ေမးလာသူေတြ အလြန္မ်ားတယ္။ နမူနာေလာက္သာတင္ပါမယ္။
၁။ ဂႏိုေရာဂါက ဘယ္ေလာက္ထိေဆးကိုေသာက္ရမွာ ေပ်ာက္ကင္းဖိုအခိ်န္ဘယ္ေလာက္ၾကာနိင္လဲ။ ေန႔တိုင္း တစ္ေန႔တစ္လံုးေသာက္ရမလား ပိုေသာက္မရဘူးေနာ္။ CIPROFLOX 500mg အဲဒီေဆးဟုတ္ပါတယ္ေနာ္ ေျပာျပေပးပါ။
၂။ ဂႏုိေရာဂါအေၾကာင္းကို သိခ်င္ေနတာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃နွစ္ေလာက္ထဲကပါ။ သမီးရဲ႕အမတေယာက္ ျဖစ္ဘူးပါတယ္။ သူရဲ႕ခင္ပြန္းက ႕႕႕႕႕ က စက္ရံုတခုမွာ ႕႕႕႕႕ လုပ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္က သူတို္႔ အတူမေနၾကပါဘူး။ သူ႔ခင္ပြန္းသည္ ခြင့္နဲ႔ျပန္လာျပီး၊ တပတ္ေလာက္အၾကာမွ အမလဲ ႕႕႕႕႕ ကိုလုိက္သြားပါတယ္။ ႕႕႕႕႕ ေရာက္မွ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္အမတေယာက္ရဲ႕ ညႊန္ၾကားမႈနဲ႔ အေရးျပားဆရာဝန္တေယာက္ထံ ၂ ေယာက္လံုး သြားေရာက္ ကုသ ေပ်ာက္ကင္းသြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပသာနာက ျပီမးသြားပါဘူး။ ဒီေရာဂါျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းနဲ႔ပက္သက္ျပီး သူတို႔လင္မယားၾကားမွာ သံသယ ပြားစရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။
၃။ ဂႏိုေရာဂါ ရွိေနပါတယ္။ စျဖစ္ေနတာက လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ ေလာက္ထဲကပါ။ အဲ့ဒီ့တုန္းက ငယ္ေသးေတာ့ မသိဘူးေလ။ အခုေတာ့ ျဖစ္ေနမွန္း သိလိုက္ရတယ္။ အခုျဖစ္ေနတာက စိတ္ညစ္ဖုိ႔ အရမ္းေကာင္းတယ္။ ဆီးသြားျပီးရင္ ဆီးက က်န္ေနသလိုမ်ိဴးပဲ။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းက ေရာင္ေနတာေတာ့ သိသာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြ်န္ေတာ္ ျဖစ္တာက ျပီလိုမ်ိဴး အေရေတြ (အဝါေရာင္အရည္) မထြက္ေတာ့ဘူး။ ေဆးခန္းလဲ မျပခ်င္ဘူးဗ်ာ။
၄။ ကြ်န္ေတာ္က ဂနို ျဖစ္ေနတာ ၅ ႏွစ္ေလာက္ၾကာတဲ့ တေယာက္ပါဆရာ။ ဆရာကို အကူအညီေတာင္းလို႔ ဆရာက Erthromyzin 500 mg ေသာက္ခိုင္းတဲ့တေယာက္ေလဆရာ။ အဲ့ဒီေဆးကအရမ္း ျပင္းတာနဲ႔ ေခါင္းေတြ ဘာေတြ မူးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ အခု Ofloxazin 200 mg ကိုပဲ တေန႔ ၃ လံုး ေသာက္ေနပါတယ္။ အခု ေတာ္ေတာ္ေလး သက္သာေနပါတယ္။ အရင္က ဆီးသြားရင္ ဆီးက်န္ေနတာေတြ၊ ဘာေတြ မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ္ေတာ္ေလး ဒုကၡေရာက္စရာတခု နဲ႔ၾကံဳေနရပါတယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္းတာပါ။ ေနာက္ျပီး ဆီးသြားခ်င္ျပီဆိုလဲ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ထိန္းေနရပါတယ္။ ဆီးသြားဖို႔ အဆင္မေျပတဲ့ အခ်ိန္ေတြဆို ေတာ္ေတာ္ေလး တိုင္ပတ္ပါတယ္။ ဆီးအရမ္းသြားခ်င္တဲ့အခါ ထိန္းထားရင္လည္း ေဇာ္ေခြ်းေတြ ျပန္လာပါတယ္။ ကူညီပါအံုးဗ်ာ။
