အမ်ိဳးသမီး ၃ ဦးမွာ ၁ ဦးႏႈန္းနဲ႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္ျပီး ၁၀ႏွစ္အတြင္း ေသဆံုးႏိုင္တယ္ဆိုတာလဲ မွတ္သားခဲ့ ဖူးပါတယ္။ သို႔ေသာ္… အလြန္ရိုးရွင္းတဲ့ အေျဖတစ္ခုက ေစာေစာစီးစီး ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေနရာကို ေတြ႔ရွိရင္ေတာ့ ထံုေဆးေလးေပးျပီး လွီးထုတ္ရံုနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါေသႏႈန္းရဲ႕ ၃ ပံု ၂ ပံုကိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သတဲ့။ အခုဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဒီသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးလဲ ရွိေနျပီ။အထူးသျဖင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ မီးေကာင္ေပါက္ေလးေတြအတြက္ေပါ႔။
စအိုလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုျဖစ္ေစတဲ့ အမ်ိဳးတူတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒီေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေနရာေတြကို ၾကိဳတင္ျပီး စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူထု အတြင္းမွာ စအိုကင္ဆာက သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာထက္ ျဖစ္ပြားမႈ ၁၆ ဆ ရွားပါးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ၆၀ % ပိုျဖစ္ပါတယ္။
လိင္တူဆက္ဆံသူ အမ်ိဳးသားေတြမွာေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္သူ အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ အဆ ၅၀ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ စအိုကင္ဆာ ေရာဂါျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ ၃၀% က အသက္ဆံုးၾကတာ မ်ားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္ ၾကိဳတင္ စစ္ေဆးလို႔ရတဲ့ နည္းလမ္းေတြ ရွိေနေပမယ့္ အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ စအိုကင္ဆာကို မစစ္ေဆးႏိုင္ေသးပါဘူး။ သားအိ္မ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးရွိေသာ္လည္း စအိုကင္ဆာအတြက္ ကာကြယ္ေဆးက အေမရိကမွာပဲ သံုးလို႔ရပါတယ္။
ဥေရာပမွာ အတည္မျပဳရေသးပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ။ အမ်ိဳးသားေတြ အထူးသျဖင့္ လိင္တူဆက္ဆံသူ လူငယ္ေလးေတြအတြက္ေရာ စအိုကင္ဆာကာကြယ္ေဆး မရွိသင့္ေတာ့ဘူးလား….. စအုိကင္ဆာ အခ်က္ လက္မ်ား….. သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာနဲ႔ စအိုကင္ဆာတို႔ဟာ HPV ပိုးေၾကာင္႔ျဖစ္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ HPV ပိုးဆိုတာ တစ္မ်ိဳးတည္းရွိတာမဟုတ္ပါဘူး။ မ်ိဳးခြဲေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ပိုးမ်ိဳးေတြက လူကို ေဘးဥပါဒ္မျဖစ္ေစေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္တဲ့အထိ ဒုကၡေပးတတ္ပါတယ္။
အရြယ္ေရာက္ျပီး လိင္မႈကိစၥအေတြ႔ၾကံဳရွိတဲ့ သူတုိင္းမွာ HPV ပိုး တစ္မ်ိဳးမဟုတ္ တစ္မ်ိဳးေတာ့ ကူးစက္ခံထားရတာ သဘာ၀နိယာမတစ္ခုလိုေတာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕မွာ ပိုးရွိေနေပမယ့္ ေရာဂါလကၡဏာလံုး၀ မျပတတ္ပါဘူး။ စအိုကင္ဆာျဖစ္တာကေတာ့ လိင္အဂၤါမွာ ၾကြက္ႏို႔လို႔ အဖုထစ္ေလးေတြကေန အစပ်ိဳးတတ္ပါတယ္။ HPV ပိုးနံပါတ္ 16 ဟာ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ပိုးတစ္ခုပါ။ သူက ကင္ဆာေရာဂါေတြ ကို ျဖစ္ေစဖို႔ တြန္းအားပါတယ္။
ဒုတိယ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ပိုးကေတာ့ HPV 18 ျဖစ္ပါတယ္။ တျခား ေၾကာက္ရတဲ့ HPV မ်ိဳးေပါင္း ၁၂ခုေလာက္ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒီထဲမွာ HPV 16 နဲ႔ HPV 18 တို႔ကေတာ့ ဗိုလ္ၾကီးေတြေပါ႔။ သူတို႔က သား အိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈရဲ့ ၇၀%နဲ႔ စအုိကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈရဲ့ ၈၀% ကိုတာ၀န္ယူထားၾကတာပါ။ ထူးျခားတဲ့ အခ်က္တစ္ခုက က်ေနာ္တို႔ ကုိယ္ခႏၵာထဲကေန HVP ပိုးကိုတိုက္ခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ သာမန္ (HIV ပိုးမရွိသူ)လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ HPV ပိုးကို တိုက္ထုတ္ဖို႔ ၅ လ ကေန ၁ ႏွစ္ၾကာေပမယ့္ ကုိယ္တြင္း ခုခံအားမေကာင္းတဲ့သူေတြမွာေတာ့ ဒီပိုးကိုတိုက္ခိုက္ဖို႔ အခ်ိန္ပိုၾကာမွာျဖစ္တယ္ေလ။
