ဆရာခင္ဗ်ာ က်ေနာ့္ အသက္ ၃ဝ ပါခင္ဗ်။ ေသြးဖိအား ၁၃ဝ/၈ဝ ပါခင္ဗ်ာ။ ေသြးတိုးရွိလားခင္ဗ်ာ။ မ်က္ခြံႏွစ္ဖက္က အၿမဲတမ္းေလးေနတတ္တယ္ခင္ဗ်။ ေျခလက္လဲ ထံုက်င္တတ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ေလာက္ကေတာ့ ေသြးစစ္ဖူးပါတယ္။ Triglycride နဲ႔ RBC နဲနဲမ်ားတယ္ခင္ဗ်ာ။ ေသြးတိုးရွိခဲ့ရင္ ဘာဆက္လုပ္သင့္လဲဆိုတာ ညႊန္ၾကားေပးပါခင္ဗ်ာ။ ဆရာ့မိသားစုအားလံုး က်န္းမာပါေစခင္ဗ်ာ။
ေမးတဲ့သူမွာ ေသြးတိုးမရွိပါ။ အဆီဓါတ္မ်ားေနတယ္။ ကိုလက္စေထာစာပို႔ပါမယ္။ ေသြးနီဥဆိုတာ ပံုမွန္ ေယာက္်ားလူၾကီးေတြမွာ RBC 700,000 to 5.2 million per mcL ရွိရတယ္။ ပံုမွန္လူၾကီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ 500,000 to 4.6 million per mcL ရွိတယ္။
High RBC (red blood cell) ေသြးနီဥမ်ားေနျခင္း
ေအာက္စီဂ်င္ရတာနည္းျခင္းနဲ႔ ေသြးနီဥထုတ္ေပးတာမ်ားျခင္းေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းတာနဲ႔ တျခားေရာဂါေတြရွိေနလို႔လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေအာက္စီဂ်င္နည္းတယ္ဆိုတာ Congenital heart disease in adults ႏွလံုးေရာဂါ၊ Heart failure ႏွလံုးအလုပ္မႏိုင္ေတာ့တာ၊ High altitudes ျမင့္တဲ့အရပ္ေဒသမွာေနရတာ၊ Pulmonary fibrosis အဆုပ္ေရာဂါ၊ Sleep apnea အအိပ္ပ်က္ေရာဂါ၊ Smoking ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ Performance-enhancing drugs မူးယစ္ေဆးတမ်ိဳး သံုးစြဲတာ၊ Anabolic steroids ကာယဗလတိုးေဆးသံုးတာ၊ Blood transfusion ေသြးသြင္းတာ၊ Injections of erythropoietin ေသြးနီဥမ်ားေဆး ထိုိးတာ၊ Increased red blood cell concentration ေသြးပ်စ္တာ ေတြကေနလည္း ျဖစ္ေစတယ္။ Dehydration ေရဓါတ္နည္းလြန္းတာနဲ႔ Kidney disease ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ကေနလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Bone marrow overproduction ရိုးတြင္းျခင္ဆီထုတ္လုပ္မႈလြန္ကဲတာ Polycythemia vera ေရာဂါ ကေနလည္း ျဖစ္ေစတယ္။
ဆရာ႐ွင့္ သမီးရဲ႕ ရင္ေသြးေလးကို ၃ဝ ရက္ေန႔ ညေန ၃ နာရီ ၃၈ မွာ ေလးေပါင္ျဖင့္ ေမြးဖြားၿပီးပါတယ္။ ကေလး က်န္းမာေရးေကာင္းတယ္။ ေပါင္မျပည့္တာ တခုပဲလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒီေန႔မနက္မွ ကေလးက ေသြးနီဥေတြ အရမ္းမ်ားၿပီး ေသြးပ်စ္ေနတယ္။ ပံုမွန္ ၆၅ ႐ွိရမွာ ၇၂ ထိ႐ွိေနတယ္လို႔ေျပာပါတယ္ဆရာ။ ခ်က္ကေနတဆင့္ ျမန္မာလို ဆားရည္ သြင္းရမယ္ေျပာပါတယ္။ ေကာင္းက်ဳိး ဆိုးက်ိဳးနဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ သားဦး ေယာက်္ားေလးဆိုေတာ့ အရမ္းကို ယူက်ံဳးမရျဖစ္ရပါတယ္ဆရာ။
Haemoglobin မ်ားမ်ားလာလို႔ ေသြးေဖါက္ထုတ္ရတဲ့ ေရာဂါအေၾကာင္းလဲ အလ်ွဥ္းသင့္ရင္ ေျပာျပေပးပါခင္ဗ်ား။
လူေတြမွာ ေသြးကနီရဲေနတာဟာ (ဟီမိုဂလိုဘင္) ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ သံဓါတ္သံုးျပီးတည္ေဆာက္ထားတယ္။ သံဓါတ္နည္းရင္ Anemia ေသြးအားနည္းတာလို႔ အမ်ားကသိၾကတယ္။ အခုေမးတဲ့သူမွာ ေျပာင္းျပန္ ပံုမွန္ထက္ မ်ားေနတယ္။ (ဟီမိုဂလိုဘင္) ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ၊ အသက္၊ က်ား-မ အရမတူၾကဘူး။
• ေမြးကာစကေလး =17-22 gm/dl
• ၇ ရက္အရြယ္ကေလး = 15-20 gm/dl
• တလသားကေလး = 11-15gm/dl
• ကေလးအရြယ္ = 11-13 gm/dl
• လူၾကီး ေယာက္်ား = 14-18 gm/dl
• လူၾကီး မိန္းမ = 12-16 gm/dl
• အသက္ၾကီး ေယာက္်ား = 12.4-14.9 gm/dl
