၁။ ကၽြန္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္းက အသက္ ၃၉ (က်ား) အိမ္ေထာင္နဲ႔ပါ။ သူ႔အစားေမးေပးတာပါ။ သူက hiv positive ပါ။ သူ႔မိန္းမက negative ပါ။ အိမ္ေထာင္ဦး ၆ လေလာက္ေတာ့ အကာအကြယ္နဲ႔ေနၿပီး မေနတာ ၄ႏွစ္နီးပါးရွိပါၿပီ။ ခု သူ႔မိန္းမမွာ ကိုယ္ဝန္ရွိေနလို႔ ေသြးစစ္တာမရွိပါဘူး။ ၁ လေက်ာ္ေလာက္မွာ ကိုယ္ဝန္ပ်က္သြားပါတယ္။ အဲ့ဒါ ေယာက္်ာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလားဆရာ။ သူတို႔ ကေလးထပ္ယူခ်င္ၾကတယ္။ ပိုးကင္းတဲ့ကေလးျဖစ္ဖို႔ ႏွစ္ေယာက္လံုး ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ သိခ်င္ေနၾကပါတယ္ဆရာ။ ေဆးရံု ေဆးခန္းသြားရမွာလည္း ရွက္ေနၾကတယ္ဆရာ။ အမ်ိဳးသားက cd4 1000 ေက်ာ္ပါတယ္ဆရာ။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးကို မကူးတာလား သိခ်င္ပါတယ္။ သူမ်ားေတြလို သဘာဝအတိုင္း ကိုယ္ဝန္ထပ္ေဆာင္လို႔ရလားဆိုတာလည္း သိခ်င္ေနပါတယ္ဆရာ။
၂။ ဆရာခင္ဗ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံ ႕႕႕ ကပါ။ ကြၽန္ေတာ့္အသက္က ႕႕႕။ အမ်ိဳးသမီးက ႕႕႕ ႏွစ္ပါ။ ကြၽန္ေတာ္က ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေလာက္က HIV+ ေတြ႔လို႔ ART ေဆးေသာက္ေနတာ ၅ ႏွစ္ခန္ ့ရိွပါျပီ။ အမ်ိဳးသမီးမွာမရိွေသးပါ။ အကာအကြယ္ သံုးပါတယ္။ ကေလးယူခ်င္လို႔ျဖစ္ႏိူင္မယ့္ နည္းလမ္းေလးေတြ လမ္းၫႊန္ေပးပါဆရာ။ အကာအကြယ္ မသံုးေတာ့ရင္ မိန္းမကိုကူးစက္မွာကိုလည္းစိုးရိမ္လို႔ပါ။ ဆရာရဲ႕Post တခုမွာ ေယာက်ာ္းမွာ HIV+ ရိွရင္ HAART ေဆး ေသာက္ေနရင္ မိန္းမကိုမကူးႏိုင္ဘူးလို႔ ဖတ္ဖူးပါတယ္ဆရာ။ အခုကြၽန္ေတာ္ေသာက္ေနတဲ့ေဆးကေရာ HAARTဟုတ္မဟုတ္ မိန္းမကို ကူးႏိုင္၊ မကူးႏိုင္ဆိုတာေလး႐ွင္းျပေပးပါဆရာ။ IVF လုပ္ၿပီး ဒီအခက္အခဲကို ေက်ာ္လႊားလို႔ရမရ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။ ေဆးစစ္ခ်က္ result နဲ႔ ေသာက္ေနတဲ့ေဆးပံုေတြပို႔လိုက္ပါတယ္ဆရာ။
ေလ့လာမႈေတြအရ ပိုးရွိေနသူေတြမွာ ပိုးမရွိသူေတြထြက္ သားသမီးရလမ္းနည္းၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ လိုတာ စစ္ေဆး ျပဳျပင္ရပါလိမ့္မယ္။ ပံုမွန္အတြဲေတြလိုေတာ့ မရပါ။ ကြန္ဒြမ္မပါပဲ အတူေနခ်ိန္ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းရမယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္အရႏိုင္ဆံုး ရက္မွာသာ အတူေနရမယ္။ ကိုယ္ဝန္ဆိုတာ ရခ်င္ရင္ အတူေနတာ တၾကိမ္တည္းနဲ႔လည္းရတယ္။ အမ်ိဳးသားမွာ Viral load ပိုးအေရအတြက္ (၆) လာၾကာ စမ္းမေတြ႔မွာသာေကာင္းတယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုးမွာ တျခား လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ ဥပမာ ဆစ္ဖလစ္၊ ဂႏိုးရီးယား၊ ကလားလ္မိုင္ဒီးယား မရွိရဘူး။
အမ်ိဳးသမီးကလည္း ရာသီမွန္ျပီး လစဥ္မ်ိဳးရထြက္ေနရမယ္။ Ovulation test မ်ိဳးဥထြက္-မထြက္ စမ္းသပ္ကိရိယာနဲ႔ စမ္းလို႔ရတယ္။
• ၃ဝ% လလယ္ရက္ အတိအက်မွာ မ်ိဳးဥထြက္တယ္။
• ၆ဝ% လလယ္ရက္ထက္ ၁ ရက္ေစာထြက္တယ္။