စအိုကင္ဆာျဖစ္ရျခင္းကေတာ႔ စအိုကိုသံုးျပီးလိင္ဆက္ဆံရာကတဆင့္ HPV ပိုးကူးစက္ခံရျခင္းပါပဲ။ လိင္ဆက္ဆံေဖာ္မ်ားေလ HPV မိ်ဳးခြဲမ်ားမ်ားကူးစက္ခံရေလျဖစ္ျပီး ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ဖို႔ ပိုေသခ်ာပါတယ္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံက သုေတသနက ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ လိင္တူဆက္ဆံသူေတြမွာ ၉၆%မွာ ေၾကာက္စရာ HPV ပိုးတစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခုရွိေနတတ္ျပီး အဲဒီထဲက ၄၃%ဟာ HPV 16 ျဖစ္ေနတာေတြ႔ရတယ္တဲ႔။ အခုဆိုရင္ ကမာၻမွာ HPV ပိုးအတြက္ ကာကြယ္ေဆးထြက္ေနျပီေလ။ GlaxoSmithKline Company က ေဆးက HPV 16 နဲ႔ 18 ကိုကာကြယ္ျပီး Gardasil company ေဆးက လိင္အဂၤါၾကြက္ႏို္႔ေတြျဖစ္ေစတဲ့ သိပ္မဆိုးတဲ့ HPV 6 နဲ႔ 11 ကိုပါ ကာကြယ္ေပးႏိုင္သတဲ့။
စစ္ၾက ေဆးၾကရာ၀ယ္…. ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ႔ HPV ပိုးမ်ိဳးေတြက စအိုလမ္းေၾကာင္းမွာ သိသာထင္ရွားတဲ႔ အဖုေတြ ၾကြက္ႏို႔ေတြကို မျဖစ္ေစပါဘူး။ သိသာျမင္သာတဲ႔ လကၡဏာအလြန္နည္းျပီး တခါတရံမွသာ စအိုအတြင္းသား အေရျပားက ျဖဴေနတာ၊ အနီေရာင္ အျဖစ္ အေရာင္ေျပာင္းေနတာကို ေဆးစစ္ရင္း သိႏိုင္တာပါ။ စအိုအေရျပား နည္းနည္းေလး ေျပာင္းလဲရံုနဲ႔တင္ စအိုကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
စစ္ေဆးတဲ့နည္းေတြကေတာ့
• ကလပ္စည္း (ဆဲလ္)ေတြကို အဏုၾကည္႔မွန္ဘီလူးျဖင့္ စစ္ေဆးျခင္း
• စအိုလမ္းေၾကာင္းကို မွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည္႔ျခင္း
• စအိုလမ္းေၾကာင္းရိွ အသားစကို စစ္ေဆးျခင္းတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုစစ္ေဆးျပီး စအိုလမ္းေၾကာင္းက ကလပ္စည္းေတြက ပံုမွန္လား၊ ပံုမွန္ထက္ ထူးျခားေနတာလား၊ ကင္ဆာ အျမစ္စတြယ္ျပီးလား …စတဲ့ အေျခေနေတြကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ရပါတယ္။ ေရာဂါအဆင့္ေတြ ကလည္း မတူပါဘူး။ ေရာဂါအဆင့္ကိုလုိက္ျပီး ကုသပံုေတြလည္း ကြာျခားပါတယ္။
စအုိကင္ဆာအတြက္ ၾကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း
ပံုမွန္အားျဖင့္ အမ်ားျပည္သူေတြအတြက္ေတာ့ ၾကိဳတင္စစ္ေဆးဖို႔ သိပ္မလိုပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားတဲ့ သူေတြ အထူးသျဖင့္ HIV ပိုးရွိတဲ႔ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားေတြ၊ HIV ပိုးရွိျပီး စအိုလမ္းေၾကာင္း အသံုးျပဳဆက္ဆံတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ေတာ့ စစ္ေဆးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အေမရိကရဲ့ သုေတသနတစ္ခုကေတာ့ HIV ပိုးရွိသည္ျဖစ္ေစ မရွိသည္ျဖစ္ေစ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားအားလံုး စအိုကင္ဆာကို ၾကိဳတင္စစ္ေဆးထားတာ အက်ိဳးရွိပါတယ္လို႔ ေထာက္ျပထားပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ HPV ပိုးေၾကာင့္ တစ္ခ်ိဳ႔လူေတြမွာ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ကင္ဆာအဆင့္ထိေရာက္ေစတဲ့ သဘာ၀ကို အတိအက် မသိရွိေသးလို႔ပါ။ အဂၤလန္ႏိုင္ငံကေတာ့ ဒီလုိစစ္ေဆးတာက ေငြ ကုန္ေၾကးက်မ်ားလို႔ု ပံုမွန္ လုပ္ဖို႔မလိုဘူးလို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။ အေမရိကမွာေတာ့ စအိုမွာ ၾကြက္ႏို႔ေပါက္တာရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြ၊ HIV ပိုးရွိတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားေတြအတြက္ စစ္ေဆးဖို႔ တိုက္တြန္းထား ပါတယ္။ ဒီလိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈရဲ့ ၃၀% ကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။
စအုိကင္ဆာ ကုဖို႔ရာ….
