အတုေတြက အမ်ားၾကီး အသံုးက်တာ ေဆးပညာမွာလဲ ရွိတယ္။ ေျခတု-လက္တုေတြလိုဘဲ ရင္သား-အတုဟာ Medical prosthesis တခု ျဖစ္တယ္။ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း နဲ႔ အထိအေတြ႔ေတြ ေကာင္းလာေစဘို႔အတြက္ ရင္သားအတု လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။ ၁၉ ရာစု ကတည္းကေန လိုအပ္လို႔ ေပၚေပါက္လာတာပါ။
- Post–mastectomy breast reconstruction ရင္သားမွာ (ကင္ဆာ) ျဖစ္လို႔ ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္လိုက္ရလို႔၊
- Congenital defects ေမြးရာပါ ရင္ပတ္ပံုပန္း မမွန္ျဖစ္ေနလို႔၊
- Aesthetic breast augmentation ရင္သား ေသးငယ္ေနတာကို ပိုျပီးလွပခ်င္လို႔ နဲ႔၊
- Creating breasts အရင္က ေယာက္်ားလိုလိုကေန မိန္းမျဖစ္ေစအာင္ လိင္ေျပာင္း ေပးရတာေတြအတြက္ လုပ္ၾကရတယ္။
ရင္သားအတုမွာ အေျခခံအားျဖင့္ အသံုးျပဳ ပစၥည္း ၃ မ်ိဳးရွိတယ္။ Saline (ေစလိုင္း)၊ Silicone (စီလီကြန္) နဲ႔ Composite တျခား အမ်ိဳးအစားေတြ။ Saline implant ဆိုတာလဲ (စီလီကြန္) အကာထဲမွာ ဆားရည္ ထည့္ေပးထားတာ ျဖစ္တယ္။ တျခားဟာေတြမွာ Soy oil ပဲပုပ္ဆီ၊ Polypropylene string (ေပၚလီပရိုပိုင္လင္း) စတာေတြ သံုးတယ္။ ဆားရည္နဲ႔ လုပ္တဲ့ ရင္သား-အတုထဲမွာ Salt water 0.90% w/v of NaCl, ca. 300 mOsm/L ဆားရည္ ထည့္ထားတယ္။ ေပၚကာစေတြတံုးက ယိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ေပၚေတြက ပိုေကာင္းလာတယ္။ ၂ဝဝ၆ ေလ့လာမႈအရ (စီလီကြန္) သံုးထားသူကို ထပ္ခြဲေပးစရာလိုရင္ ဒီအမ်ိဳးအစားကို သံုးသင့္တယ္လို႔ ေထာက္ခံခ်က္ ေပးထားတယ္။
(စီလီကြန္) ရင္သားတုဟာ အခုထိ ပဥၥမမ်ိဳးဆက္ ေရာက္ေနျပီ။ ပိုပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္လာတယ္။ ပဌမမ်ိဳးဆက္ကို ၁၉၆၃ မွာ စသံုးတယ္။ Tear-drop-shaped sac "မ်က္ရည္ေပါက္ကေလး" လို႔ တင္စားတယ္။ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္က ၁၉၇ဝ မွာစတယ္။ ပိုျပီး ပါးလာတယ္။ ေစးကပ္မႈလဲ ေလွ်ာ့လိုက္တယ္။ ေပါက္လြယ္ျပန္တယ္။ တတိယနဲ႔ စတုတၳမ်ိဳးဆက္က ၁၉၈ဝ ေက်ာ္မွာ လာတယ္။
ပဥၥမမ်ိဳးဆက္ကေတာ့ ၁၉၉ဝ ေက်ာ္မွာ ေပၚလာတယ္။ Semi-solid gel ပိုျပီးမာခဲတာကို သံုးတယ္။ ေပါက္တာ ယိုတာ နည္းေစတယ္။ ကိုယ္ရဲ႕ တျခားေနရာေတြကိုလဲ မေရာက္ေစဘူး။ ၂ဝဝ၄ တံုးက ေလ့လာမႈအရေရာ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ Cohesive Silicone gel Breast Implants in Aesthetic and Reconstructive Breast Surgery အရပါ Capsular contracture အဖံုးလႊာ ပိန္သြားတာနဲ႔ Device-shell rupture ေပါက္ျပဲတာေတြ ေလွ်ာ့နည္းတာ ေတြ႔ရတယ္။
Indications ရင္သားအတု ခြဲစိတ္နည္းေတြကို ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ သံုးႏိုင္သလဲ -
