ေမးသူေတြမနည္းပါ။ ေမးခြန္းေတြမထည့္ေတာ့ပါ။ ၾကြက္ႏို႔ကိုျဖစ္ေစတာက Human papillomavirus (HPV) ဟာ ဗိုင္းရပ္စ္တမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးအစားေပါင္း ၂ဝဝ ေလာက္ ေတြ႔ထားေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ကသာ ေရာဂါရေစတယ္။ အေရျပားမွာ ျဖစ္တဲ့ ၾကြက္ႏို႔ေတြက HPV-1 နဲ႔ HPV-2 ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ လိင္လမ္း ၾကြက္ႏို႔ကို HPV 6 နဲ႔ 11 ဗိုင္းရပ္စ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ ၉ဝ% ရွိတယ္။ မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္နဲ႔ လည္ေခ်ာင္း ေတြမွာလဲ ဒီပိုးေတြကေန ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးအစား ၃ဝ-၄ဝ တို႔က လိင္ဆက္ဆံလို႔ ကူးစက္တယ္။ လိင္အဂၤါ-ၾကြက္ႏို႔ဟာ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ျပီး၊ အေမရိကားမွာ လူေပါင္း သန္း ၂ဝ ဒါမွမဟုတ္ လိင္ဆက္ဆံႏိုင္တဲ့ အရြယ္ရွိသူေပါင္းရဲ႕ ၁% မွာ ရွိေနတယ္။ Genital Warts လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို႔ိကို Condyloma လို႔လဲ ေခၚတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ပိုးရွိေနေပမဲ့ ၾကြက္ႏို႔ မေပၚေသးဘူး။
တခ်ိဳ႕ပိုးေတြက မိန္းမနဲ႔ ေယာက္်ား လိင္အဂၤါနားတဝိႈက္ (ဗဂ်ိဳင္းနား၊ လိင္တံ၊ စအို) မွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစတယ္။ သားအိပ္အဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ပိုး နဲ႔ လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြ မတူၾကပါ။ ၾကြက္ႏို႔ ေပါက္မေနသူဆီကေနလည္း ကူးလာႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံနည္း မ်ိဳးစံု (ရိုးရိုး နဲ႔ စအို၊ ပါးစပ္) လမ္းေတြက ကူးႏိုင္တယ္။ ပိုးရွိသူနဲ႔ ဆက္ဆံျပီးေနာက္ အခ်ိန္တို ဒါမွမဟုတ္ ၾကာမွလည္း ၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ မိခင္မွာ ၾကြက္ႏို႔ရွိေနလို႔ ေမြးလာမဲ့ ကေလးကိုကူးစက္ႏိုင္မႈက အလြန္နည္းပါးလွပါတယ္။
သူ႔ဖါသူလဲ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ အသက္ကုိရန္မရွာဘူး။ ေဆးကုနည္းေတြရွိတယ္။ ေဆးကုျပီးလဲ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမင္အရ သက္သာ၊ ေသးငယ္သြားတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြားတာ ျဖစ္ႏိုင္ေပမဲ့ ပိုးကိုေတာ့ ရွင္းသြားေစေအာင္ မတတ္ႏိုင္ပါ။ ဗိုင္းရပ္ကို သတ္မဲ့ေဆး မရွိပါ။ ကုသနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ ရွိတယ္။ အလြယ္ဝယ္ယူရရွိတဲ့ေဆးေတြကို အားမကိုးပါနဲ႔။ ဘယ္နည္းက အေကာင္းဆံုးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ ေပ်ာက္သြားမယ္လို႔လဲ ရာႏွဳန္းျပည့္ အာမမခံႏိုင္ပါ။ ကုသရင္ ျမန္ျမန္ သက္သာေစပါမယ္။ က်န္ေနေသးမဲ့ ပိုးေတြကိုလဲ ထိန္ထားရာ က်ပါမယ္။ လမ္းေဘးကေဆးေတြကေန မလိုတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုေနရာက အမွားမခံပါ။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
