အေအးမိတာက (အလာဂ်ီ) လိုဘဲ။ မတည့္တဲ့တာ (ဗိုင္းရပ္၊ အမႈံအမႊား) ေတြက ခႏၶာကိုယ္ထဲဝင္လာရင္ (ဟစ္တမင္း) ဓါတ္ထြက္တယ္။ (ဟစ္တမင္း) ေတြကို ဆန္႔က်င္မဲ့ (အင္တီဟစ္စ္တမင္း) ေဆးေတြေပးရတယ္။ ေဆးလံုး၊ ေဆးရည္၊ ႏွာေခါင္းပန္းေဆး၊ မ်က္စဥ္း၊ လိမ္းေဆးနဲ႔ ထိုးေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အေအးမိတာနဲ႔ တုပ္ေကြးကဆင္တယ္။ ေဆးေပးရတာလဲ တူတယ္။
(၁) Antihistamines (အင္တီဟစ္စ္တမင္း) ေဆး၊
1. Oral antihistamines စားေဆး-ေသာက္ေဆး = ေရာင္တာ၊ ႏွာရည္ယိုတာ၊ ယားတာ၊ မ်က္ရည္မ်ားတာ၊ အင္ျပင္ ထြက္တာေတြ သက္သာေစတယ္။ အလြယ္ဝယ္ရႏိုင္တာေတြက Loratadine (Claritin), Cetirizine (Zyrtec) နဲ႔ Clemastine (Tavist) ေတြ ျဖစ္တယ္။ Fexofenadine (Allegra) ကိုေတာ့ ေဆးလက္မွတ္လိုမယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အာေခါင္ ေျခာက္မယ္။ အရင္မ်ိဳးဆက္ ေဆးေတြျဖစ္တဲ့ Diphenhydramine (Benadryl) နဲ႔ Chlorpheniramine (Chlor-Trimeton) ေတြဟာ အိပ္ခ်င္မယ္။
2. Antihistamine nasal sprays ႏွာေခါင္းထဲပန္းေဆး၊ Azelastine (Astelin, Astepro) နဲ႔ Olopatadine (Patanase) ေတြကို ေဆးလက္မွတ္နဲ႔ ဝယ္ရတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပါးစပ္ထဲ ခါးေနမယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ မူးေဝေဝေနမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အာေခါင္ေျခာက္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ႏွာေခါင္းပူေနမယ္၊ ႏွာေခါင္းေသြးယိုမယ္၊ ပ်ိဳ႕မယ္၊ ႏွာရည္ယိုမယ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္၊ ႏွာေခ်မယ္။
3. Antihistamine eyedrops မ်က္စဥ္း၊ Ketotifen (Zaditor, Alaway, others), Naphazoline (Visine-A, Opcon-A) ေတြကို အလြယ္ဝယ္ရမယ္။ Naphazoline (Albalon), Emedastine (Emadine) နဲ႔ olopatadine (Patanol) ေတြက ေဆးလက္မွတ္လိုမယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = မ်က္စိနီေနမယ္၊ မ်က္ရည္ယိုမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္။ contact lenses မ်က္ကပ္မွန္ တပ္ထားသူနဲ႔ မသင့္ဘူး။
(၂) Decongestants (ဒီကြန္ဂ်က္စတင့္) ေဆးေတြကို ႏွာေခါင္းမွာ ခံစားရတာေတြကို အျမန္သက္သာဘို႔ သံုးတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ အသက္ သိပ္ၾကီးသူနဲ႔ ေသြးတိုး ရွိသူေတြ မသံုးသင့္ဘူး။
1. Oral decongestants စားေဆး-ေသာက္ေဆး၊ Pseudoephedrine (Sudafed), Claritin-D ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = စိတ္ထဲ ေနမထိ ထိုင္မသာျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္-မမွန္ျဖစ္မယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ အိပ္မရျဖစ္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ စိတ္ပူမယ္၊ လက္တံုမယ္၊ ေသြးတိုးမယ္။
2. Nasal decongestant sprays ႏွာေခါင္းထဲ ပန္းေဆး၊ Phenylephrine (Neo-Synephrine) နဲ႔ Oxymetazoline (Afrin) ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ႏွာေခါင္း ေျခာက္-ပူမယ္၊ ႏွာရည္ယို-ႏွာေစးမယ္။ စိတ္ထဲ ေနမထိထိုင္မသာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္-မမွန္ျဖစ္မယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ အိပ္မရျဖစ္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ စိတ္ပူမယ္၊ လက္တံုမယ္၊ ေသြးတိုးမယ္။