• အားလံုးကို ျခံဳလိုက္ရင္ ၇၈%က လလယ္ရက္ထက္ ၂ ရက္ေစာထြက္တယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ေန႔ကေန ၁၉ ရက္အတြင္းဟာ ကိုယ္ဝန္ အရႏိုင္ဆံုးရက္ေတြ ျဖစ္တယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း အတူေနသူေတြထဲက ၄႕၇% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း အတူေနသူေတြထဲက (ကြန္ဒြမ္) နည္း၊ သုတ္ရည္ အျပင္ထုတ္နည္း သံုးသူေတြမွာ ၅႕၆% ကိုယ္ဝန္ ရၾကတယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း ဘာအကာအကြယ္မွ မသံုးသူေတြထဲက ၁၁႕၉% ကုိယ္ဝန္ ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥထြက္ရက္အတိမွာ အတူေနသူေတြ ၈-၁ဝ% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၅ ရက္ အလိုမွာ အတူေနသူေတြ ၄% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၄ ရက္အလိုမွာ အတူေနသူေတြ ၁၅% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၂ ရက္အလိုမွာ အတူေနသူေတြ ၂၅-၂၈% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
အဲလိုအျခအေနမ်ိဳးေတြ ျပည့္စံုသူ အတြဲ (၄ဝ) ကိုစမ္းေတာ့ အမ်ိဳးသမီးကို ကူစက္တာတေယာက္မွ မေတြ႔ရပါ။ သူတို႔ ေယာက္်ားေတြက HAART ေသာက္ေနသူေတြျဖစ္တယ္။ ေနာက္ေလ့လာမႈတခုမွာ အဲလိုပိုးစမ္းမရသူေယာက္်ားနဲ႔ အတူေနတာ အတြဲေပါင္း (၈ဝဝ) မွာ အၾကိမ္ေပါင္း (၄၄၅ဝဝ) ေနေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးကို မကူးစက္ခဲ့ပါ။ ဒီရလဒ္ေတြက အားရွိစရာမွန္ေပမယ့္ မစြန္႔စားသင့္ပါ။ ႏွစ္ေယာက္လံုး တသက္လံုး ေဆးေသာက္ေနရလိမ့္မယ္။
Viral load ပိုးမ်ားေနျခင္းဟာ ကူစက္ဘို႔အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ မိခင္ေလာင္းမွာ ပိုးရွိေနရင္ေတာ့ ကူးစက္တယ္ဆိုတာ အဆင့္ (၃) ခုမွာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္၊ ေမြးဖြါးေနခ်ိန္နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္။ ေမြးလာမယ့္ကေလးကို မကူးေအာင္ ကိုယ္ဝန္ဒုတိယ (၃) လကတည္းက ေဆးေသာက္ေနရမယ္။ ကေလးကို ႏို႔မတိုက္ပါနဲ႔။
အဲလိုအတူေနျပီးတာနဲ႔ PREP (Pre exposure Prophylaxis) ေခၚအေရးေပၚကာကြယ္ေဆး တၾကိမ္ေသာက္ဘို႔ အၾကံျပဳထားတယ္။ HIV သံသယရွိတဲ့ လိင္မႈျပဳသူတိုင္း Truvada ေဆး ၂ ျပားကို ၂၄ နာရီ ၾကိဳတင္ေသာက္ပါ။ တကယ္ပဲ အဲလိုအမႈျပဳျပီးရင္ တရက္ ၁ လံုး၊ ၂ ရက္ဆက္ေသာက္လိုက္ပါ။ ၃ လေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။
HIV ပိုးရွိေယာက္်ားကေန သားသမီးရခ်င္ရင္ နည္းတခုကေတာ့ Sperm washing သုက္ရည္ေဆးနည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သုက္ရည္ထဲက သုက္ပိုးနဲ႔ အရည္ပိုင္းကိုခြဲျခားမယ္။ အရည္တဲမွသာ ပိုးပါေနတယ္။ အဲလိုသန္႔ထားတဲ့သုက္ပိုးကို Intra-uterine insemination (IUI) နည္းနဲ႔ မ မ်ိဳးဥတဲ့ေပါင္းစပ္ေစပါမယ္။ ျပီးရင္ သူ႔ဇနီးရဲ႕သားအိမ္ထဲထည့္ေပးမယ္။
Low sperm count သုက္ပိုးအေရအတြက္နည္းသူဆိုရင္ Vitro fertilisation (IVF) နည္း Intra-cytoplasmic sperm injection (ICSI) နည္း တခုခုနဲ႔လုပ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီနည္းေတြက ေနရာတိုင္းမွာမရႏိုင္ပါ။ ေဆာရီး။
1. HIV Prevention ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hiv-prevention.html
2. HIV Prevention ကာကြယ္ေရး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/03/hiv-prevention.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pg/drtintswe
