တုပ္ေကြးေတြကို အခုေခတ္မွာ ေလးေကာင္ဂ်င္ေရာဂါလား ေမးရေတာ့မယ္။ အေကာင္နာမယ္ေတြနဲ႔ ေျပာၾကတယ္။ ၾကက္-ဝက္-ဆင္-ေမ်ာက္။ ဘာနာမယ္ျဖစ္ျဖစ္ ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာခ်ည္းပါဘဲ။ ဆရာဝန္ေတြ သိပ္မႏိုင္ေသးတဲ့ အေကာင္ေပါ့။ ဒီအေကာင္ကို မႏိုင္ေပမဲ့ မကူးေစေအာင္နဲ႔၊ ခံခ်ႏိုင္ေအာင္ေလာက္ေတာ့ရပါတယ္။
တုပ္ေကြးကို Flu (ဖလူး) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ အင္မတန္ ကူးစက္ျမန္လွတယ္။ RNA virus အုပ္စုထဲက ဗိုင္းရပ္စ္တြေၾကာင့္ေပါ့။ လူေတြအျပင္ ငွက္ေတြေရာ ႏို႔တိုက္ သတၲဝါေတြမွာလည္း ကူးတယ္။ ေအ၊ ဘီ၊ စီ ဆိုျပီး မတူတာေလးေတြ ရွိေသးတယ္။ Influenzavirus A ထဲကေနမွာ နာမည္ၾကီးလာတာက H1N1 ဆိုတဲ့ အေကာင္ဘဲ။ ၁၉၁၈ တံုးက စပိန္မွာ စနာမည္ၾကီးခဲ့တယ္။ ၁၉၅၇ မွာ အာရွတိုက္၊ ၁၉၆၈ မွာ ေဟာင္ေကာင္၊ အခုျဖစ္ေနတာက တကမာၻလံုး။
မူလလက္ေဟာင္း တုပ္ေကြးအေၾကာင္းဘဲ ေရးပါမယ္။ မလြဲမေသြျဖစ္မွာက ဖ်ား၊ ေခ်ာင္းဆိုးနဲ႔ ႏွာေခါင္း ပြစိပြစိျဖစ္တာ။ ခ်မ္း၊ ကိုယ္ပူ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ ၾကြက္သားနာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ အားယုတ္၊ မအီမသာျဖစ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္။ ဝမ္းပ်က္ရင္ အစာအိမ္-တုပ္ေကြးလဲ ေခၚတယ္၊ ၂၄ နာရီ တုပ္ေကြးလည္းေခၚတယ္။ သူနဲ႔ ရုပ္ခ်င္းခြဲမရေအာင္တူတဲ့ အေအးမိတာထက္ ပိုဆိုးသြမ္းတယ္။ အပူခ်ိန္ ပိုမ်ားတယ္။ အားပိုယုတ္တယ္။
ေရာဂါကူးနည္း ၃ နည္း ရွိတယ္။ (၁) ျဖစ္ေနသူ ေခ်ာင္းဆိုး-ႏွာေျခလို႔ ထြက္တာေတြ ေလထဲပါေနတာကို ရွဴမိရင္၊ (၂) ေခ်ာင္းဆိုး-ႏွာေျခတာေတြက တျခားလူရဲ႕ မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္ထဲ ဝင္မိရင္၊ (၃) လက္ကေန မ်က္စိ-ႏွာေခါင္း-ပါးစပ္ထဲ ဝင္တာေၾကာင့္ပါ။ လူတေယာက္ ႏွာေခ်တာထဲမွာ ဝ႕၅ ကေန ၅ μm သာရွိတဲ့ အမံႈေပါင္း ေလးေသာင္း ပါႏိုင္တယ္။ μm ဆိုတာ တမီတာရဲ႕ တသန္းပံုတပံုသာရွိတာကို ေခၚတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေရာဂါသည္ ငွက္က ေခ်းပါခ်တာ ခံရရင္။ ကံအေတာ္မေကာင္းသူေပါ့ဗ်ာ။
တုပ္ေကြးအတြက္ (ပါရာစီတေမာ) တခုထဲေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဆရာဝန္ေတြ ဒိထက္မက တတ္ပါတယ္။ ႏွာေစးေနရင္၊ (အင္တီဟစ္စ္တမင္း) ပါတဲ့ေဆး၊ ေခ်ာင္းဆိုရင္ ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆး။ တခါထဲ ေျပာပါအံုးမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆး ဆိုတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ တံဆိပ္ကို ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာအတြက္၊ ခြ်ဲေတြ ထြက္ေအာင္အတြက္၊ ေလျပြန္က်ဥ္းျပီး ပန္းနာလို ၾကပ္ေနတာအတြက္၊ ခြ်ဲေပ်ာ္ေစေအာင္၊ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး၊ ၃-၄ မ်ိဳးရွိတယ္။ အားယုတ္ရင္ ဗီတာမင္နဲ႔ အစားအေသာက္။ အေနအထိုင္ ဂရုစိုက္ဘို႔ကလည္း အေရးပါေသးတာ။ ကိုယ့္ဆီကေန သူမ်ား၊ သူမ်ားဆီကေန ကို္ယ့္ဆီ မကူးေအာင္။ မရေသးရင္ ေက်ာင္းေတြ ပိတ္ခိုင္းတာလဲ လုပ္ရေသးတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ရွိတာမ်ိဳးၾက ထိုးေပါ့။
တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးလည္း ထိေရာက္သင့္သေလာက္ ထိေရာက္ေနပါျပီ။ ကူးစက္ခံရႏိုင္ေလာက္သူေတြကုိ ထိုးေပးသင့္တယ္။ ေပၚတာ သိပ္မၾကာေသးတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ ကုသေဆးကို ေစာေစာေပးရင္ ေကာင္းတယ္။ Neuraminidase inhibitors နဲ႔ M2 inhibitors (Adamantanes) ၂ မ်ိဳးသံုးေနတယ္။
ကိုက္တာ၊ ဖ်ားတာအတြက္ (ပါရာစီတေမာ) Acetaminophen/Paracetamol ေသာက္။ ကေလးျဖစ္ျဖစ္၊ လူၾကီးမွာ ေလနာရွိရွိ ေသာက္ႏိုင္လို႔ပါ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အတြက္လဲ စိတ္ခ်ရတယ္။ ကေလးနဲ႔ လူငယ္ေတြကို Aspirin မေပးသင့္ဘူး။ ပဋိဇီဝေဆး မတိုးပါ။ တခုေတာ့ရွိတယ္ တုပ္ေကြး မိေနရင္း ဗက္တီရီးယားေၾကာင့္ ႏူမိုးနီးယား ရရင္ေတာ့ ဒါပါေပးရမယ္။
အရက္ေလွ်ာ့-ေရွာင္၊ ေဆးလိပ္ေလွ်ာ့-ေရွာင္ပါ။ တုပ္ေကြးမိရင္ ေနေရာင္က ေကာင္းတယ္။ ပိုးကို ေသေစႏိုင္တယ္။ လက္ေဆး-ကုိယ္လက္ သုတ္သင္တာ မၾကာမၾကာ လုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ တုပ္ေကြးမိသူ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ရတယ္။
အျပင္းစားနဲ႔ ညားရင္ ႏူမိုးနီးယား ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ အသက္ငယ္လြန္း၊ ၾကီးလြန္းရင္ ကံမေကာင္း၊ အေၾကာင္းမလွ ျဖစ္ရတတ္တယ္။ တုတ္ေကြးကင္းတဲ့ ရာစုႏွစ္ေရာက္ဘို႔ ဆရာဝန္ေတြ စိတ္ကူးမယဥ္ႏိုင္ၾကေသးပါ။ အေမရိကားမွာေတာ့ Flu shot တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးကို အခမဲ့ထိုးေပးရံုသာမကပါ ဖုန္းမက္ေဆ့ခ်္နဲ႔လဲ ၾကံဳသလို အသိေပးတယ္။ လမ္းဆံုေနရာေတြမွာလဲ ေၾကာ္ညာထားတယ္။
Influenza vaccine တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/…/…/influenza-vaccine.html
Chikungunya ဆင္ျဖဴေတာ္ တုပ္ေကြး http://dts-medicaleducation.blogspot.com/…/10/chikungunya.h…
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
