သမီးက အသက္ (၃၇) ပါဆရာ။ အိမ္ေထာင္မရွိပါဘူးရွင္။ လစဥ္ရာသီလဲ ပံုမွန္လာပါတယ္ဆရာ။ သမီးအခု ျဖစ္ေနတာက သမီးရဲ႕ vaginal opening နားမွ အဖုျဖစ္ေနတာကို ဆရာဝန္သြားျပေတာ့ Bartholin Cyst လို႔ ဆရာဝန္အမ်ိဳးသမီးက ေျပာပါတယ္ဆရာ။ Bartholin Cyst အေၾကာင္းရွင္းျပေပးေစလိုပါတယ္ရွင္။ Google မွာ ေလ့လာဖတ္ၾကည့္ေတာ့လဲ သိပ္နားမလည္ဘူး ဆရာ။ ၿပီးေတာ့ သမီးက အဲ့အဖုျဖစ္ေနတာကို သတိထားမိတာေတာ့(၂) ႏွစ္ေလာက္ၾကာၿပီ ဆရာရယ္။ ဒါေပမယ့္ နာက်င္တာ၊ ႀကီးလာတာမ်ိဳး မျဖစ္ေတာ့ ဒီတိုင္းေနလိုက္မိတာဆရာ။ အခုမွ ဆရာဝန္ျပၾကည့္မိတာ ဆရာရယ္။ အဲ့ဒါ ခြဲထုတ္သင့္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဒီတိုင္းေနရမလား မဆံုးျဖတ္တတ္လို႔ပါဆရာ။
အရင္လည္းေမးၾကပါတယ္။
၁။ ကြၽန္မ၏ မိန္းမကိုယ္ဘယ္ဖက္ျခမ္းအဝမွ bartholin cyst က ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာပါၿပီ။ အရင္ကစမ္းၾကည့္ရင္ ေသးၿပီး မနာပါဘူး။ အသက္က ၃၃ အေနနဲ႔စားေဆးသံုးခဲ့ရာမွ ကေလး၂ ေယာက္႐ွိပါတယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုးခြဲေမးထားတာပါ။ အငယ္ကေလးက ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ဘဲ႐ွိပါေသးတယ္။ ကေလးေမြးျပီးထဲက ၃ လခံေဆး ေျပာင္းထိုးလိုက္ပါတယ္။ အခု bartholin cyst ကနာတာ ၃ ရက္႐ွိပါၿပီ။ မနာခင္မွာ ရာသီဆင္းသလိုမ်ိဳး မမ်ားဘဲ စြန္းရံုေလာက္ ရာသီနည္းနည္းစီ လာေနပါတယ္။ အဲ့ဒါလာေနရင္းနဲ႔ bartholin cyst ေနရာက ႀကီးလာၿပီး နာလာပါတယ္ဆရာ။ ၃ လခံေဆးထိုးရင္ အရင္တုန္းကရာသီမဆင္းပါဘူး။ အဲ့လိုမ်ိဳးလာေလ့႐ွိပါသလားဆရာ။ အဲ့ဒီ bartholin cyst ေၾကာင္႔့မ်ားလား။ ဘာျဖစ္လို႔ အဲ့လိုဆင္းတာလဲဆရာ။ ခုဆိုရင္ အဲ့ဒီ bartholin cyst က စအိုေပါက္နဲ႔ နီးတဲ့ဘက္ကိုေရာက္ေနၿပီး ထိုင္ရင္ ဘယ္ဘက္ျခမ္း တင္ပါး႐ိုးကပါနာေနပါတယ္။ ဘာေဆးေသာက္ရင္ သက္သာႏိုင္ပါသလဲဆရာ။ ဘယ္လိုမ်ား ကုသရပါမလဲဆရာ။
၂။ သမီးအသက္ ၃၂ ႏွစ္၊ ကေလး ၂ ေယာက္ရွိ၊ ၂ ေယာက္လံုးခြဲေမြး(ေသြးတိုးၿပီး ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ သလိုျဖစ္သျဖင့္)။
အငယ္ကေလးက ၄ လခြဲရွိပါၿပီ။ မ႐ိုေသ့စကားရွင့္ ကၽြန္မ၏ မိန္းမကိုယ္အဝ ဘယ္ဘက္အျခမ္း အတြင္းဘက္မွာ နဲနဲေဖာင္းၿပီး အလံုးတခုလိုမ်ိဳးစမ္းမိပါတယ္။ ညာဖက္မွာေတာ့မရွိပါ။ သမီးအရမ္းလန္႔သြားပါတယ္။ size က ဇီးျဖဴသီး အလတ္စားေလာက္ရွိပါတယ္။ သားအိမ္က်တာလား။ ဘာျဖစ္တာလဲ၊ ဆိုတာသိခ်င္ပါတယ္။ နာတာေတာ့မရွိပါ။ ခုမွေတြ႕ၿပီးဘယ္မွသြားမျပရေသးပါ။