3. Decongestant eyedrops မ်က္စဥ္း၊ Tetrahydrozoline (Visine, Clear Eyes) ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = မ်က္စိနီရဲေနမယ္၊ ေရတိမ္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(၃) Pain killers အနာ-အကိုက္သက္သာေဆး
အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ေဆးသေဘာခ်င္း မတူၾကသလို နာပံုနာနည္းမတူရင္ အနာသက္သာေဆးလဲ ေရြးေပးရတယ္။ ဘယ္ေလာက္နာသလဲအေပၚနဲ႔ အနာအမ်ိဳးအစားအေပၚမွာ မူတည္တယ္။
1. Paracetamol (Acetaminophen) (ပါရာစီတေမာ)၊ (NSAIDs) (စတီရြိဳက္) မပါတဲ့ အနာ-အေရာင္ သက္သာေဆးေတြ နဲ႔ ဘိန္းသေဘာပါတဲ့ေဆးေတြ ဆိုျပီးရွိတယ္။ Paracetamol မွာ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး သိပ္မရွိပါ။ ေဆးမ်ားသြားရင္ေတာ့ အသဲ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္မွာ ဆိုးဝါးတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Paracetamol နဲ႔ Codeine လို ေရာထားတဲ့ေဆးေတြလဲ ရွိတယ္။ Aspirin (အက္စပရင္) ကို အသက္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္မေပးသင့္ဘူး။
2. Ibuprofen (Advil, Motrin, Nuprin) 200-400 mg ေဆးကလဲသက္သာေစမယ္။
(၄) Cough Syrups ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးမ်ား
သတိေပးခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ကေလးေတြအတြက္ဆိုရင္ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြသာမက ထိေရာက္မႈအတြက္ပါ ေမးစရာေတြ ရွိတယ္။ Antitussive medicines အမ်ိဳးအစားထဲမွာ (အင္တီဟစ္တမင္း)၊ dextromethorphan နဲ႔ (ကိုဒင္း) ေတြပါတယ္။ (ကိုဒင္း) ဆိုတာ မူးယစ္ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ဆရာဝန္ လက္မွတ္နဲ႔သာ ေရာင္းရတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး အမ်ားစုထဲမွာ အရက္ပါေသးတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးတာကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာ၊ ခြ်ဲထြက္ျပီးဆိုးတာနဲ႔ ရင္က်ပ္ျပီးဆိုတာ။ ေရာဂါအလိုက္ ေရြးရမယ္။ Expectorant ခြ်ဲရွိေနသူေတြကိုေပးတာက ခြ်ဲကိုတမင္ ထြက္ေအာင္ လုပ္ေပးတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ခြ်ဲဆိုတာ အထဲမွာရွိေနရင္ ထြက္လာမွ ေကာင္းတယ္။ လည္ေခ်ာင္းယားလို႔ ဆိုးတဲ့သူကို အဲလို ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး မေပးရပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက မတူပါ။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ ျဖစ္တာက မ်ားတယ္။ (အလာဂ်ီ) အတြက္ေဆး (ေသာက္ေဆး) ကို ပိုအားကိုးရတယ္။
အေအးမိရင္ ေဆးမပါဘဲ သက္သာေဆစတဲ့နည္းေတြရွိတယ္။ ေကာင္းေကာင္းအနားယူပါ။ ေရ-အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ေပးပါ။ ဆားရည္ခပ္ေႏြးေႏြးနဲ႔ ပလုပ္က်ဥ္းပါ။
အေအးမိတာအတြက္ အသင့္ေပါင္းစပ္ထားျပီးသားေဆးေတြက အမ်ိဳးအမည္အေတာ္မ်ားတယ္။ (ႏွာရည္ယိုတာ + ႏွာေျခတာ + လည္ေခ်ာင္းယားတာအတြက္ေဆး)၊ (အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး + ကိုယ္ပူက်ေဆး)၊ (ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး) ေရာထားတာေတြျဖစ္တယ္။ Cold tablet, Sneeza, No-Cold, M Cold, Coricidin စတဲ့နာမည္ေတြနဲ႔လာတယ္။ ခပ္ဆင္ဆင္ေတြျဖစ္တယ္။ အိပ္ခ်င္တာကိုသတိထားပါ။
Cold medications during pregnancy ကိုယ္ဝန္နဲ႔ အေအးမိေပ်ာက္ေဆးကို သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
