၁။ မဂၤလာပါဆရာ ကၽြန္မက စင္ကာပူမွာေနပါတယ္ရွင္။ ဒီမွာ ကေလးေတြ hand foot mouth disease (HFMD) အရမ္းျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါကို ျမန္မာလို ဘယ္လိုေခၚပါလဲရွင့္။ ၿပီးေတာ့သူက Viral Virus ေၾကာင့္လို႔ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ျဖစ္ရင္ေဆးမရွိဘူးေပါ့။ ၁ ပတ္ေလာက္ quarantine လုပ္ၿပီးေပ်ာက္သြားတယ္ေပါ့။ အဲ့ဒီ HFMD နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေလးသိခ်င္ပါတယ္ရွင္။ ဆရာ့ အခ်ိန္အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ေနာ္။ ေလးစားစြာျဖင့္။
၂။ ဆရာရွင့္ Foot Hand Mouth ေရာဂါအေၾကာင္းသိခ်င္လို႔ပါရွင့္။ ကၽြန္မမွာ သမီး ၂ ေယာက္ရွိပါတယ္။ ၆ လ တေယာက္နဲ႔ ၆ ႏွစ္ တေယာက္ပါဆရာ။ အိမ္အလည္သြားရင္း အဲ့အိမ္က ၃ ႏွစ္ကေလးနဲ႔ေဆာ့ပါတယ္။ အဲ့ကေလးက ေျခလက္မွာ အဖုေလးေတြေပါက္ေနပါတယ္။ ေနမေကာင္းျဖစ္ေနမွန္းမသိခဲ့ပါ။ ကၽြန္မတို႔ျပန္သြားမွ သူ႔အေမက သူ႔သားပါးစပ္ထဲမွာပါ အဖုေပါက္ေနမွန္းသိၿပီး ေဆးခန္းျပရတယ္ေျပာပါတယ္။ ကေလးက hand foot mouth ေရာဂါလို႔ေျပာပါတယ္။ ကၽြန္မ ကေလးေတြကို ကူးႏိုင္ပါသလား ဆရာ။ ဘယ္လိုျပင္ဆင္ထားသင့္တယ္။ ဘယ္ႏွစ္ရက္ေစာင့္ၾကည့္သင့္ပါသလဲရွင့္။ ေရာဂါအေၾကာင္းလဲသိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။
၃။ မဂၤလာပါဆရာရွင့္ hands foot mouth diseases ဆိုတာ ဘယ္လိုေရာဂါမ်ဳိးကိုေျပာတာပါလဲရွင့္။ တေန႔က ကြၽန္မတို႔ၿမိဳ႕က မူလတန္းေက်ာင္းမွာ ကေလးသံုးေယာက္ အဲ့ေရာဂါ လကၡဏာေတြ႔တယ္ဆိုၿပီး ေက်ာင္းေတြကို သတိေပးမိဘေတြကို သတိေပးစာပို႔ပါတယ္။ ကြၽန္မကေလးကိုလဲ ေက်ာင္းေပ်ာ္ kids garden ပို႔ပါတယ္။ အဲ့ဒါ ယေန႔မနက္ ကေလးကဖ်ားလို႔ ေဆးတိုက္တာအဖ်ားက်သြားပါတယ္။ အိပ္ယာထပ္ႏိုးေတာ့ အဖ်ားတိုင္းၾကည့္ေတာ့လဲ အဖ်ားမတက္လို႔ ေက်ာင္းကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။ ေက်ာင္းကညေနေလးနာရီျပန္လာၿပီး ညေန ငါးခြဲေလာက္မွာ ကိုယ္ပူလို႔ အဖ်ားတိုင္းၾကည့္တာ ၃၈ ဒႆမႏွစ္ျဖစ္လို႔ အိမ္နားက ေဆးခန္းသြားျပတာ ဆရာဝန္က အဲ့လကၡဏာကို suspect ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီးေျပာပါတယ္။ ကြၽန္မက မေသခ်ာဘူလား၊ ဒါဆိုဘာေဆးတိုက္ရမလဲဆိုေတာ့ သူက အိမ္မွာအဖ်ာက်ေဆး ရိွလား၊ ရိွရင္အဲ့ဒါတိုက္ပါ၊ ေလးရက္ေနလို႔ မသက္သာရင္ တခါျပန္လာပါလို႔ေျပာလို႔ ကြၽန္မအဲ့ဆရာဝန္အေျဖကို သေဘာမက်လို႔ ကြၽန္မျပေနက် တျခားရပ္ကြက္ ကြၽန္မေနတဲ့အိမ္နဲ႔ နာရီဝက္ေလာက္ေမာင္းရတဲ့ေဆးခန္းကို ထပ္သြားလိုက္ပါတယ္။ အဲ့ေဆးခန္းေရာက္ေတာ့မွဆရာဝန္မက အဲ့ေရာဂါဆိုၿပီး နာမည္အတိအက်ေျပာၿပီး ေသာက္ေဆး ေပးလိုက္ပါတယ္။ ကြၽန္မသိခ်င္တာေလး ဆရာဆီမွာ အရင္ကလို ျမန္မာစာနဲ႔ပိုစ္ေရးထားတာေလးရိွရင္ လင့္ေလး ရွယ္ေပးေစခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ လိုက္နာခ်င္လို႔ပါ။ ၿပီးေတာ့အဲ့ဒီ foot mouth hands diseases ကစိုးရိမ္ရပါသလားရွင့္။ ေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္ အေဝးမွစိတ္ျဖင့္ ကန္ေတာ့လိုက္ပါသည္။
Picornaviridae အုပ္စုဝင္ဗိုင္းရပ္စကေနျဖစ္ေစတယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။ လူၾကီးေတြမွာ အျဖစ္နည္းတယ္။ နည္းနည္းကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အတူေနထိုင္ကစားတာ၊ သြားရည္၊ အညစ္အေႀကးေတြကေနတဆင့္ ကူးတယ္။ ပိုးဝင္ျပီး ၃-၇ ရက္မွာခံစားရတာေတြျဖစ္မယ္။
ေျခေထာက္နဲ႔လက္ေတြမွာ အနီစက္ေပၚမယ္။ အနာျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ မီးေလာင္ဖုလိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္မွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အလြန္ယားတယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္။ အားယုတ္မယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ကေလးဆိုရင္ ငိုေနမယ္။ အေခ်ာ့ရခက္မယ္။ မအီမသာျဖစ္မယ္။ လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ နားပါနာႏိုင္တယ္။ အစားပ်က္မယ္။
ကုသတာ ပိုးေသေဆးမရွိပါ။ ျဖစ္ေနတာကိုသာၾကည့္ျပီးကုသမႈလုပ္ေပးရမယ္။ အနာသက္သာေဆး (ပါရာစီတေမာ၊ အိုင္ဘူပရိုဖင္) နဲ႔ အင္တီဟစ္တမင္းေဆး (ဘာမီတြန္၊ စီထရဇင္း) ေတြသံုးရတယ္။ အေအးမိ၊ တုပ္ေကြးမွာသံုးရတဲ့ ေဆးမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တယ္။ သိပ္ယားရင္ ထံုေဆးပါတဲ့လိမ္းေဆးလည္း လိမ္းေပးႏိုင္တယ္။ (ကယ္လမင္း) လည္း လိမ္းႏိုင္တယ္။ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ အဆုပ္၊ ဦးေႏွာက္ကိုဆက္ျဖစ္တာရွားတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
