၁။ ဆရာရွင့္ ကြ်န္မနာမည္ ႕႕႕႕႕ ပါ။ အသက္ ၃၅နွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္သည္ပါ။ သက္ဦးကေလးက ၁ နွစ္နဲ႔ကိုးလရွိပါပီ အိမ္ေထာင္စျပုျပုခ်င္းက ေလးတန္းယူခဲ႕ပါသည္ ကေလးေမြးပီးသည့္အခ်ိန္တြင္လည္း အမ်ိဳးသားက နိုင္ငံျခားမွာ အလုပ္လုပ္ေန၍ မည္သည့္တားေဆးမွမသံုးဖူးပါ။ ယခု အမ်ိဳးသားျပန္လာမွာမို႔ depo 3 လတားေဆးကို ယေန႔ 9.7.17 မွာထိုးခဲ့ပါတယ္။ ရာသီလာပီးရက္ 24.6.17 ကပါ depo ေဆးရဲ႕အာနိသင္ ရွိႏိုင္မရွိႏိုင္သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ ရိုေသစြာျဖင့္ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။
၂။ ဆရာ႐ွင္က်မအသက္ ၄၁ ပါ႐ွင္။ ကေလးေမြးၿပီး ၄၅ ရက္မွာ Depo ၃လေဆးထုိးပါတယ္။ထိုးၿပီး ပထမလက ရာသီလာပါတယ္။ ၇ ရက္ေလာက္လာတယ္႐ွင္။ အခုဒုတိယလမွာလာေနတာ ၁၀ ရက္ေက်ာ္ေနၿပီဆရာ။ နည္းနည္းခ်င္းပဲ လာတယ္႐ွင္။ အဲဒါဘာျဖစ္လို႔လဲ႐ွင္။ ေနာက္ထပ္ ၃လျပည့္ရင္ ထပ္ထိုးသင့္ပါလား႐ွင္။ သားအိမ္တခုခုျဖစ္မွာလဲ စိုးမိပါတယ္႐ွင္။ ဆရာေျဖေပးပါဦး႐ွင္။
အရင္ဆံုးေမြးတဲ့ကေလးကို သက္ဦးလို႔ မေရးရ။ တစ္ဦးလို႔ေရးတာလည္း မွားတယ္။ သားဦးလို႔သာေရးရတယ္။ ပီလို႔လည္း မေရးရ၊ ျပီလို႔သာ ေရးရတယ္။
ကိုယ္ဝန္တား ၃ လခံထိုးေဆး Depo Provera ကို ေဆးစာနဲ႔ အတိအက်ေျပာရရင္ DMPA လို႔ေခၚတယ္။ Progestin medroxyprogesterone acetate 150 mg ပရိုဂ်က္စ္တင္ေဟာ္မုန္း ပါတယ္။ အသားေဆးျဖစ္တယ္။ တင္ပါး၊ ေပါင္နဲ႔ လက္ေမာင္းမွာ ထိုးႏိုင္တယ္။ ေဆးမထိုးခင္က ကိုယ္ဝန္မရွိတာ ေသခ်ာေစရမယ္။ 50 mg ပါတာက တလခံျဖစ္တယ္။ Noristerat ၂ လခံ အမ်ိဳးအစားလည္းရွိတယ္။ ၃ လခံကိုသာ လူသံုးမ်ားတယ္။ ၉၉% ထိေရာက္တယ္။ ႏို႔ထြက္မနည္းေစဘူး။ ရာသီမဆင္းခင္ ခံစားရတာေတြ သက္သာတယ္။
မ်ိဳးဥအိမ္ကေန မ်ိဳးဥ မထြက္ေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ သားအိမ္အဝကခြ်ဲကို ေစးပ်စ္ေစလို႔ ဝင္လာမဲ့ သုက္ပိုးအတြက္ ခက္ခဲေစတယ္။ သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာကိုလဲ ပါးေစေသးတယ္။ မ်ိဳးဥမထြက္ေစပါ၊ ထြက္အံုးေတာ့ သုက္ပိုး အဝင္ခက္ေစမယ္၊ ဝင္လာႏိုင္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးေတြ႔ျပီးေပမယ့္ အထဲမွာမတြယ္ေစႏိုင္ဘူး။