အဂၤလန္ႏိုင္ငံက ပံုမွန္စစ္ဖို႔ မတိုက္တြန္းတာက အေၾကာင္းရွိပါတယ္တဲ့…။ ဒီကင္ဆာေရာဂါဟာ အျဖစ္နည္းတယ္၊ တကယ္လို႔ စစ္ေဆးလို႔ေတြ႕ရင္လည္း ေပ်ာက္ေအာင္မကုႏိုင္ဘူးတဲ့။ လက္ရွိကုေနတဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ကုထံုး (ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ စအုိလမ္းေၾကာင္းရွိ အသားစမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း) Inferred Coagulation Therapy က အလြန္နာက်င္တယ္တဲ့။ ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုျပီးေနာက္ (၁၀) လ ေနရင္ ေရာဂါျပန္ေပၚတဲ့အတြက္ မလိုအပ္တဲ့ အေနအထိုင္ခက္ေစတာတဲ့။ ဒီေတာ့ ကုသဖို႔ထက္ စစ္ေဆးဖို႔ကို အားမေပးဘူးတဲ့ေလ။
အကယ္၍ စအိုကင္ဆာျဖစ္ခဲ႔လည္း ခင္ဗ်ားဟာ အလြန္ကံဆိုးသူလို႔ မဆိုႏိုင္ဘူးတဲ့။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေရာဂါရွိသူေတြဟာ ၅ ႏွစ္အတြင္း အသက္ရွင္ေနႏိုင္မႈ ၆၅% ရွိေသးတယ္တဲ႔ေလ။ ဥပမာ ေ၀ွးေစ့ကင္ဆာ (Testicular Cancer) ရွိသူေတြမွာ ၉၇% က ၅ ႏွစ္အတြင္း အသက္ဆံုးရတာတဲ့ေလ။ ေနာက္တစ္ခု အဆုတ္ကင္ဆာသမားေတြဆို ၅ ႏွစ္အတြင္း အသက္ရွင္ေနႏိုင္မႈက ၅ % ပဲရွိၾကတာ။ လက္ရွိေနာက္ဆံုးေပၚ ကုထံုးကေတာ႔ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ကုတယ္ ျပီးေတာ့ ကင္ဆာေဆးေတြ သြင္းတယ္ ေသာက္ရတာေပါ႔။ ကင္ဆာေဆးေတြကလည္း သိပ္မျပင္းေတာ့ဘူးေလ။ သက္ေတာင့္သက္သာ ေသာက္လို႔ သြင္းလို႔ရတယ္ေလ။မအန္ေတာ့ဘူးေပါ႔။
ကာကြယ္ေဆးအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း….