၃။ Bartholin's cyst အေႀကာင္း ေျပာျပပါလား။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ။ ဘယ္လိုကုသရတာလဲနဲ႔ ခြဲစိပ္ကုသမွ ေပ်ာက္ကင္းတဲ့ ေရာဂါလား။ ဒီကေနတဆင့္ အျမစ္တြယ္ၿပီး ကင္ဆာေတြ ဘာေတြေရာ ျဖစ္သြား ႏိုင္ပါလား။ ဒီမွာ ေဆးခန္း ျပတာေတာ့ ခြဲစိပ္ကုသရမယ္ဆိုလို႔ပါ။ ေဆးပညာနဲ႔ပက္သက္တဲ့ အဂၤလိပ္စကား အေခၚအေဝၚေတြနဲ႔ ဘာသာစကား အခက္အခဲေၾကာင့္ ဆရာဝန္ရွင္းျပတာေရာ Online မွာ English လို ျပန္ဖတ္တာေတြေရာ ေပါင္းေပမယ့္ သိခ်င္သေလာက္ မသိရပါဘူး။ အဲဒါျဖစ္ေနခ်ိန္ေရာ ခင္ပြန္းသည္နဲ႔ အတူေနလို႔ ရပါလား။ မခြဲတဲ့နည္းနဲ႔ ကုလို႔ရရင္ ကုခ်င္လို႔ပါ။ ခြဲစိပ္ရမွာ ေၾကာက္ပါတယ္။ ဒီတနည္းပဲ ရွိတယ္ ခြဲမွရမယ္ဆိုလဲ ေနာင္ဆက္ ျဖစ္လာမယ့္ အက်ိဳးဆက္ကို သိခ်င္ပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ Antibiotic ေသာက္ၿပီး ေရေႏြးနဲ႔ စိမ္ပါတယ္။ နဲနဲေတာ့ ေသးလာတယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ အရွင္းေပ်ာက္မယ့္နည္းမ်ား ရွိမလားဆရာ။
၄။ မရိုေသစကားေျပာရမည္ျဖစ္ပါ၍ကန္ေတာ့ေနာ္ဆရာ။ ကၽြန္မတြင္ Bartholin's cyst ဗဂ်ိဳင္းနား (ဘာသိုလင္-ဆစ္စ္) ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ မည္သည့္ေဆးေသာက္ရမည္ (ေဆးနာမည္)၊ မည္ကဲ့သို႔ေနထိုင္ရမည္ကို ညႊန္ၾကားေပး ေစခ်င္ပါသည္။ ကၽြန္မသည္ ကုမၸဏီတစ္ခုတြင္အလုပ္လုပ္ေန၍ ေရေႏြးစိမ္ျခင္းကိုလုပ္၍ အဆင္မေျပျဖစ္ေနပါသည္။ အဖုအနည္းငယ္ေသး၍ နည္းနည္းနာ၍ယားပါသည္။ ကၽြန္မအသက္ ၃ဝ ေက်ာ္ျဖစ္ပါသည္။
မိန္းကေလး-အမ်ိဳးသမီးတိုင္းမွာ မိန္းမအဂၤါ အဝနားမယ္ တဖက္တခ်က္မွာ စမ္းလို႔မရ၊ မျမင္ရတဲ့ အက်ိတ္ေလး တစံုစီ ရွိၾကတယ္။ အဲဒီ Bartholin's glands (ဘာသိုလင္) အိတ္ေခၚတာကေန (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေမြးလမ္းေၾကာင္းကို စိုေနေစအာင္ အရည္ေလးေတြ ထုတ္ေပးေနတာမို႔ အေတာ္အသံုးက်တယ္။ အရည္ထြက္ျပြန္ငယ္ေလးက ဆို႔ပိတ္ေနရင္ (ဆစ္စ္) ျဖစ္လာမယ္။ အက်ိတ္-အိတ္ပါဘဲ။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။ အေနမတတ္လို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ ရွက္စရာ မဟုတ္ပါ။ အရြယ္အစား ပဲေစ့ေလး ေလာက္ကေန ၾကက္ဥေလာက္ထိ ရွိႏိုင္တယ္။ ဘာလို႔ ျဖစ္သလဲ ကံမေကာင္းလို႔ ေျပာရင္ ျငင္းမရပါ။
အရြယ္ေကာင္းေတြမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ့ မေျပာခ်င္ပါ။ တျခားအရြယ္ေတြက မေကာင္းသလို ေျပာရာက်ေနမယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳ၊ မီးဖြါးႏိုင္တဲ့အရြယ္လို႔ တိတိပပေျပာခ်င္တယ္။ နဲနဲအရြယ္ၾကီးသူမွာလာျဖစ္ရင္ လိုလိုမယ္မယ္ Biopsy အသားစ စစ္ေဆးတာပါလုပ္မယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တာ ေသျခာခ်င္လို႔ပါ။