ၾကြက္ႏို႔ေပါက္တဲ့ေနရာကို မထိခိုက္မိပါေစနဲ႔။ ေသြးထြက္မယ္၊ ကူးစက္မယ္။ လိင္ဆက္ဆံဘက္ အေဖၚအတြက္ ထည့္စဥ္းစားပါ။ အကာအကြယ္သံုးပါ။ ထိကိုင္တာ ေရွာင္ရွားပါ။ ကလိမေနပါတဲ႔၊ ဇာဂနာ စတာနဲ႔ ဆြဲႏုတ္တာ မလုပ္ပါနဲ႔။ ၁ဝ-၂ဝ% ေလာက္က ၃-၄ လေနရင္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ အျမင္အရ သက္သာ၊ ေသးငယ္သြားတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြားတာ ျဖစ္ႏိုင္ေပမဲ့ ပိုးကိုေတာ့ ရွင္းသြားေစေအာင္ မတတ္ႏိုင္ပါ။
ၾကြက္ႏို႔ ေပ်ာက္သြားေပမဲ့ သူ႔ကိုျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ရွင္းထုတ္မရပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျပန္ေပၚႏိုင္တယ္။ မကုဘဲထားရင္ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြားခ်င္ သြားမယ္။ ေရွ႕မတိုး ေနာက္မဆုတ္ ရွိေနမယ္။ တိုးခ်င္တိုးလာမယ္။ ကင္ဆာ ျဖစ္မသြားပါ။ ၉ဝ%ေလာက္မွာ ကုိယ္ခံအားကေန တိုက္ဖ်က္ေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ေဆးမကုဘဲ ၂ ႏွစ္ဆိုရင္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။
ဘယ္ဟာအေကာင္းဆံုးလို႔ ေျပာမရပါ။ Algorithms ကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ ျဖစ္ေနတဲ့ေနရာ၊ အရြယ္အစား၊ အေရအတြက္၊ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး၊ ကုန္က်စရိတ္၊ လူနာ့အၾကိဳက္ စတဲ့အခ်က္ေတြကို ၾကည့္ရတယ္။ ေဆးနည္း ေျပာင္းခ်င္ေျပာင္းရတယ္။ တြဲလုပ္ခ်င္လုပ္ရတယ္။ ခပ္စိုစိုေနရာမွာျဖစ္တာက ရလဒ္ပိုေကာင္းတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၃ လၾကာတယ္။
• Condylox (.5% Podofilox) ကို FDA က အသိအမွတ္ျပဳထားတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကိုလိမ္းပါ ေဆးျပစ္ဘို႔မလိုပါ။ ကိုယ္ဝန္မွာမသံုးရပါ။ ကေလးကိုထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ Podophyllin resin or Podofin 5% to 25% lotion or gel လိမ္းေဆးကို လိမ္းျပီး ၁-၄ နာရီအၾကာမွာ ေဆးျပစ္ရတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး နည္းေစတယ္။ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၃ ရက္ လိမ္း၊ ၄ ရက္နား၊ ေပါင္း ၄ ပတ္ၾကာ။ ၄၅-၇၇-၈၈% ထိေရာက္တယ္။ ေလာင္ႏိုင္တယ္၊ နီရဲလာမယ္၊ နာမယ္၊ ယားမယ္၊ ေရာင္မယ္၊ Condylox 0.5% Topical Solution စသံုးသူ ၇၉%၊ ျပန္ျဖစ္သူ ၃၅%၊ ေကာင္းသြားသူ ၆ဝ%။ Podofilox ေဆးကို Antimitotic drug ေခၚတယ္။ ေစ်းမၾကီးဘူး။ ဂြမ္းနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ လက္နဲ႔ျဖစ္ျဖစ္လိမ္းႏိုင္တယ္။ ေဆးလိမ္းတဲ့ေနရာက 10 cm2 ထက္ ပိုမက်ယ္သင့္ဘူး။ တေန႔မွာ ေဆးကလဲ 0.5 mL ထက္ပိုမသံုးသင့္ဘူး။ အစရက္မွာ ဆရာဝန္က ျပေပးသင့္တယ္။ ေဆးကိုလိမ္းျပီး ေလသလပ္ခံ ေျခာက္သြားပါ။ တပါတ္တခါလိမ္းပါ။ ေဆးကျပင္းတယ္ မ်ားသြားရင္ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြရွိမယ္။ တျခားအနာရွိေနရင္ မဝင္ေစနဲ႔။
• Fluorouracil topical (Carac, Efudex, Fluoroplex) အေရျပားကင္ဆာအတြက္လဲသံုးတယ္။ 0.5%, 1% and 5%, Solution 2% Cream ကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။