၁။ Primary reconstruction ကင္ဆာျဖစ္လို႔၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရလို႔ ရင္သား-မဖြံ႔ထြားႏိုင္တဲ့ Tuberous breast deformity ေရာဂါရွိလို႔ ပဌမဆံုးအၾကိမ္ လုပ္ရတယ္။
၂။ Primary augmentation နဂိုအေန ရင္သားကို ပိုထြား-ပိုလွေစခ်င္လို႔ ပဌမဆံုးအၾကိမ္လုပ္ရတယ္။
၃။ Revision and reconstruction အရင္တခါလုပ္ထားက မေကာင္းႏိုင္လို႔ အသစ္ထပ္လုပ္ရတယ္။
ဒါးရာ ဘယ္လိုေပးရသလဲ၊ ခြဲစိတ္နည္း၊ ခြဲျပီး ဂရုစိုက္စရာေတြကိုလဲ မေရးေတာ့ပါ။ လုပ္ခ်င္သူေတြ စဥ္းစားႏိုင္ၾကေအာင္ ဆက္တြဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာေတြကိုေတာ့ ေရးပါမယ္။ ခြဲစိတ္မႈတိုင္းမွာ သတိထားစရာေတြဟာ အတူတူပါဘဲ။ ေမ့ေဆးအတြက္ သတိထားစရာေတြ၊ ေသြးယို-ေသြးခဲတာ၊ မန္းရည္ေအာင္တာ၊ ပိုးဝင္တာေတြ အတူတူ ရွိႏိုင္တယ္။ ရင္သားအတုထည့္လို႔ သန္႔သန္႔ ျဖစ္လာႏိုင္တာေတြကေတာ့ ရင္သား နာမယ္၊ အထိအေတြ႔ မတူတာျဖစ္မယ္၊ ကေလး ႏို႔တိုက္ရတာ ခက္မယ္၊ အေရးအေၾကာင္းေတြ ျမင္ေနရႏိုင္တယ္၊ ဘယ္-ညာ မတူတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အဓိက ျပႆနာတခုက Implant rupture ေပါက္ျပဲျခင္းျဖစ္တယ္။ (ေစလိုင္း) ေတြမွာ ထည့္ျပီးတဲ့ေနာက္ ၃ ႏွစ္ေနလို႔ ေပါက္ျပဲတာ ၃-၅% ရွိတယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ေနရင္ ၇-၁ဝ% ရွိတယ္။ ဆားရည္သံုးတာက ေပါက္ေနရင္ ျပားခ်ပ္သြားမယ္။ ကိုယ္ကေနစုပ္ယူမယ္။ ထြက္လာတဲ့ (စီလီကြန္) ေတြကေတာ့ တျခားေနရာေတြဆီ ေရာက္သြားႏိုင္တယ္။ ဥေရာပမွာ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္က ၁ဝ ႏွစ္အၾကာမွာ ေပါက္ျပဲႏွဳန္း ၈-၁၅% ရွိခဲ့တယ္။
အရိုးတု နဲ႔ ႏွလံုးခုန္ မွန္ေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ (ေပ့စ္-မိတ္ကာ) လိုဘဲ ရင္သား-အတုကိုလဲ ကိုယ္ခႏၶာထဲထည့္ရင္ သတိထားစရာေတြ ရွိတယ္။ အတုပစၥည္းရဲ႕ေဘးမွာ (ကိုလာဂ်င္-ဖိုင္ဘာ) ေတြကေန လာျပီး ဖံုးအုပ္ကာကြယ္ေပးတယ္။ Capsular contracture ရင္သားအတုရဲ႕ အဖံုးလႊာကေန ပံုေျပာင္းသြားတာနဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာ တံု႔ျပန္မႈေၾကာင့္ အဖံုးလိုျဖစ္တာကို ခြဲျခားသိဘို႔ လိုမယ္။
တျခားေနရာမွာ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ ဆက္စပ္မႈေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ Neurological အာရံုေၾကာေရာဂါေတြနဲ႔ Rheumatological (ရူမတြိဳက္) ေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Platinum toxicity သတၳဳနဲ႔ မတည့္တာလဲ သတိထားရတယ္။
တကယ္လို႔ ကာယကံရွင္က မၾကိဳက္ရင္၊ ခြဲစိတ္တာက တခုခုအဆင္မေျပျဖစ္ရင္ ျပန္ျပင္ရတယ္။ Revision surgery လို႔ ေခၚတယ္။ ေဆးျပႆနာကေနျဖစ္တာေတြ၊ Capsular contracture အဖံုးလႊာ ပံုေျပာင္းတာ၊ Shell rupture ေပါက္ျပဲတာ နဲ႔ Device deflation ျပားခ်ပ္သြားတာေတြေၾကာင့္ ထပ္ခြဲစိတ္ေပးရတယ္။ Breast reconstruction ရင္သားတခုလံုး ျပန္လုပ္ရသူေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ရင္သား-ကင္ဆာ ျဖစ္ထားသူေတြမွာလဲ မ်ားတယ္။