ဒါဆို က်ေနာ္တို႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ေကာင္ေလး၊ ေကာင္မေလးေတြကို HPV 16-18 မကူးစက္ေအာင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္ပါသလား… အေမရိကမွာေတာ့ ၂၀၁၁ အေစာပိုင္းမွာ အစားေသာက္နဲ႔ေဆး၀ါး ကြပ္ကဲေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္အတြင္း က်ား/မ အားလံုး Gardasil ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ေၾကာင္း အတည္ျပဳလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥေရာပေဆးပညာရွင္ အဖြဲ႔ေတြကေတာ့ အဲလို လုပ္တာကို သေဘာမတူပါဘူး။
ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဥေရာပမွာ ဒီလို ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႔ရာ ေဆးကို အဆင့္ဆင့္ အခ်ိန္ယူျပီးမွ အတည္ျပဳလို႔ပါ။ ေစ်းကလည္း ၾကီးလို႔တဲ့။ အေမရိကမွာလုပ္တဲ့ သုေတသနတစ္ခုကေတာ့ ဒီကာကြယ္ေဆး ဟာ အသက္ ၁၉ ကေန ၂၆ အတြင္း လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားေတြမွာ စအိုကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈအတြက္ ၆၅% ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
ကဲ… ကိုယ့္ကိုယ္ကိုျပန္ေမးၾကရေအာင္… ခင္ဗ်ားဟာ အသက္ၾကီးတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားဆိုရင္… ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႔ အခ်ိန္ေႏွာင္းေနျပီလား?????? အေျဖက… တကယ္တမ္း ကာကြယ္ေဆး မလို ပါဘူးတဲ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ကိုယ္ခံအားက ဒီ HPV ပိုးကို တိုက္ခိုက္ႏိုင္ေသးတယ္ဆိုတာ ခင္ဗ်ားေမ့ေနလို႔ပါတဲ့။ ၂၀၀၉ သုေတသနအရ အေမရိကမွာရွိတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားေတြရဲ့ ၄၃%မွာ HPV ပိုးအတြက္ ခႏၵာကိုယ္က တုန္႔ျပန္တဲ့ ပဋိဇီ၀ပစၥည္းမေတြ႕ဘူးတဲ့ေလ။ ဆိုလိုတာက ဒီလူေတြမွာ ဒီလူေတြမွာ HPV ပိုးကူးစက္ခံရေပမယ့္ ကုိယ္တြင္းက တိုက္ခိုက္လိုက္ေတာ့ ဆိုး၀ါးတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ အထိ ဆက္မျဖစ္ေတာ့ဘူးေလ။
ဒါဆို ကာကြယ္ေဆးထိုးရင္ ဘာအက်ိဳးရွိမွာလဲ?????? လုပ္သင့္တာကေတာ့ မိမိမွာ ကူးစက္ခံထားရတဲ့ HPV ပိုးအမ်ိဳးစားကို သိေအာင္လုပ္ပါ။ ပိုးက HPV 16 သို႔မဟုတ္ HPV 18 မျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ထိုးသင့္ တယ္ေလ။ ဒါေပမယ့္ HPV 16 သို႔မဟုတ္ HPV 18 လက္ရွိအေျခေနမွာ ကူးစက္ခံထားျပီးရင္ေတာ့ ထိုးလည္း မထူးေတာ့ဘူး။
တစ္စံုတစ္ေယာက္က စအိုမွာ ၾကြက္ႏို႔ေတြရွိလို႔ စအိုကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္လားေမးရင္ ဘယ္လိုေျဖမလဲ…… အေျဖကေတာ့ HPV 16 သို႔မဟုတ္ HPV 18 ဆိုရင္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးမထိုးေပမယ့္လည္း တျခားနည္းေတြနဲ႔ သိေအာင္လုပ္လို႔ရေသးတာကိုလည္း အမွတ္ရပါဦး။ ဥပမာ မိမိကုိယ္တိုင္ လက္နဲ႔စမ္းသပ္ၾကည့္မယ္၊စအိုလမ္းေၾကာင္းမွာ အသားမာေလးေတြရိွေနတာမ်ိဳး၊အသားပိုေလးေတြရွိေနတာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသင့္ျပီ။ စအိုလမ္းေၾကာင္းမွာ ယားယံတာ၊ နာတာ၊ အနာျဖစ္တာ၊ ေသြးထြက္တာမ်ိဳးလည္း စအို ကင္ဆာအတြက္ ဂရုျပဳျပီး စစ္ေဆးသင့္တယ္။ (တျခားေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးတယ္)။
HIV ပိုးရွိတဲ့ လိင္တူဆက္ဆံသူအမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္ မွာခ်င္တာကေတာ့ ေဆးကို စနစ္တက်ေသာက္ဖို႔နဲ႔ ကြန္ဒံုးသံုးဖို႔ပါပဲ။ ပိုးမရွိတဲ့သူေတြအတြက္လည္း ကြန္ဒံုးကို စနစ္တက်သံုးျခင္းဟာ အေရးပါတဲ့ ကာကြယ္ျခင္း တစ္ခုပါပဲ…..
လမင္းကို
က်န္းမာေရးအတြက္သိသင့္သည္မ်ားစုစည္းထားမွဳ