• အသက္ၾကီး မိန္းမ = 11.7-13.8 gm/dl
ဒီအေျခအေနေတြမွာ (ဟီမိုဂလိုဘင္) ရွိသင့္တာထက္နည္းမယ္။
1. Anemia (အနီးမီးယား) ေသြးအားနည္းျခင္း = (ဟီမိုဂလိုဘင္) နည္းျခင္း၊
2. Erythropoietin deficiency = (ဟီမိုဂလိုဘင္) ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း (ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ)၊
3. Blood transfusion = ေသြးသြင္းရာမွ ေသြးနီဥပ်က္စီးျခင္း၊
4. Bleeding = ေသြးယိုျခင္း
5. Lead poisoning = ခဲဆိပ္သင့္ျခင္း၊
6. Malnutrition = အစာအာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊
7. Iron, Folate, Vitamin B-12, B-6 deficiencies = ေသြးတည္ေဆာက္ဘို႔လိုတဲ့ဓါတ္ေတြခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း၊
8. Over hydration = ေရဓါတ္လြန္ကဲျခင္း။
ဒီအေျခအေနေတြမွာ (ဟီမိုဂလိုဘင္) ရွိသင့္တာထက္မ်ားေနမယ္။
• ေသြးနီဥမ်ားမ်ားထုတ္ေပးျခင္း၊
• ေသြးယို-ေသြးလြန္-ေသြးသြန္ျခင္း
• အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊
• ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ (ဟီမိုဂလိုဘင္)၊
• ျမင့္ရာအရပ္မွာေနထိုင္ျခင္း၊ ေလထဲမယ္ ေအာက္စီဂ်င္နည္းေနတယ္။
• ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊
• ေရဓါတ္နည္းျခင္း၊
• ေမြးရာပါႏွလံုးေရာဂါ၊
• ရိုးတြင္းျခင္ဆီေရာဂါ၊
• Polycythemia vera = ေသြးဥလြန္ကဲျခင္း (ေပၚလီဆိုက္သီးမီးယား-ဗာရာ)၊
• Cor pulmonale အဆုပ္ေရာဂါတမ်ိဳး (ေကာ္-ပါလ္မိုနယ္ေလး)၊ ေသြးတိုးေၾကာင့္ ႏွလံု းညာဘက္ခန္းေတြ အလုပ္မႏိုင္ျဖစ္ျခင္း
• Pulmonary fibrosis အဆုပ္ေရာဂါတမ်ိဳး (ပါလ္မိုနရီ-ဖိုက္ဘရိုးဆစ္)၊
• Anabolic steroid (စတီရြိဳက္) ေဆးသံုးျခင္း။
(ဟီမိုဂလိုဘင္) ရွိသင့္တာထက္မ်ားေနျခင္းဟာ နည္းလမ္း ၂ ခုကေနျဖစ္ေစတယ္။
၁။ ေသြးနီဥေတြ ထုတ္လုပ္တာ လြန္ကဲျခင္း၊ ေသြးကေန ေအာက္စီဂ်င္ကို သယ္ယူႏိုင္စြမ္းနည္းလို႔ အလွ်င္မီေအာင္ ထုတ္ေပးေနလို႔ ျဖစ္ရတယ္။ (ဆပ္ပလိုင္း-ဒီမန္) သေဘာအရလို႔ေျပာႏိုင္တယ္။
၂။ ေသြးရည္ၾကည္က နည္းေနလို႔ ေသြးနီဥကယွဥ္ၾကည့္ရင္ မ်ားတာ၊ ႏိႈင္းရအမ်ားလို႔ ေျပာမယ္။
Hematocrit = <0 .50="" 160="" br="" emoglobin="" g="" of="" value="">(၁) Peripheral cyanosis ေျခဖ်ား-လက္ဖ်ားျပာႏွမ္းလာျခင္း၊
(၂) စိတ္ပိုင္အလုပ္ေလွ်ာ့နည္းလာျခင္း၊ အသိဥာဏ္နည္းျခင္း၊ မူးေဝျခင္း၊ စိတ္ရႈတ္ေထြးျခင္း၊
(၃) Thromboembolism ေသြးခဲပိတ္ျခင္းျဖစ္တာ သူမ်ားထက္ သိသိသာသာမ်ားတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ေရာင္မယ္၊ ထံုမယ္၊ အျမင္-အၾကားခ်ိဳ႕ယြင္းမယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ ဒီလိုျဖစ္တာကို ေရာဂါၾကီးရယ္လို႔ မသတ္မွတ္ပါ။ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ အေၾကာင္းရင္ကိုလဲ ကုသတယ္။ ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကိုလဲ ကုသေပးရတယ္။ စီးကရက္ေသာက္ျခင္း၊ ေမြးရာပါႏွလံုးေရာဂါရွိေနျခင္း၊ Cor pulmonale ႏွလံုးေရာဂါရွိေနျခင္း၊ Renal cell carcinoma ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာရွိေနျခင္း၊ ေသြးထဲမွာ ေအာက္စီဂ်င္နည္းေနျခင္း၊ Pulmonary fibrosis အဆုပ္ေရာဂါ တမ်ိဳးရွိေနျခင္း၊ ရိုးတြင္းျခင္ဆီေရာဂါတမ်ိဳးရွိေနျခင္း၊ အျမင့္ေပ မ်ားရာမွာ ေနထိုင္ရျခင္း၊ Gentamicin နဲ႔ Methyldopa ေဆးေတြကေနလည္း ေသြးနီဥမ်ားေစႏိုင္တယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
