ဆရာခင္ဗ်ား အခု ကြ်န္ေတာ္တို႔ေနတဲ့ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွာ meningitis ဦးေႏွာက္အေမွးေရာင္ေရာဂါ ကူးစက္ပ်ံႏွံ႔ေနပါတယ္။ အဲဒါ ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔ ကူးစက္ျခင္း၊ ေရွာင္ရန္ ေဆာင္ရန္မ်ားကို သိလုိပါတယ္။ ဆရာ အဆင္ေျပသလို ေဖ့ဘုတ္ မွာ Post ေလးေရးေပးရင္ အမ်ားအတြက္လည္းအက်ိဳးျဖစ္သလို ကြ်န္ေတာ္တို႔အတြက္လည္း အဆင္ေျပပါတယ္။ ဆရာၾကီးက်န္းမာခ်မ္းသာစြာျဖင့္ ေလာကီေလာကုတ္ ႏွစ္ျဖာ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာရပါေစလုိ႔ ဆုေတာင္းေပးလုိက္ပါတယ္။
မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္ ေခၚ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းဆုိတာ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ကို ဖံုးထားတဲ့ အလႊာကိုပိုးဝင္လို႔ ေခၚတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ပါရာဆိုက္၊ မႈိတို႔ေၾကာင့္အျပင္ ေဆးဝါး၊ ကင္ဆာတို႔ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစသည္။ တခ်ဳိ႕က အလြယ္ႏွင့္ ေပ်ာက္ႏိုင္၊ တခ်ဳိ႕မွာ ေအာက္ရွိ ဦးေႏွာက္၊ အာ႐ံုေၾကာမ်ားကို ထိခိုက္ေစၿပီး ျပင္းထန္တယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား = အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ လည္ပင္းတင္းျခင္း၊ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ စိတ္ရႈတ္ေထြးျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အစားအေသာက္နည္း၊ စာဖတ္ျခင္းေတြကို စိတ္မဝင္စားျခင္း၊ အလင္းေရာင္မႀကိဳက္ျခင္း၊ အသံဆူညံသည္ကို မႀကိဳက္ျခင္း၊ စိတ္ဆိုးလြယ္ျခင္း၊ စိတ္မၾကည္မလင္ျခင္း။ ကေလးငယ္ေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ဆက္တိုက္ငိုေနျခင္း၊ အိပ္ျခင္ေနျခင္း၊ ေျခာ့မရျခင္း၊ ငယ္ထိပ္ေဖာင္းျခင္း။ တက္ၾကြမႈမမရွိျခင္း၊ ႏို႔စို႔နည္းျခင္း။
ဗုိင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းက ျပင္းထန္ျခင္းမရွိ၊ အလိုလိုေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ပဋိဇီဝေဆးမလို၊ acyclovir ေပးႏိုင္တယ္။
ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ဆိုတာ ေသြးထဲအထိပိုးေရာက္ရာကေနဆက္ျဖစ္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Streptococcus pneumonia, Neisseria meningitides, Haemophilus influenzae နဲ႔ Listeria monocytogenes ပိုးေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။
ဖန္းဂတ္စ္ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းက ရွားတယ္။ AIDS ရွိလွ်င္ ျဖစ္တတ္သည္။ Anti-fungals ေပးရမည္။ Cryptococcal meningitis ေခၚတယ္။ Chronic meningitis နာတာရွည္ေရာင္တာလည္းရွိတယ္။
ဘယ္လိုပိုးကေနျဖစ္ေစသလည္းဆိုတာ သိဘို႔ခက္တယ္။ ခါးရိုးဆစ္အရည္ထုတ္ယူစစ္ေဆးရတယ္။ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးရမည္။ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ရန္လိုမည္။ အေရးေပၚအျဖစ္ ကုသေပးရမည္။
ကုသရန္၊
Streptococcus pneumoniae and Neisseria meningitidis Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊
• Cephalosporin (Ceftriaxone or Cefotaxime)
• Under 3 years of age, over 50 years of age Listeria monocytogenes = ceftriaxone or cefotaxime + ampicillin
• Vancomycin and a Carbapenem (such as Meropenem) for Penicillin resistance
• Chloramphenicol or Ceftriaxone are often used because only a single dose is needed in most cases
Streptococcus pneumoniae (Pneumococcus) Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ 2-week course of IV antibiotics
• Penicillin-sensitive -- penicillin G
• Penicillin-intermediate -- Ceftriaxone or Cefotaxime
• Penicillin-resistant -- Ceftriaxone or Cefotaxime + Vancomycin
Streptococcus agalactiae Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Penicillin G or Ampicillin
Staphylococci and gram-negative bacilli Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊
• Cefotaxime and Ceftriaxone for Staphylococcus aureus
• Methicillin-sensitive -- Nafcillin
• Methicillin-resistant -- Vancomycin
Neisseria meningitidis (Meningococcus) Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ 7-day course of IV antibiotics
• Penicillin-sensitive -- penicillin G or ampicillin
• Penicillin-resistant -- ceftriaxone or cefotaxime
• အတူေနသူမ်ားအား Rifampin 600 mg bid for 2 days (adults) or 10 mg/kg bid (children) ေပးပါ။ ကိုယ္ဝန္မေပးရ။ Ciprofloxacin, Azithromycin, or Ceftriaxone ေပးပါ။
• Listeria monocytogenes Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ 3-week course of IV Ampicillin + Gentamicin
• Gram negative bacilli Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftriaxone or Cefotaxime
• Pseudomonas aeruginosa Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftazidime
• Haemophilus influenzae Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftriaxone or Cefotaxime
ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါမ်ား = နားမၾကား၊ အတက္ေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ထဲ ေရဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးယိုျခင္း၊ မ်က္ႏွွာတျခမ္းအေၾကာေသျခင္း၊ နာမၾကား။ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ့။ စာသင္ခက္ခဲ။ ဦးေႏွာက္ခ်ိဳ႕ယြင္း။ လမ္းသြားမူမမွန္။ တက္။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္။ ေရွာ့ခ္။ ေသဆံုး။
Immunization ကာကြယ္ေဆး = Haemophilus influenzae (Hib) vaccine ရွိတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
