆးကို ပဌမေဆးေနာက္ ၁-၂ လအကြာမွာ ထိုးတယ္။ တတိယေဆးကို ပဌေမးထိုးျပီးေနာက္ ၆ လအၾကာမွာထိုးတယ္။ ဝ-၁-၆ ပံုေသနည္းသံုးတယ္။ ပဌမေဆးထိုးျပီး ေနာက္ ၁ လမွာ ဒုတိယေဆးနဲ႔ တတိယေဆးကို ၆ လအျပည့္မွာ ထိုးရမယ္။ ဝ-၂-၆ ဆိုတဲ့ ေဖၚျမဴလာအတိုင္းလည္း ထိုးပါတယ္။ ဒုတိယေဆးကို ပဌမတခါျပီးေနာက္ ၂ လမွာထိုးပါ။ ပဌမတခါျပီးေနာက္ ၆ လမွာ တတိယေဆးထိုးပါ။ ေဆးထိုးျပီး ၁၅ မိနစ္ၾကာနားေနသင့္တယ္။
ကာကြယ္ေဆးမထိုးခင္က HPV ပို တမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ တမ်ိဳးမကနဲ႔ ထိေတြ႔ဘူးျပီးျဖစ္ေနရင္ ကာကြယ္ေဆးရဲ႕ ထိေရာက္မႈ နည္းႏိုင္တယ္။ ကာကြယ္ေဆးေတြက ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေနျပီးသားေရာဂါကိုေတာ့ မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။ ေဆး ၃ လံုး ထိုးထားျပီးရင္ ၆ ႏွစ္အထိကာကြယ္တာ ေသျခာတယ္။ ဒိေနာက္လဲ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း မေလွ်ာ့ေသးပါ။၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ သိပ္မထူးေတာ့လို႔ မထိုးေစတာပါ။ ကာကြယ္ေဆးမထိုးခင္ အပိ်ဳလား၊ အပ်ိဳမဟုတ္ေတာ့ဘူးလား ေမးမေနပါ။ သားအိမ္အဝကင္ဆာ ရွိ-မရွိစစ္တဲ့ Pap test ေရာ၊ HPV test ပါ စစ္ၾကည့္ဘို႔မလိုအပ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးထိုးထားလဲေဆးက အကုန္လံုးကို ကာကြယ္ႏိုင္တာမဟုတ္လို႔ သားအိမ္အဝကင္ဆာရွိ-မရွိဆိုတာကို စစ္ဘို႔ေတာ့ လိုအပ္ပါမယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနရင္ ကာကြယ္ေဆးမထိုးေသးပဲ ေနသင့္တယ္။ ကာကြယ္ေဆးက ကိုယ္ဝန္ကို ထိခိုက္ေစတာ မေတြ႔ရေသးေပမဲ့ သုေတသနေတြကမျပည့္စံုေသးပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနမွန္းမသိဘဲ ကာကြယ္ေဆး ထိုးမိရင္လဲ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ျပစ္ဘို႔ မလိုအပ္ပါ။ ဆက္ထိုးရမဲ့ေဆးကိုေတာ့ ကေလးေမြးျပီးမွ ထိုးသင့္တယ္။ အစကေနျပန္ထိုးဖို႔မလိုပါ။
ကင္ဆာေဆး၊ စတီရြိဳက္ေဆး (မ်ားရင္) နဲ႔ ခုခံအားက်ေဆးေတြသံုးေနခ်ိန္မွာ ထိေရာက္မႈနည္းမယ္။ တျခားကာကြယ္ေဆးေတြ Diphtheria, Tetanus, Pertussis and Polio vaccines နဲ႔ တရက္ထဲ ထိုးလို႔ ရပါတယ္။ ေဆးထိုးတဲ့ေနရာေတာ့ အတူမျဖစ္ရပါ။ ပိုးဝင္ထားျပီးအမ်ိဳးသမီးေတြက ေရာဂါျဖစ္ခ်င္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ပိုးကိုေရာ ေရာဂါကိုပါ ကာကြယ္ေဆးက ေပ်ာက္ေအာင္လုပ္မေပးႏိုင္ပါ။ ကာကြယ္ေဆးေတြက ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေနျပီးသား ေရာဂါကိုေတာ့ မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။
ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ ေဆးထိုးတဲ့ေနရာမွာ နာမယ္၊ နီမယ္၊ ေရာင္မယ္။ ေခါင္းကိုက္၊ ၾကြက္သားနာ၊ အားယုတ္ႏိုင္တယ္။ သက္ရွိဗိုင္းရပ္စ္ကိုသံုးထားတာ မဟုတ္လို႔ HPV ပိုးဝင္တာအတြက္ စိတ္ခ်ရတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