Silicone Breast Implants ကို ၁၇-၁၁-၂ဝဝ၆ မွာ အေမရိကန္ FDA ကေန အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ထည့္ထားသလဲ မသိပါ။ ၆ သန္းေလာက္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ ဒါဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီး မွန္သမွ်ရဲ႕ ၅% ရွိမယ္။ ၂ဝဝ၈ မွာ American Society of Plastic Surgeons ကေန စစ္တမ္းတခု ေကာက္ေတာ့ ၃ဝ၇ဝဝဝ ေယာက္မွာ Cosmetic breast augmentation ရင္သားကို လွခ်င္လို႔ အတုထည့္ထားၾကျပီး ၁၁၁ဝဝဝ မွာ Postmastectomy deformities ရင္သား ထုတ္လိုက္ရလို႔ ျဖစ္ျဖစ္ ေမြးရာပါ ခ်ိဳ႕ယြင့္ေနလို႔ျဖစ္ျဖစ္ ရင္သားအတု တပ္ထားၾကတယ္။ ဒီစာရင္းထဲမွာ တျခား ဆရာဝန္ေတြကေန လုပ္ေပးတာေတြ မပါေသးဘူး။
(ေစလိုင္း) အမ်ိဳးအစားဟာ ရင္သားကို လွီးျဖတ္စရာ နည္းတာမ်ိဳးဆို ပိုေကာင္းတယ္။ ဒါးရာေပးျပီး ေနာက္မွ ဆားရည္ သြင္းေပးလို႔ ဒါးရာ နဲ႔ ခ်ဳပ္ရိုးေတြလဲ ငယ္မယ္။ Silicone-gel implants ဆိုတာက ၾကိဳတင္ျဖည့္ထားျပီးသားကို ထည့္ေပးရတယ္။ Saline breast implant ေပါက္သြားရင္ေတာ့ ျပားခ်ပ္လာမယ္။ ဆားရည္ကို ကိုယ္ခႏၶာက စုပ္ယူလိုက္မယ္။ ဆားရည္က (ဆီလီကြန္) ထက္ပိုျပီး အရြယ္အစား၊ ပံုပန္းနဲ႔ အထိအေတြ႔ ဆိုတာေတြမွာ ပိုသာတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ေပမဲ့ စုပ္ျပဲလြယ္မယ္၊ တြန္႔ႏိုင္တယ္၊ ထိရင္-ၾကည့္ရင္ သိသာႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ရင္သား အသစ္ထည့္ရသူေတြအတြက္ (စီလီကြန္) သံုးတာ ပိုေကာင္းမယ္။
- Saline implants ကို အသက္ ၁၈ ႏွစ္ထက္ ၾကီးသူေတြ လွခ်င္လို႔လုပ္ဘို႔နဲ႔ သူတို႔ထက္ အသက္ၾကီးသူေတြ ရင္သားအသစ္ လုပ္ဘို႔ သံုးတယ္။
- Silicone implants ေတြကို အသက္ ၂၂ ႏွစ္အထက္ရွိသူေတြ Breast augmentation လွခ်င္လို႔လုပ္ဘို႔နဲ႔ သူတို႔ထက္ အသက္ၾကီးသူေတြ Breast reconstruction ရင္သားအသစ္လုပ္ဘို႔သံုးတယ္။
- ၂ဝဝ၈ မွာ ရင္သား တခုလံုး ထည့္ထားသူေတြရဲ႕ ၅၃% ဟာ Saline (ေဆလိုင္း) ျဖစ္ျပီး ၄၇% ဟာ Silicone (စီလီကြန္) ျဖစ္တယ္။ လွခ်င္လို႔ လုပ္ရသူေတြက ပိုမ်ားလို႔ ျဖစ္မယ္။
အေမရိကားမွာ ရင္သားအတုကို Class III medical device လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ တခုခုျဖစ္ႏိုင္စရာအဆင့္ ၃ လို႔ ဆိုလိုတယ္။ ရင္သားအတု ထည့္တာကို စိတ္ဝင္စားမႈက တက္လိုက္ က်လိုက္ေနတယ္။ ရာသက္ပန္ခံမယ္လို႔ေတာ့ အာမခံႏိုင္ပါ။ ရင္သား-ကင္ဆာကို Mammography စစ္ေဆးရာမွာ ရႈတ္ေထြးတတ္တယ္။ သူမ်ားေတြထက္ ပိုဂရုစိုက္ရမယ္။ ရင္သားထြားခ်င္-လွခ်င္လို႔ လုပ္ထားသူမွာ ကေလးရလို႔ ႏို႔တိုက္တာမွာလဲ ခက္ႏိုင္တယ္။ FDA ကေန Silicone breast implants ထည့္ထားျပီး ၃ ႏွစ္ရဲ႕ ေနာက္ပိုင္း MRI scans ၂ ႏွစ္တခါ ရိုက္ဘို႔ အၾကံျပဳထားတယ္။ အထဲမွာ ဘာျဖစ္ေနသလဲ သိေအာင္လို႔။ အထဲမွာ ေပါက္ေနတာကို အျပင္ကေန မသိႏိုင္ဘူး။ အထဲမွာ ယိုစိမ့္ေနလို႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ႏိုင္တာေတြထဲမွာ ကင္ဆာေတာ့ မပါဘူး။