ဝ% ကေန ၂႕၆% သာ လိုရာမေရာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၃ လေနမွ တခါထိုးရတယ္။ တျခား ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲေတြေလာက္ ေဆးအက္ရွင္ျဖစ္တာေတြ နည္းတယ္။ အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းမပါလို႔ DVT အတြင္းပိုင္းက ေသြးျပန္ေၾကာပိတ္တာ၊ PE ေခၚ အဆုပ္ေသြးေၾကာပိတ္တာ၊ ဆထုပ္ခ္ ေခၚ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္တာ အႏၲရာယ္ မစိုးရိမ္ရဘူး။ သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္မဲ့ အႏၲရာယ္နည္းတယ္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြေရာင္တာ၊ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာ၊ သားအိမ္အက်ိတ္ျဖစ္တာေတြနည္းတယ္။ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါရွိေနသူ ခံစားရတာေတြနည္းတယ္။ ရာသီဆင္းခ်ိန္မွာ နာတာ၊ မ်ိဳးဥထြက္ခ်ိန္မွာ နာတတ္တာ၊ မ်ိဳးဥအိမ္အလံုး ျဖစ္တာလဲ နည္းတယ္။ အတက္ေရာဂါရွိေနသူ အတက္ျဖစ္တာ နည္းေစေသးတယ္။ ေသြးေရာဂါတမ်ိဳးရွိတဲ့ Sickle cell crises အျဖစ္နည္းတယ္။ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ သံုးႏိုင္တယ္။ ေမြးျပီး ၁ လခြဲ ရွိမွထိုးတာ ပိုေကာင္းတယ္ မဟုတ္ရင္ ေသြးဆင္းေနတာမ်ားတတ္တယ္။ ႏို႔မတိုက္သူဆိုရင္ ၁ ပါတ္အတြင္း ထိုးလို႔ရတယ္။
ဒီေဆး မထိုးသင့္သူေတြကေတာ့ DVT ေခၚ အတြင္းပိုင္းက ေသြးျပန္ေၾကာပိတ္ေရာဂါ ရွိေနသူ၊ PE ေခၚ အဆုပ္သြား ေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ ရွိေနသူ၊ မိုင္ဂရိန္းေရာဂါ ရွိေနသူ၊ လတ္တေလာျဖစ္ေနတဲ့ အသည္းေရာဂါရွိေနသူ၊ Stroke ေခၚ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ ရွိေနသူ၊ ဆီးခ်ိဳျဖစ္တာ အႏွစ္ ၂ဝ ၾကာေနသူ၊ ေသြးတိုးေနသူ၊ ႏို႔ကင္ဆာျဖစ္ထားသူေတြ သတိထားရမယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြကို အကာကြယ္မေပးႏိုင္ပါ။
ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔ကေန ၅ ရက္အတြင္းထိုးရင္ ခ်က္ခ်င္းထိေရာက္တယ္။ ၅ ရက္ေနာက္မွ ထိုးရင္ ၂ ပါတ္ၾကာမွ ထိေရာက္တယ္။ ကေလးျပန္ရဘို႔ ေနာက္က်ေစတယ္။ ေဆးထိုးတာရပ္ထားျပီးေနာက္ ၉ လ၊ ၁ ႏွစ္ခြဲက်မွ ကေလး ျပန္ရႏိုင္ၾကတယ္။ ၁ ႏွစ္ခဲြေနရင္ေတာ့ တျခားတားနည္းေတြလိုဘဲ ကေလးျပန္ရႏိုင္စြမ္းက အတူတူဘဲ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေလ့လာမႈတခုအရ ေဆးထိုးရပ္ျပီး ကေလးျပန္ယူေတာ့ အေလးခ်ိန္နဲတဲ့ကေလး ေမြးႏႈန္းမ်ားတာေတြ႔ရတယ္။ စမ္းသပ္တာကလဲ ဆင္းရဲသူေတြမွာပါ။
ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈမ်ား