• Imiquimod (Aldara) အေရျပားကင္ဆာအတြက္ သံုးတာကိုၾကြက္ႏို႔အတြက္လဲသံုးတယ္။ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ မေပးရပါ။ Basal cell carcinoma အေရျပားကင္ဆာအတြက္ တပတ္မွာ ၅ ခါလိမ္း၊ ၆ ပတ္ၾကာ။ ၾကြက္ႏို႔ ၇ ရက္ တပတ္မွာ ၃ ခါလိမ္း၊ ၁၆ ပတ္ၾကာ။ ဆိုးက်ိဳး = နီရဲ၊ ေရာင္၊ ယား၊ နာ၊ အေရထူ၊ အေရကြာ၊ အေရာင္ေျပာင္း၊ Imiquimod ေဆးကို Active immune enhancer ေခၚတယ္။ သူကေန Interferon နဲ႔ တျခား Cytokines ေတြ ထြက္ေအာင္ ႏိႈးဆြေပးတယ္။ ေနာက္တနည္း တညတခါလိမ္းပါ။ တပါတ္ ၃ ရက္၊ ေပါင္း ၁၆ ပါတ္။ ေဆးလိမ္းျပီး ၆-၁ဝ နာရီၾကာရင္ ေရနဲ႔ဆပ္ျပာသံုးေဆးပါ။ ေဆးလိမ္ရာေနရာမွာ နီလာႏိုင္တယ္၊ အေနရခက္မယ္၊ မာလာမယ္။ အနာလို ျဖစ္မယ္။ အပူဖူးေပါက္ႏိုင္တယ္။ အေရျပားက အေရာင္ေပ်ာ့လာမယ္။
• Interferon alfa-n3 (Alferon N) ေဆးကို တျခားနည္းေတြနဲ႔ မရသူေတြအတြက္သံုးတယ္။ မတည့္လို႔ အလာဂ်ီ ရတတ္တယ္။ တုပ္ေကြးလိုျဖစ္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းမူး၊ အဆစ္-ၾကြက္သားနာ၊ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္၊ အိပ္ေရးပ်က္၊
• Pedophyllin resin 10%–25% ေဆးကိုလိမ္းျပီး ေလသလပ္ခံ ေျခာက္သြားပါ။ တပါတ္တခါလိမ္းပါ။ ေဆးကျပင္းတယ္ မ်ားသြားရင္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိမယ္။ <0 .5="" br="" cm2="" ml="">
• Podofilox ေဆးကို Antimitotic drug ေခၚတယ္။ ေစ်းမၾကီးဘူး။ ဂြမ္းနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ လက္နဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ လိမ္းႏိုင္တယ္။ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၃ ရက္ လိမ္း၊ ၄ ရက္နား။ ေပါင္း ၄ ခါအထိ လုပ္ႏိုင္တယ္။ ေဆးလိမ္းတဲ့ေနရာက 10 cm2 ထက္ ပိုမက်ယ္သင့္ဘူး။ တေန႔မွာ ေဆးကလဲ 0.5 mL per day ထက္ပိုမသံုးသင့္ဘူး။ အစရက္မွာ ဆရာဝန္ကျပေပးသင့္တယ္။ နဲနဲ နာတာနဲ႔ အေနရခက္တာ ရွိႏိုင္တယ္။
• Sinecatechin ointment ေဆးကို တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၾကြက္ႏို႔တခုကို 0.5-cm ေဆးပါးပါးလိမ္းပါ။ ၁၆ ပါတ္ထက္ ပိုမၾကာေစနဲ႔။ ေဆးလိမ္းတာကို ေဆးမျပစ္ရပါ။ ေဆးရွိေနတံုး လိင္ဆက္ဆံမႈမျပဳရဘူး။ လိမ္းတဲ့ေနရာ နီရဲေဖါင္းလာမယ္။ အနာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အပူဖူးလဲေပါက္ႏိုင္တယ္။ Sinecatechins 15% ointment ျဖစ္တယ္။ တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၾကြက္ႏို႔တခုကို 0.5-cm ေဆးပါးပါးလိမ္းပါ။ ၁၆ ပါတ္ထက္ ပိုမၾကာေစနဲ႔။ ေဆးလိမ္းတာကို ေဆးမျပစ္ရပါ။ ေဆးရွိေနတံုး လိင္ဆက္ဆံမႈမျပဳရဘူး။ လိမ္းတဲ့ေနရာ နီရဲေဖါင္းလာမယ္။ အနာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အပူဖူးလဲေပါက္ႏိုင္တယ္။
• Trichloroacetic acid (TCA) or Bichloroacetic acid (BCA) 80%–90% တပတ္ ၁ ခါသာလိမ္းရတယ္။ အက္စစ္ေတြက ေလာင္ေစတဲ့ေဆးမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ေဘးကို အျမန္ျပန္႔လို႔ သတိထားပါ။ နာမယ္။ ပူေလာင္မယ္။ မခံႏိုင္ရင္ ဆပ္ျပာနဲ႔ေရေဆးပါ။ Sodium bicarbonate ေဆာ္ဒါ နဲ႔ အက္စစ္ဓါတ္ပ်ယ္ေစပါ။ ၾကြက္ႏို႔မဟုတ္တဲ့ေနရာ မထိေစရ။ ၆-၁ဝ ပတ္အၾကာ ၈၈% ေပ်ာက္တယ္။ ဒီအက္စစ္ေတြက ေလာင္ေစတဲ့ ေဆးမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
ေနရာတခုျခင္း
• Vaginal Warts (ဗဂ်ိဳင္းနား) ၾကြက္ႏို႔ကို Liquid nitrogen နဲ႔ Cryotherapy လုပ္ရတယ္။ Cryoprobe မသံုးသင့္ပါ။ ေနာက္တနည္း TCA or BCA 80%–90% ပါးပါးေလး လိမ္းႏိုင္တယ္။ ေျခာက္ေသြ႔ပါေစ။ ေဆးမ်ားသြားရင္ Sodium bicarbonate, Liquid soap နဲ႔ေဆးပါ။ တပါတ္ တခါ။