ဂႏုိေရာဂါဟာ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုးထဲက တခုျဖစ္တယ္။ ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါလို႔ အရပ္ထဲမွာေခၚၾကတယ္။ အရင္က နည္းသြားခဲ့ရာကေန အခု ျပန္မ်ား လာျပန္ျပီ။ Neisseria gonorrhoeae ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ လိင္ဆက္ဆံရာမွာသံုးတဲ့ က်ားအဂၤါ၊ မအဂၤါ၊ ပါးစပ္၊ စအို၊ ေနရာေတြကေန ဝင္လာတာပါ။ အေဖၚမွာ ပိုးရွိရင္ ေယာက္်ားေတြက ၂ဝ% မိန္းမေတြက ၅ဝ% ကုိယ့္ကို ကူးစက္ဘို႔ အခြင့္အလမ္း ရွိတယ္။
(၁) ေယာက္်ား
ပိုးဝင္တာနဲ႔ ၂ ရက္ကေန ၁ဝ ရက္အတြင္း လကၡဏာေတြ ေပၚတယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ ခပ္ျပစ္ျပစ္-ခပ္ဝါဝါ အေရ ပန္းအဖ်ားကေန ဆင္းမယ္။ အေစ့ေရာင္မယ္၊ နာမယ္။ ဆီးၾကိတ္ေရာင္မယ္၊ နာမယ္။
(၂) အမ်ိဳးသမီး
ပိုးဝင္တဲ့ေနာက္ ၃ ပါတ္အထိေနလို႔ ပိုၾကာတတ္တယ္။ ဒါလဲ ၃ဝ-၄ဝ%မွာ ဘာ လကၡဏာမွ မေပၚဘူး။ သားအိမ္အဝ မွာလည္း ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ဆက္ဆံရင္နာမယ္။ ဆီးခဏခဏသြားခ်င္မယ္၊ ဆီးသြားရင္နာမယ္။ ဗဂ်ိဳင္းနာမွာ ပူစပ္လာမယ္။ အျဖဴ-အဝါ-ခပ္စိမ္းစိမ္း အေရာင္ဆင္းမယ္။ ၾကားရက္မွာ ေသြးဆင္းတတ္တယ္။ ဆက္ဆံေနတံုး ေသြးဆင္းတတ္တယ္။ ပိုဆိုးတဲ့ Pelvis Inflammatory Disease ေရာဂါ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း ဆီးစပ္ေနရာက နာမယ္။ ျဖစ္ရင္ ကေလးမရတာအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါေသျခာေအာင္ ဆီးလမ္း-ေမြးလမ္းက ဆင္းတဲ့အရည္ကို စစ္ရတယ္။ ၂ ရက္ၾကာတယ္။ ေသြးစစ္ရင္ ေသြးျဖဴဥ မ်ားေနမယ္။ ပိုးေတြ႔သူေတြ တျခား လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ HIV, Syphilis, Chlamydia ရွိ-မရွိပါ စစ္ပါ။
(၃) ကေလးငယ္
ေရာဂါရွိတဲ့ မေအက ေမြးတံုးက ကေလးကိုလည္း ကူးတယ္။ မ်က္စိနာမယ္။ မကုရင္ မ်က္စိကြယ္ႏိုင္တယ္။
ေဆးကုျခင္း
• ဂႏုိရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဆီးျပြန္အဝေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္အဝေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ Ciprofloxacin 500 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 400 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levaquin® 500 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Tequin® 400 mg mg ၁ ျပား၊
• သာမန္ ဂႏိုေရာဂါ၊ Ceftriaxone 125 mg IM ထိုးေဆး ၁ လံုး၊ ဒါမွမဟုတ္ Cefixime 400 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Ciprofloxacin 500 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 400 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levofloxacin 250 mg ဒါမွမဟုတ္ Penicillin မတည့္ရင္ Spetinomycin 1 Gm IM ထိုးေဆး ၁လံုး၊ ဒါမွမဟုတ္ Cefpodoxime 400 mg ၁ ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levofloxacin 250 mg တေန႔ ၁ ျပား။
• ရွဳတ္ေထြးတဲ့ ဂႏိုေရာဂါ၊
