စိတ္ဓာတ္က်ေဝဒနာဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ စိတ္ဖိစီးမႈေတြအျပင္ စိတ္ခံစားခ်က္နဲ႔ စဥ္းစားေတြးေခၚဥာဏ္ေတြကိ ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ ဦးေႏွာက္တြင္း ဓာတ္တုပစၥည္းေတြ မညီမွ်တာေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ အခ်ိဳ႕လူေတြမွာ က်န္းမာေရးအေျခအေနေၾကာင့္ (ဥပမာ လည္ပင္းအက်ိတ္အလုပ္မလုပ္ေသာေရာဂါ (Hypothyroidism)ေၾကာင့္လည္း စိတ္က်ေဝဒနာ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားခ်က္ လုိအပ္တဲ့ေဆးနဲ႔ ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကားခ်က္မလိုအပ္တဲ့ ေဆးေတြအားလံုးဟာလည္း စိတ္က်ေဝဒနာ ျဖစ္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ႏိုင္တာ၊ ေရာဂါပိုဆိုးေစတာ ဒါမွမဟုတ္ ကုသမႈအတြက္ အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္တာေတြ ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ စိတ္က်ေဝဒနာျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြကို ေအာက္မွာေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ပဋိဇီဝမ်ား (Antibitics)
လူတိုင္းလူတိုင္း ပဋိဇီဝေဆးေတြကို ေသာက္သံုးဖူးၾကမွာပါ။ ဝမ္းပ်က္တာေတြလိုမ်ိဳး ေဆးရဲ႕ဆိုးက်ိဳးလည္း ရရိွဖူးၾကမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ပဋိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္ သင့္ရဲ႕စိတ္ခံခ်က္ (mood) ေတြကို ထိခုိက္မႈရိွတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သိၾကမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ပဋိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္ အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားတာနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က် ေဝဒနာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ အသက္႐ႈလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းနဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္တာအတြက္ အသံုးမ်ားတဲ့ Fluroquinolones (Ciprofloxacin, Ofloxacin)နဲ႔ မိန္းမကိုယ္မွ အျဖဴဆင္းတာနဲ႔ ဝမ္းကိုက္တာအတြက္ အသံုးျပဳတတ္တဲ့ (Metronidazole) ေဆးေတြဟာ စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြပါ။
ဘယ္လိုျပဳလုပ္မလဲ။
သင့္မွာ စိတ္ဓာတ္က်ေဝဒနာျဖစ္ရင္ သင့္ဆရာဝန္ကို ေျပာျပပါ။ ဆရာဝန္အေနနဲ႔ tetracycline ေဆးအုပ္စုကို ေျပာင္းလဲေပးတာေတြ လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
ေသြးတိုးက်ေဆးမ်ား (Blood Pressure Drugs)
အခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေသြးတိုးက်ေဆးေတြဟာ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ကို ဖိအားေပးတာ ဒါမွမဟုတ္ Neurotrasmittersေတြ မညီမမွ်ျဖစ္ေစတာေတြေၾကာင့္ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ က်ဆင္းသြားတတ္ပါတယ္။ Chonidine, Aldomet, Propanolol နဲ႔ Atenolol ေဆးေတြဟာ စိတ္က်ေဝဒနာရႏိုင္တဲ့ေဆးေတြပါ။ဆီးေဆး (diuretics) ေတြဟာလည္း လိင္ကိစၥေဆာင္ရြက္မႈကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ စိတ္က်ေဝဒနာ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဆီးေဆးေတြေၾကာင့္ အိပ္ေရးပ်က္တာ၊ ေမာပန္းၿပီး စြမ္းအင္ေတြနည္းသြားတာ လိင္စြမ္းေဆာင္မႈက်ဆင္းတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဘယ္လိုျပဳလုပ္မလဲ။
သင္စိတ္က်ေဝဒနာရေနရင္ ဆရာဝန္ကုိေျပာျပပါ။ ဆရာဝန္အေနနဲ႔ အျခားေဆးမ်ား ဥပမာ ACE Inhibitor ေဆးေတြ ေျပာင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။
ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ျခင္းအတြက္ေဆးမ်ား (Heart Faliure Drugs)
ႏွလံုးညႇစ္အားပိုေကာင္းေအာင္ အသံုးျပဳတဲ့ Digoxin ေဆးဟာ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ကို ထိခုိက္မႈရိွေစကာ စိတ္ဓာတ္က်ေဝဒနာျဖစ္တာ ဒါမွမဟုတ္ ပိုဆိုးတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဘယ္လုိျပဳလုပ္မလဲ။
သင္ဟာ စိတ္က်ေဝဒနာခ့စားေနရရင္ သင့္ဆရာဝန္က Digoxin ေဆးကိုပမာဏ အနည္းငယ္သာေပးတာ ဒါမွမဟုတ္ Nitrocot လိုမ်ိဳး ေသြးေၾကာခ်ဲ႕ေဆးေတြ Vasotec လိုမ်ိဳး ACE Inhibitor ေတြ ဒါမွမဟုတ္ Diovan လိုမ်ိဳး Angiotensin Receptor Blockerေတြ ေျပာင္းလဲေပးႏိုင္ပါတယ္။
ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား (Hormones)
အဆစ္ေရာင္ေရာဂါ၊ ရင္က်ပ္ပန္းနာနဲ႔ ဆိုးရြားတဲ့ အေရျပားျပႆနာေတြလိုမ်ိဳး ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ားမွာေပးေလ့ရိွတဲ့ စတီး႐ိြဳက္ေဆး Prednisolone ကိုပါးစပ္မွ ေသာက္ေနရရင္ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ကို ထိခုိက္ေစႏိုင္ၿပီး စိတ္က်ေဝဒနာ ခံစားရတတ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုျပဳလုပ္မလဲ။
သင့္ဆရာဝန္က ေဆးပမာဏေလွ်ာ့ေပးတာ၊ ေဆးေသာက္တဲ့ကာလကို ေလ်ာ့ခ်တာ၊ Antihistamine ေဆးေတြေျပာင္းေပးတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
Tips
စတီး႐ိြဳက္ေဆးေတြကို လိမ္းတာ ဒါမွမဟုတ္ ႐ွဴတာေၾကာင့္ စိတ္ခံစားခ်က္ကို အေႏွာင့္အယွက္ မေပးႏိုင္ပါဘူး။
အိပ္ေဆးမ်ား (Sleep Aids)
Diazepam (ေဘလီယမ္) လိုမ်ိဳးအိပ္ေဆးေတြဟာ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္တစ္ေန႔မွာ စိတ္က်ေဝဒနာျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုျပဳလုပ္မလဲ
သင့္ဆရာဝန္က ခႏၶာကိုယ္မွ အျပင္သို႔အျမန္စြန္႔ထြက္ႏိုင္တဲ့ အိပ္ေဆး (ဥပမာ zolpidem) ေတြ ေျပာင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။
Mg Mandalay