ရင္သား-အတု တပ္ခ်င္သူ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အရြယ္အရ မၾကီးၾကေသးဘူး။ Psychological distress စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ရင္သား-အတု တပ္ခ်င္စိတ္ျဖစ္ၾကတယ္။ Self image ကိုယ့္အလွကို ဒီထက္ပိုေစခ်င္တယ္။ Teasing ေျပာင္တာ ေနာက္တာကို မခံခ်င္ၾကဘူး စသျဖင့္။ ၂ဝဝ၃ Body Image Concerns of Breast Augmentation Patients နဲ႔ ၂ဝဝ၆ Body Dysmorphic Disorder and Cosmetic Surgery သုေတသနေတြအရ ရင္သားတုတပ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ Psychotherapy စိတ္ပိုင္းကုသမႈပါ ခံယူၾကရတယ္။ သူတို႔မွာ Low self-esteem ကိုယ့္ကိုယ္ကို မေက်နပ္ျဖစ္ေနတာ၊ Depression စိတ္ဓါတ္က်ေနတာ၊ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ Attempted suicide သတ္ေသခ်င္စိတ္ဝင္တာအထိ ျဖစ္ၾကတယ္။
ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးထားသူေတြကို ထပ္ေလ့လာေတာ့ စိတ္က်န္းမာေရးေရာ လူေနမႈဘဝ အရည္အေသြးပါ ပိုေကာင္းလာၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ ရုပ္ပိုင္းအရလဲ ရုပ္သြင္၊ လူမႈေရး၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို တန္ဘိုးထားမႈ၊ လိင္ပိုင္း ေက်နပ္မႈေတြမွာပါ တိုးတက္လာၾကတယ္။
(စီလီကြန္) ရင္သားတုကို ေလ့လာမႈအမ်ားဆံုး လုပ္ထားတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ တျခားေရာဂါကို မရေစဘူးလို႔ ႏိုင္ငံစံုက ေလ့လာမႈ ၃၅ ခုက ဆိုတယ္။ ေရရွည္ေလ့လာမႈေတြအရ ကင္ဆာျဖစ္ႏွဳန္း မမ်ားတဲ့ျပင္ နည္းေတာင္နည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ လွခ်င္လို႔ လုပ္ထားသူေတြရဲ႕ ၉ဝ-၉၅% က ေက်နပ္တယ္။ ေဝဖန္ေရးေတြ မ်ားလြန္းခဲ့တဲ့ ၁၉၉၁ မွာေတာင္ Plastic surgeons ဆရာဝန္ ၃ဝဝ ကို ေမးေတာ့ ၃% ေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြကသာ စိတ္မခ်တာမို႔ ျပန္ထုတ္ခ်င္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
လွခ်င္လြန္းေနသူမွာ သူမ်ားထက္ စိတ္တြန္းအားက မ်ားလြန္းေနရင္ သိပ္တြက္ထားတတ္ၾကတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္တာထက္ပိုျပီး လွလိမ့္မယ္လို႔ တြက္မထားသင့္ပါ။ ရင္သားအတုထည့္တာမွာ ဆရာဝန္နဲ႔လူနာ ေဆြးေႏြး-ေရြးခ်ယ္ၾကျပီး ေနာက္ဆံုး အဆံုးအျဖတ္ကို လူနာကေန လုပ္ရပါမယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pages/Dr-Tint-Swe/490031307758025