သူကေနဆက္ျပီး ကင္ဆာမျဖစ္ေစပါ။ သိပ္ၾကီးရင္ အေနအသြားခက္ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္လို႔ျဖစ္လာတာ မဟုတ္ေပမဲ့ ျဖစ္ေနသူမွာ ပိုးဝင္လာႏိုင္တယ္။ ျပည္တည္လာရင္ေတာ့ Bartholin's abscess ေခၚေတာ့တယ္။ ဝင္တဲ့ပိုးအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ (ကလာမိုင္ဒီးယား) နဲ႔ (ဂႏိုးရီးယား) အျပင္ Escherichia coli လို အူလမ္းမွာ ေနတတ္တဲ့ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ကုသဘို႔ရာ အရြယ္အစားေပၚလဲ မူတည္တယ္။ ေသးေသးေလးဆို ထားလိုက္ပါအံုး။ တခ်ိဳ႕က အၾကီးမျမန္ဘူး။ ပိုးမဝင္ေသး၊ မနာေသးရင္ ေအးေအးေဆးေဆးေပါ့။ အလုပ္ခ်ိန္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ လြတ္တာေရြး၊ စိတ္ခ်-အားကိုးခ်င္တဲ့ ဆရာဝန္ရွာ။ (ဆစ္စ္) ျဖစ္လာေပမဲ့ ပိုးမဝင္မခ်င္း မနာဘူး။ တခ်ိဳ႕ၾက အင္ဖက္ရွင္ဝင္ျပီး အနာေပါက္သလို ေပါက္ထြက္၊ အမာရြတ္ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။ စမ္းလို႔ ေတြ႔လာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ OG မဟုတ္လဲ ကြ်န္ေတာ္တို႔လို စပါယ္မရွယ္ေတြလဲ လုပ္ေပးရတာပါဘဲ။
အိမ္မွာတင္လုပ္နည္းလည္းရွိတယ္။ Sitz baths ေရခ်ိဳးနည္းဆိုတာ ညႊန္းမယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ေရေႏြး (ခံႏိုင္ရံု) အပူထဲမွာ စိမ္ေနခိုင္းတာပါ။ ၁ဝ-၁၅ မိနစ္ၾကာ၊ တေန႔ ၃-၄ ခါ။ နာတာကို အနာသက္သာေဆး တခုခုေသာက္ပါ။ ပိုးဝင္ရင္ ပဋိဇီဝေဆး ေသာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ သုေတသန လုပ္ၾကည့္ေတာ့ ပိုးေသေဆးက အလံုပိတ္ေနတဲ့ ေနရာအထိ လံုေလာက္ေအာင္မေရာက္တာ သိရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ခြဲစိတ္မႈတကယ္လိုတယ္။ ျပည္ဆိုတာ ဘယ္ေနရာမွာရွိရွိ ထုတ္ရတယ္။
ထံုေဆးထိုးမယ္။ ဓါးရာေပးခြဲမယ္။ ရွိတာေတြ ထုတ္မယ္။ ပိတ္က်ဲစနဲ႔ ေဆးထည့္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ပိုက္ငယ္ေလး ထည့္ခ်င္ထည့္မယ္။ ပိတ္က်ဲစကို ၂၄-၄၈ နာရီမွာ ျပန္ထုတ္မယ္။ တခ်ိဳ႕ကိုၾကာၾကာထားမယ္။ ထပ္ျပီး ကံမေကာင္း ျပန္တာက ပိုးဝင္ေနရင္ ထံုေဆးမတိုးတတ္ဘူး။ ဘယ္လို ရင္းေနတဲ့ အနာမွာျဖစ္ျဖစ္ အဲလိုဘဲ။ လူနာက နာတာ သိပ္မခံႏိုင္ရင္ ေမ့ေဆး-အိပ္ေဆး လိုႏိုင္တယ္။ အဲလိုလုပ္ျပီးရင္ေတာ့ ပိုးေသေဆးက ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ျဖစ္ျပီ။ ရက္ျပည့္ေအာင္ေသာက္ပါ။ Marsupialization ခြဲစိတ္နည္းကေတာ့ တမူထူးတယ္။ ရာသက္ပန္ အရည္ထြက္ေနေစေအာင္ ျပန္ခ်ဳပ္ရာမွာ တမ်ိဳး လုပ္ရတယ္။ ဘယ္နည္းနဲ႔ခြဲခြဲ အိမ္ေထာင္သည္ဆိုရင္ ၂-၃ ပါတ္ေလာက္ ေဝရာမဏိ လုပ္ေနရလိမ့္မယ္။
ႏွစ္ခါမကခြဲရသူလဲ ရွိတယ္။ ေဒလီမွာ ေနစဥ္က ဒုကၡသည္လူနာတေယာက္ကို ၂ ခါခြဲေပးခဲ့ရတယ္။ ေဆာရီး။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
