ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ ၁၆ ပတ္ရွိရင္ ႏို႔ေတြကေန ႏို႔ရည္ထြက္ႏိုင္ေျခရွိလာျပီ။ အရြယ္အစား ၾကီးထြားလာလို႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ အခ်င္းကေန ထုတ္ေပးေနတဲ့ Estrogen နဲ႔ Progestin ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္ ႏို႔ထြက္ေအာင္လုပ္ေပးမဲ့ ဦးေနာက္မွာရွိတဲ့ Pituitary gland ကေန ႏို႔ထြက္ေဟာ္မုန္း Lactation hormone ကို ထြက္မလာေအာင္ တားထားေသးတယ္။
ကေလးဖြါးျပီး အခ်င္းက်တာနဲ႔ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတင္) ေတြ နည္းလာျပီး ေျပာခဲ့တဲ့ ႏို႔ထြက္ေဟာ္မုန္း (ပရိုလက္တင္) ထြက္လာျပီးသကာလ ႏို႔ေတြကေန ႏို႔ရည္ေတြ ထြက္ေတာ့မယ္။ တခုရွိျပန္တာက ကေလးကို ႏို႔မတိုက္ရင္ေတာ့ အဲလို မျဖစ္ေတာ့ ျပန္ဘူး။ ကေလးက ႏို႔ကို စို႔ (စုပ္) တာကေန ႏိုးဆြေပးတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္တယ္။
ကေလး တလခြဲရွိတဲ့အထိ တားေဆးမသံုးဘဲလဲ ေနႏိုင္တယ္။ ကေလးႏို႔ျဖတ္ျပီးရင္ ၾကိဳက္တဲ့နည္းကို ေျပာင္းသံုးႏိုင္တယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲကို ကေလး ၆ လရျပီးမွာသံုးရင္ ႏို႔ထြက္နည္းတာကို ေရွာင္ႏိုင္မယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ေပးေနရင္ ေနာက္ကေလး ရဘို႔ ေဝးတတ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးကို ေဆးစာမွာ Lactational amenorrhea ေခၚတယ္။ ရာသီမဆင္း၊ ကေလးမရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ကေလးေမြျပီးတဲ့ေနာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ခင္ပြန္းနဲ႔ အတူျပန္ေနတာမွာ ျမန္ၾကတာ မ်ားတယ္။ ၄ ပတ္ဆိုရင္ ၃ ပံု ၁ ပံုနဲ႔ ၈ ပတ္ဆိုရင္ ၈၈% လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။
ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြက နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လာတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အမ်ိဳးမ်ိဳးကို သက္ေရာက္ေစတာကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္တယ္။ ကုိယ္ဝန္တား စားေဆးေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုး သံုးေနၾကတာက ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ၊ တေန႔တလံုး စားရတဲ့ ေဆးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြဆိုတာ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတင္) ေတြျဖစ္တယ္။ ကေလး ႏို႔တိုက္သူေတြနဲ႔ သိပ္မကုိက္ဘူး။ ဒီေဆးမ်ိဳးထဲမွာပါတဲ့ (အီစထိုဂ်င္) က ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။
ကေလး ႏို႔တိုက္တံုးသံုးႏိုင္တဲ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးမ်ား
- Depo-Provera ၃ လခံထိုးေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
- Progestin-only pill (POP) တမ်ိဳးထဲပါတဲ့ တားေဆးမ်ိဳးက ပိုအဆင္ေျပတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးကို Mini pill လို႔လဲ ေခၚတယ္။ တားေဆးထဲက ေဟာ္မုန္းဟာ မိခင္ႏို႔ရည္ထဲ မေရာက္ႏိုင္လို႔ ကေလးကို ဒုကၡမေပးပါ။ Progestin-only pill အမ်ိဳးအစားဟာ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲထက္ ကိုယ္ဝန္တားရာမွာ ထိေရာက္မႈ ရာႏွဳန္းနည္းတယ္။ ေဆးကို ေန႔တိုင္းမွန္မွန္ နဲ႔ အခ်ိန္လဲ မွန္မွန္ေသာက္ဘို႔ အထူးသတိၾကီးရမယ္။
- Progestin-only implants အေရျပားေအာက္မွာ ထည့္ထားရတဲ့ အေခ်ာင္းမ်ိဳးသံုးႏိုင္တယ္။ ဥပမာ Norplant ျဖစ္တယ္။
- Contraceptive implant အေရျပားေအာက္မွာ ထည့္ထားရတဲ့ ေဟာ္မုန္းပါ ေဆးေခ်ာင္းထည့္နည္း Norplant and Jadelle (Norplant II), Implanon, Sino-implant (II) marketed as (Zarin, Femplant and Trust), Nexplanon ေတြကို သံုးႏိုင္တယ္။
- Barrier methods အဖံုး-အကာ-အစြပ္နည္းေတြထဲက Condom (ကြန္ဒြမ္) က ပိုအဆင္ေျပႏိုင္တယ္။
- Intrauterine devices (IUD) သားအိမ္ထဲ (ေကာပါး-တီ) ထည့္နည္းမွာ ဘာေဟာ္မုန္းမွ မပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို သက္ေရာက္မႈ မရွိပါ။
- Intrauterine system (IUS), IUD with progestogen, IntraUterine Contraceptive (IUC) လို႔ ေခၚတာက သားအိမ္အဝမွာ (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးထဲသာ ပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို မသက္ေရာက္ေစဘူး။
- Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္) နည္းကေတာ့ ကေလးေမြးျပီးစမွာ အရြယ္အစား ရင္စားျပန္မရေသးလို႔ အေနမေတာ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
- NuvaRing ထဲမွာလဲ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းမယ္။
- Contraceptive patch = Transdermal patch (Evra, Ortho Evra) ထဲမွာ Estrogen နဲ႔ Progestin hormones ေတြပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pages/Dr-Tint-Swe/490031307758025