ရာသီမဆင္းတာ ၁ ႏွစ္တာထိုးထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၅၅%၊ ၁ ႏွစ္တာထိုးထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၆၈% ရာသီမလာတာ ေတြ႔ရတယ္။ ေသြးဆင္းမမွန္တာ၊ ဗိုက္နာတာ၊ ဝတာ-ပိန္တာ၊ အားယုတ္ခ်င္တာ၊ စိတ္လႈတ္ရွား။
ဒီေဆးကို ၇ ႏွစ္ၾကာထိုးထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ၄ဝဝဝ ေလာက္ကုိ စမ္းသပ္ခဲ့တယ္။ ၅% ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ ရာသီမမွန္ (မ်ားသူ + မလာသူ)၊ ဗိုက္နာ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေျပာင္းလဲ၊ အားယုတ္၊ ေခါင္းမူး၊ စိုးရိမ္၊ ၁% ကေန ၅% အထိေတြမွာ ဆက္ဆံလိုစိတ္နည္း၊ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာ၊ ခါးနာ၊ ရင္သားနာ၊ ေျခေထာက္နာ၊ စိတ္က်၊ အနီျပင္ထြက္၊ ပ်ိဳ႕၊ အိပ္မေပ်ာ္၊ အျဖဴဆင္း၊ ေျခေထာက္ေယာင္၊ ဝက္ျခံေပါက္၊ ၁% ထက္နည္းသူေတြမွာ အသားဝါ၊ ဆီးလမ္း-ေမြးလမ္းေရာင္၊ တက္၊ အစားပ်က္၊ ဝမ္းမမွန္၊ ဝမ္းေသြးပါ၊ ဆက္ဆံခ်ိန္နာ၊ ရင္ပတ္နာ၊ ေသြးအားနည္း၊ အလာဂ်ီရ၊ အိပ္ခ်င္၊ ဖ်ား၊ ခ်မ္း၊ အသားအေရေျခာက္၊ ပန္းနာ၊ ရင္ခုန္ျမန္၊ ေခြ်းပိုထြက္၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ေလျဖတ္၊ ေရငတ္၊ အသက္ရွဴမဝ၊ ရာသီလာစဥ္နာ၊ ကုိယ္ဝန္ရွိသလို ခံစား၊ မထင္မွတ္ဘဲ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ကေလးျပန္မရ၊ ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္၊ ဆက္ဆံလိုစိတ္ပုိ၊ ႏို႔ထြက္နည္း၊ ရင္သားအရြယ္အစားေျပာင္း၊ ရင္သားထိပ္ကေသြးထြက္၊ ရင္သားကင္ဆာေတြ႔ရတယ္။
အထူးသတိေပးခ်က္ကေတာ့ Osteoporotic effects ဆိုတဲ့ အရိုးအားနဲတာ ပိုၾကာေစတတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ FDA ကေန ၂ဝဝ၄ ကစျပီး၊ သတိေပးခ်က္ထည့္လိုက္တယ္။ ၂ ႏွစ္ထက္ပို မသံုးနဲ႔လို႔ ေျပာတယ္။ WHO ကေတာ့ ဒါ့ေၾကာင့္ေတာ့ ဒီေဆးမသံုးနဲ႔လို႔ မေျပာသင့္ဘူး။ အေမရိကန္ ACOG ကလဲ WHO နဲ႔ သေဘာတူတယ္။ တျခားတားနည္း ေျပာင္းသံုးစရာမရွိရင္ ရပ္စရာ မလိုပါတဲ့။
ေယာက္်ား မုဒိန္းေကာင္ေတြကို Chemical castration ေဆးနဲ႔ သင္းကြပ္ေပးတာပါ။ လိင္စိတ္ သိသိသာသာ နည္းသြားေစမယ္။
Depo Provera Analysis သံုးလခံထိုးေဆး အေတြ႔အၾကံဳေဖါက္သည္ခ်ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/depo-provera-analysis.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