Penicillin G 10 million units IV ေန႔စဥ္အေၾကာေဆး ၅ ရက္ဆက္သြင္းပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ Ceftriaxone 1 Gm IV ေန႔စဥ္အေၾကာေဆး ၅ ရက္ဆက္သြင္းပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ Ciprofloxacin 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၅ ရက္ေသာက္ပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ Levofloxacin 500 mg တေတ႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၅ ရက္ေသာက္ပါ၊
• Endocarditis ႏွလံုးေရာင္ေနသူကို Ceftriaxone 1 Gm အေၾကာေဆး တေန႔ ၂ ခါ၊ ၃ ပါတ္သြင္းေပးပါ။
• ျဖစ္တဲ့ မိန္းကေလး အသက္ငယ္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ရွိရင္ ထိုးေဆးေပးတာ ေကာင္းတယ္။ ခံစားေနရတာေတြ သက္သာေပမဲ့ ေဆးပါတ္ေစ့ပါေစ။ အိမ္ေထာင္သည္ေတြဆိုရင္ ႏွစ္ေယာက္လံုး တျပိဳင္တည္းေဆးကုပါ။ ကာကြယ္ဘို႔က Latex condoms ကြန္ဒြန္ သံုးပါ။
(ဂႏိုရီးယား) ပိုးနဲ႔အတူ (ကလာမိုင္ဒီယား) ပိုးလဲ တြဲရွိေနတာက ၅ဝ% ေလာက္ရွိလို႔ တခုကိုသာမကဘဲ ၂ မ်ိဳးလံုး တြဲေပးတာေကာင္းတယ္။ (ကလာမိုင္ဒီယား) ပိုးအတြက္
• Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္၊ ၁ဝ-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
• Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm တခါထဲေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
• Zithromax® Z-pak® (azithromycin) - 500mg ကို ပဌမေန႔ေသာက္ျပီး၊ 250mg ကို တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ေနာက္၄ ရက္ဆက္ေသာက္ပါ။
မကုသရင္
ဆိုးဝါးတာေတြ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ေသြးကတဆင့္ တျခားေနရာေတြဆီ ကူးစက္မယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြ ရွိလာရင္ ဖ်ားမယ္၊ ဗိုက္နာမယ္၊ ဆီးလမ္း-ေမြးလမ္းက တခုခုဆင္းမယ္၊ အဆစ္နာ၊ အေရျပားမွာ အနီေရာင္ အျပင္ေတြ အလယ္က ခပ္မဲမဲျဖစ္မယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ စအိုနာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္။
• ၂ဝ-၄ဝ% အမ်ိဳးသမီးမွာ တင္ပဆံုတြင္းအဂၤါေတြေရာင္ျခင္း၊
• ဦးေႏွာက္ အေျမွး ေရာင္ႏိုင္တယ္။
• ၁% ႏွလံုးသားေရာင္ႏိုင္တယ္။
• Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) ၆ဝ% အမ်ိဳးသမီး တျခားပိုးေၾကာင့္ အျဖဴဆင္းျခင္း။
အတြဲဆိုရင္ ႏွစ္ေယာက္လံုးတျပိဳင္တည္း ေဆးေသာက္သင့္တယ္။ ေဆးကုေနစဥ္မွာ အကာကြယ္မသံုးဘဲ အတူမေနသင့္ပါ။ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါတခုခုရွိသူတိုင္း HIV ကိုလဲစစ္ရပါမယ္။ သံသယရွိတဲ့အျပဳအမူေနာက္ ၃ လေနရင္ စစ္လို႔ရပါျပီ။ ဆီးအက္စစ္ဓါတ္ နည္းေအာင္ အစားအေသာက္ သတိျပဳပါ။ အစပ္ေလွ်ာ့စားပါ။ အသား၊ ငါး၊ အသဲ၊ ဥ၊ အရက္၊ ဘီယာ၊ ဝိုင္၊ ေပါင္မံု႔၊ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဘက္ရည္၊ ပင္လယ္စာ၊ အသဲ၊ ႏွလံုး၊ ဝက္ေပါင္ေျခာက္၊ အက္စစ္ဓါတ္ မ်ားေစပါတယ္။
Dr. တင္ေဆြ