• Urethral Meatus Warts ဆီးသြားေပါက္ၾကြက္ႏို႔ကို Cryotherapy with liquid nitrogen နည္း၊ ဒါမွမဟုတ္ Podophyllin 10%–25% in compound tincture of Benzoin သံုးပါ။ ေဆးမလိမ္ခင္ ေနရာကိ ေျခာက္ေသြ႔ေနပါေစ။ တပါတ္ခါ။
• Anal Warts စအိုၾကြက္ႏို႔ကို Cryotherapy with liquid nitrogen သံုးပါ။ ဒါမွမဟုတ္ TCA or BCA 80%–90% ပါးပါးေလး သံုးပါ။ ေျခာက္သြားပါေစ။ မ်ားတာကို talc, sodium bicarbonate, or liquid soap နဲ႔ ဓါတ္ပ်ယ္ေစႏိုင္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Surgical removal ခြဲစိတ္ကုသပါ။ Intra-anal warts စအိုထဲၾကြက္ႏို႔ အထူးကုနဲ႔ကုသပါ။
ခြဲစိတ္ကုသနည္း
ၾကြက္ႏို႔ ၾကီးတာမ်ိဳး မ်ားတာမ်ိဳးအတြက္ ထံုေဆးေပးျပီး Electrocautery လွ်ပ္စစ္နဲ႔လုပ္ႏိုင္တယ္။ Excision ခြဲစိတ္ဓါးနဲ႔ ျဖတ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။ 25%-55% ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ေသြးထြက္တာကို Chemical styptic (Aluminum chloride solution) သံုးႏိုင္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ျပန္မခ်ဳပ္ဘဲထားတယ္။ Cryosurgery ေအးခဲနည္း၊ Electrocauterization လွ်ပ္စစ္နည္း၊ Carbon dioxide laser vaporization ေလဆာနည္းေတြရွိေသးတယ္။ ဆီးသြားျပြန္ထဲျဖစ္တာမွာ တျခားေဆးမတိုးရင္ ေလဆာနည္းနဲ႔ခြဲစိတ္နည္းလုပ္ရတယ္။
အမ်ိဳးသမီး လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။
လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ ကာကြယ္ေရး
လိင္လမ္းမွာ ၾကြက္ႏို႔ရွိေနသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမႈေရွာင္ရင္ ကူးစက္တာမျဖစ္ေစပါ။ (ကြန္ဒြမ္) က ၾကြက္ႏို႔ကို မဖံုးႏိုင္ရင္လဲ ကာကြယ္မႈမေပးပါ။ တေယာက္ကိုတေယာက္ ရိုးသားပါ။ Vulva HPV မိန္းကိုယ္မွာရွိတာကို စမ္းသပ္နည္းမရွိပါ။ Cervix HPV သားအိမ္ဝ(ေခါင္း) မွာရွိတာကိုေတာ့ စမ္းလို႔ရတယ္။
HPV vaccine ကာကြယ္ေဆး Gardasil နဲ႔ Cervarix ၂ မ်ိဳးရွိေနျပီ။ Cervarix က 70% of cervical cancers ျဖစ္ေစတဲ့ (types 16 and 18) ကို ကာကြယ္မယ္။ Gardasil ကာကြယ္ေဆးက 90% of genital warts ျဖစ္ေစတဲ့ (types 6 and 11) ကို ကာကြယ္မယ္။ လိင္မဆက္ဆံမီအရြယ္မွာ ထိုးႏိုင္တာေကာင္းတယ္။ ေယာက္်ားေတြအတြက္ (Gardasil) ဟာ လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို႔ကို ကာကြယ္တယ္။ ေယာက္်ားေလး၊ မိန္းကေလး ၉ ႏွစ္သမီးကေန ၂၆ ႏွစ္သမီးအထိ ထိုးေပးသင့္တယ္။ ၾကြက္ႏို႔ ေပါက္ေနသူ ထိုးဘို႔ မလိုပါ။ HPV ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ လိင္လမ္း-ၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္မွာကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ Gardasil ေဆးကို ၆ လ အတြင္းမွာ ၃ ခါထိုးရတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး ဆိုးဝါးတာ မရွိပါ။
Warts ၾကြက္ႏို႔ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/warts.html
Genital warts လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/genital-warts.html
Genital warts in women အမ်ိဳးသမီး လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/genital-warts-in-women.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pages/Dr-Tint-Swe/490031307758025
